Od 20 lutego 2013 roku na gruncie ustawy z 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (DzU z 2010 r. nr 113, poz. 759 z późn. zm., dalej p.z.p.) funkcjonuje nowa definicja „robót budowlanych".
Zabieg legislatora polega na odejściu od dotychczasowego rozumienia pojęcia robót budowlanych nawiązującego wprost do definicji robót budowlanych funkcjonującej w ustawie z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (DzU z 2006 r. nr 156, poz. 1118, z późn. zm., dalej: prawo budowlane).
Przyjęto w p.z.p. pojęcie robót budowlanych w rozumieniu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/81/WE z 13 lipca 2009 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania niektórych zamówień na roboty budowlane, dostawy i usługi przez instytucje lub podmioty zamawiające w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa i zmieniającej dyrektywy 2004/17/WE i 2004/18/WE.
Obiekt inaczej
Po raz kolejny, nowelizacja przepisów p.z.p. motywowana dążeniem do zbliżenia przepisów polskiego prawa w dziedzinie zamówień publicznych do regulacji zawartych w prawie wspólnotowym na poziomie dyrektyw, prowadzi do wprowadzenia nowych definicji pojęć funkcjonujących na gruncie p.z.p. Nadaje im autonomiczne znaczenie charakterystyczne dla tej ustawy.
Obok nowej definicji robót budowlanych w przepisach p.z.p. (art. 2 pkt 8 p.z.p.) nową swoistą definicję uzyskało także pojęcie obiektu budowlanego (art. 2 pkt 5d p.z.p.), odmienną od tej, która jest w prawie budowlanym.
Opisując zmiany w przepisach p.z.p. związane z robotami budowlanymi należy zaznaczyć, że ustawodawca zdecydował się wprowadzić do p.z.p. także nowe zdefiniowane pojęcia nawiązujące do robót budowlanych, tj.:
Na gruncie prawa zamówień publicznych i w prawie budowlanym funkcjonują różne pojęcia robót budowlanych, które nie mogą być utożsamiane
- „newralgiczne roboty budowlane" – art. 2 pkt 5a p.z.p.: „(...) należy przez to rozumieć roboty budowlane do celów bezpieczeństwa, które wiążą się z korzystaniem z informacji niejawnych, wymagają ich wykorzystania lub je zawierają".
- „zakupy cywilne" – art. 2 pkt 11a p.z.p.: „(...) należy przez to rozumieć zamówienia inne niż zamówienia, o których mowa w art. 131a ust. 1, które obejmują zamówienia na dostawy niewojskowe, roboty budowlane lub usługi do celów logistycznych".
- „robót budowlanych bezpośrednio związanych z dostawami sprzętu wojskowego, jego części, komponentów i podzespołów" – art. 131a ust. 1 pkt 3 p.z.p. oraz
- „robót budowlanych do szczególnych celów wojskowych lub newralgicznych robót budowlanych" – art. 131a ust. 1 pkt 4 p.z.p. (dział III rozdział 4a p.z.p. „Zamówienia w dziedzinach obronności i bezpieczeństwa".
Trzeba odróżnić
Niewątpliwie znajomość opisanych przepisów, w tym zwłaszcza definicji robót budowlanych, a także ich prawidłowa interpretacja jest konieczna do poprawnego przygotowania i przeprowadzenia postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Przede wszystkim pozwoli na właściwe odróżnienie zamówienia na roboty budowlane od zamówienia na dostawy lub usługi.
W dalszej kolejności umożliwi prawidłowe ustalenie szacunkowej wartości zamówienia. Wszystko po to, by uniknąć zarzutu dokonania podziału zamówienia lub zaniżania jego wartości w celu uniknięcia stosowania przepisów (art. 32 ust. 2 p.z.p.).
W myśl aktualnej definicji, na gruncie p.z.p., ilekroć mowa jest o robotach budowlanych, to zgodnie z art. 2 pkt 8 p.z.p. „należy przez to rozumieć wykonanie albo zaprojektowanie i wykonanie robót budowlanych określonych w przepisach wydanych na podstawie art. 2c lub obiektu budowlanego, a także realizację obiektu budowlanego, za pomocą dowolnych środków, zgodnie z wymaganiami określonymi przez zamawiającego".
Z kolei w myśl przepisu art. 2 pkt 5d p.z.p. ilekroć mowa jest o obiekcie budowlanym „(...) należy przez to rozumieć wynik całości robót budowlanych w zakresie budownictwa lub inżynierii lądowej i wodnej, który może samoistnie spełniać funkcję gospodarczą lub techniczną".
Jak jest w prawie budowlanym
Dla porównania w rozumieniu prawa budowlanego (i zgodnie ze znaczeniem na gruncie p.z.p. przed wejściem w życie omawianej nowelizacji, tj. do 19 lutego 2013 roku) roboty budowlane oznaczają zgodnie z przepisem art. 3 pkt 7 prawa budowlanego „budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego".
Natomiast pod pojęciem obiektu budowlanego w myśl przepisu art. 3 pkt 1 prawa budowlanego należy rozumieć:
- budynek wraz z instalacjami i urządzeniami technicznymi,
- budowlę stanowiącą całość techniczno-użytkową wraz z instalacjami i urządzeniami,
- obiekt małej architektury;.
Co z kodeksową umową
Tak więc na gruncie p.z.p. i w prawie budowlanym funkcjonują różne pojęcia robót budowlanych, które nie mogą być utożsamiane. W konsekwencji w przypadku udzielenia zamówienia na roboty budowlane możemy nie mieć do czynienia z wykonywaniem robót budowlanych w rozumieniu prawa budowlanego i odwrotnie.
Na marginesie należy zaznaczyć, że odrębną kwestią pozostaje czy udzielając zamówienia na roboty budowlane (tj. w rozumieniu p.z.p.) zamawiający zawrze umowę o roboty budowlane uregulowaną w przepisach art. 647 i n. kodeksu cywilnego.
W myśl przepisu art. 647 k.c.: „Przez umowę o roboty budowlane wykonawca zobowiązuje się do oddania przewidzianego w umowie obiektu, wykonanego zgodnie z projektem i z zasadami wiedzy technicznej, a inwestor zobowiązuje się do dokonania wymaganych przez właściwe przepisy czynności związanych z przygotowaniem robót, w szczególności do przekazania terenu budowy i dostarczenia projektu, oraz do odebrania obiektu i zapłaty umówionego wynagrodzenia".
W kodeksie cywilnym, ani pojęcie robót budowlanych ani pojęcie obiektu nie jest zdefiniowane, brak też odesłania do definicji tych pojęć funkcjonujących zarówno w p.z.p. jak i w prawie budowlanym. Podsumowując, pojęcia robót budowlanych mają swoiste znaczenie na gruncie p.z.p., prawa budowlanego i kodeksu cywilnego, przy czym w przypadku dwóch pierwszych z wymienionych ustaw pojęcie to zostało zdefiniowane, w odróżnieniu od kodeksu cywilnego.
Emilia Florek radca prawny w Kancelarii Ostrowski i Wspólnicy
Komentuje Emilia Florek radca prawny w Kancelarii Ostrowski i Wspólnicy
Należy stwierdzić, że na gruncie p.z.p. mamy do czynienia z autonomicznymi definicjami robót budowlanych i obiektu budowlanego, nadającymi tym pojęciom swoiste znaczenie.
Jest ono odmienne od tego, jakie funkcjonuje w innych przepisach prawa, zwłaszcza w prawie budowlanym, w przepisach podatkowych czy w ustawie o rachunkowości.
Rozróżnienie znaczeniowe pojęć funkcjonujących w ramach jednego porządku prawnego, o których mowa obok, czyli np. robót budowlanych, obiektu budowlanego jest swego rodzaju wyzwaniem.
Dotryczy ono o przede wszystkim tych, którzy w praktyce mają do czynienia ze stosowaniem nowych definicji użytych w p.z.p., zarówno zamawiających, jak i wykonawców działających głównie w szeroko pojętej tzw. branży budowlanej.
