W orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego wskazuje się, że przez przystąpienie do użytkowania w myśl art. 57 ust. 7 Prawa budowlanego należy rozumieć wystąpienie określonego stanu faktycznego polegającego na rozpoczęciu korzystania z obiektu lub jego części. Przystąpić zaś do użytkowania można tylko raz, gdyż późniejszy stan faktyczny w zakresie użytkowania należy traktować już jako trwające użytkowanie.

Ustawodawca nie przewidział kary pieniężnej za użytkowanie mające miejsce po przystąpieniu do użytkowania, a jedynie za samo przystąpienie do użytkowania.

Oznacza to, że obowiązkiem organu, badającego przesłanki zastosowania art. 57 ust. 7 Prawa budowlanego, jest ustalenie daty przystąpienia do samowolnego użytkowania obiektu budowlanego.

W  omawianej wyżej sprawie organy nadzoru budowlanego uznały, że bieg terminu przedawnienia z tytułu nielegalnego przystąpienia do użytkowania obiektu budowlanego rozpoczyna się od rzeczywistego stwierdzenia naruszenia prawa, przez co organy rozumieją stwierdzenie użytkowania obiektu ustalone podczas oględzin dokonanych przez powiatowego inspektora 22 sierpnia 2012 r. - uznał WSA w Kielcach.

Stanowisko takie, wbrew wyjaśnieniom organu odwoławczego zawartym w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, nie znajduje potwierdzenia w przywołanych przez ten organ wyrokach Naczelnego Sądu Administracyjnego. Skarżąca zasadnie podniosła, że w sprawie nie wyjaśniono czy doszło do przedawnienia nałożenia kary za samowolne przystąpienie do użytkowania obiektu budowlanego.

Nieustalenie tej istotnej dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności skutkować musiało uchyleniem decyzji obu organów, ponieważ nie było wiadomo czy postanowienie o wymierzeniu kary pieniężnej za samowolne użytkowanie rozbudowanej części pensjonatu nie zostało doręczone po upływie pięcioletniego terminu przedawnienia.

Obowiązkiem inspektora jest ustalenie daty przystąpienia do samowolnego użytkowania obiektu budowlanego

Gdyby na przykład do użytkowania rozbudowanej części obiektu objętej decyzją nakładającą obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie przystąpiono już w 2006 r., to termin przedawnienia wymierzenia kary za nielegalne użytkowanie upływał 31 grudnia 2011r. Podkreślić należy, że z jednej strony wprowadzenie kar pieniężnych ma mobilizować inwestorów do terminowego wykonywania obowiązków wobec państwa, z drugiej zaś strony instytucja przedawnienia ma dyscyplinować właściwe organy do szybkiego reagowania na naruszenie przepisów Prawa budowlanego w celu ochrony środowiska, zapewnienia bezpieczeństwa ludzi i mienia.

Pozostałe zarzuty skargi nie zasługiwały na uwzględnienie. Nie miała racji skarżąca, twierdząc że inspektorzy nadzoru budowlanego mogą przeprowadzać kontrolę tylko na wezwanie inwestora (art. 59a Prawa budowlanego). Ogólne uprawnienie organów nadzoru budowlanego do wykonywania czynności kontrolnych wynika z art. 81 ust. 4 i art. 81a ust. 1 Prawa budowlanego – stwierdził sąd. Podjęcie czynności kontrolnych nie wymaga żadnego uprzedniego wezwania ze strony inwestora. Przywołany przez skarżącą przepis art. 59a ust. 1 Prawa budowlanego dotyczy obowiązkowej kontroli budowy przed wydaniem decyzji w sprawie pozwolenia na użytkowanie (art. 59 ust. 1) i w żaden sposób nie ogranicza ogólnych uprawnień kontrolnych organów nadzoru budowlanego. Organy nadzoru budowlanego z urzędu podejmują działania celem ustalenia, czy nastąpiło naruszenie obowiązku uzyskania pozwolenia na użytkowanie obiektu budowlanego – stwierdził WSA. Wyrok z 23 sierpnia 2013 r. WSA w Kielcach (II SA/Ke 247/13).