Po zmianie przepisów, które weszły w życie 17 czerwca br., pracownik może wrócić do pracy u swojego pracodawcy (na obniżony etat, nie wyższy niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy) nie tylko w czasie korzystania z dodatkowego urlopu macierzyńskiego, ale i rodzicielskiego. Przewidują to art. 1821 § 5 i 6 oraz 1821a § 6 kodeksu pracy). Jeśli się na to zdecyduje, musi złożyć pisemny wniosek w terminie nie krótszym niż 14 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy. Powinien w nim wskazać wymiar czasu pracy oraz okres, przez który zamierza łączyć korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z wykonywaniem pracy.
Niższa pensja
W czasie łączenia korzystania ze wskazanych urlopów z wykonywaniem pracy wynagrodzenie za pracę ulega stosownemu obniżeniu, odpowiednio do wymiaru czasu wykonywanej pracy. Podobnie zasiłek macierzyński za okres wskazanych urlopów przysługuje w tym okresie w wysokości proporcjonalnie obniżonej do etatu, w jakim pracownik łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego takiego urlopu (art. 29 ust. 7 ustawy zasiłkowej).
W praktyce rozliczenie świadczeń należnych pracownikowi komplikuje się w sytuacji, gdy rodzic w czasie łączenia pracy z macierzyństwem zaczyna chorować.
100 albo 60 procent
Miesięczny zasiłek macierzyński za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego wynosi 100 proc. podstawy wymiaru, a za czas urlopu rodzicielskiego – 60 proc. tej podstawy. W przypadku łączenia tych urlopów z wykonywaniem pracy, zasiłek macierzyński przysługuje w proporcjonalnie niższej wysokości. Oznacza to, że jeśli pracownik łączy dodatkowy urlop macierzyński z pracą w wymiarze 1/2 etatu, to jego dzienna kwota zasiłku (w wysokości 100 proc.) powinna zostać pomniejszona o 50 proc. Analogicznie w okresie łączenia urlopu rodzicielskiego z pracą w wymiarze 1/2 etatu, dzienna stawka zasiłku w wysokości 60 proc. powinna być niższa o 50 proc.
Przykład 1
Pani Grażyna, zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy, wystąpiła do pracodawcy z wnioskiem o udzielenie jej dodatkowego urlopu macierzyńskiego w pełnym wymiarze od 16 sierpnia do 26 września br. (42 dni), a po tym urlopie – o udzielenie części urlopu rodzicielskiego w wymiarze 16 tygodni od 27 września br. do 16 stycznia 2014 r. (112 dni). Pracodawca wypłaca jej zasiłek macierzyński w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego i 60 proc. za czas rodzicielskiego.
Wynagrodzenie pracownicy od początku zatrudnienia wynosi 3900 zł. Nie otrzymuje ona innych składników wynagrodzenia. Zatem podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi dla niej kwota: 3365,31 zł (3900 zł – 13,71 proc.).
Od 1 września 2013 r. pani Grażyna łączy wykonywanie pracy na 1/2 etatu z pobieraniem zasiłku macierzyńskiego. Jakie wynagrodzenie przysługuje jej z tytułu pracy na pół etatu? W jaki sposób pracodawca powinien ustalić podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego i jego dzienną stawkę za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego łączonego z wykonywaniem pracy?
Za wrzesień i kolejne miesiące, w których zatrudniona będzie łączyć korzystanie z omawianych urlopów z wykonywaniem pracy, przysługuje jej wynagrodzenie pomniejszone proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w jakim wykonuje ona pracę. Przy założeniu, że pensja zatrudnionej określona w umowie o pracę za pracę na pełny etat wyniesie 3900 zł, to uposażenie za pół etatu to 1950 zł (3900 zł x 50 proc.). Podobnie proporcjonalnemu pomniejszeniu podlega wypłacany zatrudnionej zasiłek macierzyński. Dzienna kwota zasiłku macierzyńskiego:
1) za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego wyniesie 56,09 zł, co wynika z wyliczenia:
2) za okres urlopu rodzicielskiego, w którym pracownica łączy wykorzystywanie tego urlopu z pracą na pół etatu wyniesie 33,66 zł, zgodnie z wyliczeniem:
Również w przypadku pracownika, który złożyłby wniosek w trybie art. 1791 k.p. i w efekcie miałby prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres wszystkich urlopów (macierzyńskiego, dodatkowego macierzyńskiego i rodzicielskiego) w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru, dzienna kwota zasiłku w wysokości 80 proc. powinna zostać pomniejszona o 50 proc. w okresie łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego lub rodzicielskiego z pracą w wymiarze 1/2 etatu
Nieprzewidziana absencja
Rozliczenie pracownika, który łączy korzystanie z dodatkowego urlopu macierzyńskiego czy rodzicielskiego z wykonywaniem pracy, staje się znacznie trudniejsze, gdy w tym okresie wystąpi niezdolność do pracy, uprawniająca go do świadczeń chorobowych.
Przykład 2
Odnosząc się do okoliczności z przykładu 1, przyjmijmy założenie, że pani Grażyna dostarczyła zwolnienie lekarskie na okres od 19 do 30 września br., uprawniające ją do zasiłku opiekuńczego z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem. W jaki sposób obliczyć jej wynagrodzenie za pracę, zasiłek macierzyński i opiekuńczy za wrzesień?
Przede wszystkim pracownicy przysługuje wynagrodzenie ustalone proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, w jakim wykonuje ona pracę, po jego pomniejszeniu o okres absencji przez czas opiekowania się dzieckiem. W tym celu jej pensję za pracę na pół etatu – tj. 1950 zł – należy podzielić przez 30, a otrzymany wynik pomnożyć przez 12, tj. przez liczbę kalendarzowych dni, za które przysługuje jej zasiłek opiekuńczy. Po odjęciu otrzymanego wyniku od pensji w wysokości 1950 zł, otrzymujemy należne pani Grażynie wynagrodzenie za wrzesień.
Oprócz wynagrodzenia za pracę, kobiecie należy wypłacić zasiłek opiekuńczy obliczony od podstawy w wysokości 1682,66 zł, tj. 1950 zł – 13,71 proc.
Niezależnie od wynagrodzenia za pracę i zasiłku opiekuńczego, zatrudnionej przysługuje też zasiłek macierzyński. Trzeba go naliczyć od podstawy wymiaru ustalonej proporcjonalnie do 1/2 etatu – ponieważ pracownica korzysta z dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz z urlopu rodzicielskiego w połowie wymiaru czasu pracy. Jako podstawę należy przyjąć odpowiednio 100 i 60 proc. podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego do końca sierpnia br.
Dokonajmy zatem stosownych wyliczeń.
Z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym dzieckiem za okres od 19 do 30 września, pracownicy przysługuje zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. podstawy wymiaru. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi pełne miesięczne wynagrodzenie pracownicy za wrzesień 2013 r. z tytułu pracy podjętej w czasie dodatkowego urlopu macierzyńskiego oraz w okresie urlopu rodzicielskiego. Jako że wynagrodzenie pani Grażyny w okresie pracy na 1/2 etatu wynosi 1950 zł, podstawę wymiaru zasiłku za okres niezdolności do pracy przypadającej w okresie łączenia dodatkowego urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego z wykonywaniem pracy na 1/2 etatu trzeba ustalić na podstawie wynagrodzenia określonego dla połowy wymiaru czasu pracy. Oznacza to, że za wskazany okres niezdolności do pracy zatrudnionej należy wypłacić zasiłek opiekuńczy, według stawki dziennej w kwocie 44,87 zł,co wynika z wyliczenia:
Uwzględniając powyższe okoliczności, za wrzesień pracownica powinna otrzymać:
Pracownica złożyła pracodawcy oświadczenie PIT-2 (uprawniające do zmniejszania zaliczki na podatek) i jest uprawniona do podstawowych kosztów uzyskania przychodów. Prawidłowe rozliczenie jej wynagrodzenia >patrz lista wypłat.
Prawo do odmowy
Obecnie – w odróżnieniu od poprzedniego stanu prawnego – pracodawca nie musi wyrażać zgody na prośbę pracownika o podjęcie pracy w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego. Ma taką możliwość, jeżeli uzna, że łączenie jednego z tych urlopów z pracą na część etatu nie jest możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez podwładnego. Przy czym to pracodawca sam ocenia i decyduje, czy w konkretnym przypadku uwzględnienie wniosku pracownika jest możliwe.