Już jutro wchodzi w życie kosztowna dla pracodawców nowelizacja kodeksu pracy.

Wykreśla ona z przepisów zasadę proporcjonalnego skracania urlopu wypoczynkowego osoby powracającej z urlopu wychowawczego.

Dotychczas osoba, która w danym roku wykorzystała np. sześć miesięcy wychowawczego, miała prawo tylko do połowy przysługującego jej w danym roku wypoczynkowego.

Teraz te zasady zmieniają się na korzyść pracowników. Spowoduje to jednak większe wydatki pracodawców. Zmienia się bowiem art. 155² § 2 kodeksu pracy. Zgodnie z jego nowym brzmieniem proporcjonalne obniżenie wypoczynku nadal będzie obowiązywało, ale tylko po powrocie z urlopu bezpłatnego, wojska, aresztu, więzienia czy nieusprawiedliwionej nieobecności. Zniknie zatem przypadek wracających z wychowawczego.

Płatne przerwy w wychowawczym

Co to dla szefów oznacza? Otóż jeśli pracownik poszedł w trakcie 2013 r. na wychowawczy, z którego wróci po 30 września, to będzie miał prawo do pełnego urlopu wypoczynkowego za 2013 r. Tuż po powrocie z wychowawczego za zgodą szefa będzie mógł wykorzystać 20 albo 26 dni (w zależności od stażu pracy). A na 14 dni przed jego zakończeniem złożyć wniosek o udzielenie kolejnej części niewykorzystanego dotychczas urlopu wychowawczego na dziecko.

Tym razem pracodawca będzie musiał uwzględnić taki wniosek i udzielić kolejnej części urlopu wychowawczego na okres wskazany we wniosku.

Trzeba jednak pamiętać, że do pracowników, którzy w danym roku nie przepracowali ani jednego dnia, bo od 2012 r. przebywali na urlopie wychowawczym, będą stosowane dotychczasowe zasady proporcjonalnego zmniejszania liczby dni wypoczynku po ich powrocie do pracy.

– Bardzo kosztowne dla przedsiębiorców będzie także to, że w myśl dodanego do kodeksu pracy art. 293¹ w czasie urlopu wychowawczego nie będzie się przedawniał urlop wypoczynkowy – zauważa Marcin Wojewódka, radca prawny z kancelarii Wojewódka i Wspólnicy, Kancelaria Prawa Pracy.

Chodzi o przypadek, gdy pracownica rozpoczyna trzyletni urlop wychowawczy z już skumulowanym urlopem wypoczynkowym za poprzednie lata. Po zmianach zachowa prawo do niego przez cały czas trwania wychowawczego i będzie mogła go wykorzystać po jego zakończeniu.

Zmiany w kodeksie pracy korzystne dla pracowników odbiją się na finansach firm

Oznacza to, że od 1 października 2013 r. pracodawcy powinni sprawdzić, czy pracownice korzystające z przerwy w pracy na wychowanie dziecka nie odzyskały po nowelizacji przepisów prawa do przedawnionego już urlopu wypoczynkowego.

Kłopotliwy 36. miesiąc

Pojawiają się także poważne wątpliwości, co zrobić z pracownikami, którzy przed zmianą przepisów złożyli wnioski o udzielenie im pełnego urlopu wychowawczego, tzn. w wymiarze 36 miesięcy.

Problem w tym, że po zmianie przepisów jeden miesiąc tego urlopu należy się drugiemu z rodziców dziecka. Nie wiadomo więc, jakie są uprawnienia osób, które niebawem wykorzystają ostatni miesiąc wychowawczego przyznanego im na starych zasadach.

– Moim zdaniem, by uniknąć wątpliwości, pracodawca powinien wezwać zatrudnionego do podjęcia pracy po upływie 35. miesiąca urlopu wychowawczego – mówi mecenas Wojewódka. – Przepisy nie przewidują żadnych regulacji przejściowych, więc uważam, że nowe regulacje mają zastosowanie do urlopów wychowawczych udzielonych przed tą nowelizacją kodeksu pracy – dodaje.

Nie wiadomo jednak, w jakim trybie informować pracownika o zmianach, bo przepisy nie przewidują takich możliwości.

– Nie zgadzam się z taką interpretacją, choć brak przepisów przejściowych w tym zakresie uważam za skandal – odpowiada Grzegorz Orłowski, radca prawny w kancelarii Orłowski, Patulski, Walczak. – Moim zdaniem, skoro urlop wychowawczy został udzielony na starych zasadach, to nie ma podstaw do jego skracania i wzywania pracownika do powrotu miesiąc wcześniej– wyjaśnia.

Na szczęście przepisy nie przewidują poważniejszych konsekwencji wykorzystania pełnego urlopu wychowawczego na starych zasadach. Mogą one dotknąć jedynie pracowników, jeśli ZUS   zakwestionuje im prawo do ubezpieczenia w tym spornym miesiącu.

– Gdy ZUS odmówi pracownikowi prawa do ubezpieczenia w ostatnim miesiącu urlopu wychowawczego, to powinien on odwołać się do sądu i zażądać od ZUS wskazania podstawy takiej decyzji – podpowiada Orłowski.

Problemów z ostatnim miesiącem urlopu wychowawczego nie będą mieli jedynie rodzice samotnie wychowujący dziecko. Jeśli przedstawią pracodawcy zaświadczenie o śmierci drugiego rodzica lub postanowienie sądu o ograniczeniu lub pozbawieniu go władzy rodzicielskiej, wtedy będą mieli prawo do pełnego urlopu wychowawczego w wymiarze 36 miesięcy.

Pięć części zamiast czterech

Ze względu na przeniesienie części urlopu do wyłącznego wykorzystania przez drugiego rodzica, wychowawczy będzie można teraz podzielić na pięć, a nie jak dotychczas cztery części. Nie oznacza to, że jedna z nich jest do wyłącznej dyspozycji np. ojca.

– Nic nie stoi na przeszkodzie, aby to jeden rodzic wykorzystał wszystkie pięć części urlopu wychowawczego – dodaje mec. Wojewódka.

Po zmianach rodzice na etatach będą razem mogli spędzić z dzieckiem aż cztery miesiące wychowawczego zamiast dotychczasowych trzech miesięcy.

podstawa prawna: ustawa z 26 lipca 2013 r. DzU z 5 września, poz. 1028

Łukasz Prasołek, wspólnik w firmie Pogotowie Kadrowe sp.j.

Nowy przepis, dotyczący zasad proporcjonalnego obniżania urlopu wypoczynkowego po wychowawczym, budzi liczne wątpliwości. Potęguje je brak przepisów przejściowych, rozstrzygających o roszczeniach podwładnych, którzy wnioskowali o urlop wychowawczy jeszcze przed zmianą prawa. Przyjmując literalne brzmienie przepisu po zmianach, od 1 października 2013 r. możliwa jest sytuacja, w której pracownik korzysta z urlopu wychowawczego przykładowo przez prawie cały 2013 r., to jest od 3 stycznia do 30 grudnia tego roku, zachowując jednocześnie prawo do pełnych 20 czy 26 dni urlopu wypoczynkowego. W skrajnych wypadkach o prawie do czterech lub pięciu tygodni wolnego może zadecydować przepracowanie choćby kilku dni w danym roku kalendarzowym. Rodzi to spore pole do nadużyć.