W przypadku gdy zgromadzenie wspólników podjęło uchwałę o dobrowolnym umorzeniu zajętych udziałów jednego ze wspólników bez wynagrodzenia za jego zgodą, niezaspokojony wierzyciel może wytoczyć powództwo o stwierdzenie nieważności takiej uchwały.
Z mocy zajęcia wierzyciel może wykonywać wszelkie uprawnienia majątkowe dłużnika wynikające z zajętego prawa, które są niezbędne do zaspokojenia wierzyciela w drodze egzekucji, może również podejmować wszelkie działania, które są niezbędne do zachowania prawa (art. 910
2
§ 1
kodeksu postępowania cywilnego
).
Zatem wierzyciel jest uprawniony do wykonywania wszelkich uprawnień majątkowych z zajętego prawa oraz podejmowania wszelkich działań zachowawczych, a więc działań, które są niezbędne do zachowania zajętego na jego rzecz prawa.
Jednak z mocy egzekucyjnego zajęcia udziałów dłużnika w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wierzyciel nie może wykonywać uprawnień do uczestnictwa w zgromadzeniu wspólników i do głosowania nad uchwałami podejmowanymi przez wspólników.
Bowiem o ile przyznanie wierzycielowi możliwości wykonywania uprawnień zwanych tradycyjnie prawami majątkowymi jest w pełni uzasadnione celem zajęcia udziałów, o tyle przyznanie wierzycielowi takiej możliwości co do uprawnień nazywanych korporacyjnymi nie miałoby takiego uzasadnienia i godziłoby w godne ochrony interesy wspólników – zarówno tego, którego udziały zostały zajęte, jak i pozostałych (wyrok SN z 14 września 2005 r., III CZP 57/05).
Gdyby więc wierzyciel uzyskał z mocy zajęcia uprawnienie do uczestniczenia w zgromadzeniu wspólników i głosowania nad uchwałami, mógłby znacząco ingerować w działalność spółki, a nawet zagrozić jej bytowi. Jeżeli bowiem samo zajęcie udziałów podlega kontroli sądu w wyniku skargi na czynność komornika, to akty wykonywania przez wierzyciela tzw. uprawnień organizacyjnych nie podlegałyby już takiej specjalnej kontroli.
Zatem wszelkie uprawnienia korporacyjne wspólnika o charakterze niemajątkowym pozostają przy dłużniku. Natomiast wierzycielowi na skutek zajęcia przysługują prawa majątkowe wspólnika, np. prawo do uczestnictwa w podziale likwidowanego majątku spółki, prawo do dywidend czy prawo do rozporządzania udziałem.
Wierzyciel, który wskutek zajęcia udziałów w spółce z o.o. nie jest uprawniony do wykonywania uprawnień majątkowych dłużnika wynikających z zajętego prawa, może podejmować jednak wszelkie czynności zachowawcze.
Uwaga!
Zatem skoro podjęcie uchwały o umorzeniu zajętych udziałów bez wynagrodzenia spowoduje niezaspokojenie się z nich przez wierzyciela skutecznym działaniem zachowawczym będzie powództwo o stwierdzenie nieważności uchwały.
Powszechnie przyjmuje się, że wierzycielowi, z mocy zajęcia udziałów w sp. z o.o., przysługuje legitymacja do wytoczenia takiego powództwa na podstawie art. 910
2
§ 1 k.p.c. oraz art. 250
w zw. z art. 252 k.s.h.
Uprawnienie to daje wierzycielowi możliwość uzyskania na drodze sądowej realnej ochrony przed działaniami zmierzającymi do udaremnienia zaspokojenia się z zajętego udziału, bez ryzyka znaczącej ingerencji w sprawy spółki (wyrok SN z 30 stycznia 2009 r., II CSK 355/08).
Przykład
Krzysztof W. jest jednym z czterech wspólników spółki Kwadrat sp. z o.o. Udziały Krzysztofa W. zostały zajęte na rzecz jego wierzyciela Konrada S.
Po ich skutecznym zajęciu zgromadzenie wspólników firmy Kaskada sp. z o.o., w którym uczestniczą wszyscy czterej wspólnicy, chce podjąć uchwałę o dobrowolnym umorzeniu udziałów Krzysztofa W. bez wynagrodzenia. Umowa spółki przewiduje podejmowanie uchwał o umorzeniu udziałów, a Krzysztof W. wyraża zgodę na umorzenie jego udziałów bez wynagrodzenia.
Czy zgromadzenie wspólników w takiej sytuacji może podjąć uchwałę o dobrowolnym umorzeniu udziałów Krzysztofa W. bez wynagrodzenia?
Możliwe jest podjęcie przez zgromadzenie wspólników Kaskady sp. z o.o. uchwały o umorzeniu udziałów zajętych na rzecz wierzyciela bez wynagrodzenia. Należy jednak mieć na względzie, że taka uchwała może być zaskarżona przez niezaspokojonego wierzyciela na podstawie art. 910
2
§ 1 k.p.c. oraz art. 250 k.s.h. w zw. z art. 252 k.s.h. poprzez wniesienie do sądu powództwa o unieważnienie uchwały.