W każdym tygodniu młodocianemu przysługuje prawo do co najmniej 48 godzin ciągłego odpoczynku. Co do zasady powinien on obejmować niedzielę. Nie oznacza to jednak, że istnieje zakaz zatrudniania młodocianych w niedziele. Zastosowanie znajdują do nich zasady kodeksowe dopuszczające przy pewnych pracach świadczenie pracy zarówno w niedziele, jak i święta.

Młodocianemu przysługują szczególnej długości przerwy w pracy. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy w danym (konkretnym) dniu  przekracza 4,5 godziny, pracodawca ma obowiązek wprowadzić przerwę, wliczaną do czasu pracy, która musi trwać nieprzerwanie 30 minut.

Wypoczynek po pół roku

Prawo do pierwszego urlopu młodociany uzyskuje z upływem sześciu miesięcy pracy w wymiarze 12 dni. Z upływem roku pracy uzyskuje go w wymiarze 26 dni roboczych.

Uwaga!

Urlop przysługujący po sześciu miesiącach zatrudnienia nie jest urlopem zaliczkowym. Prawo do tych 12 dni wypoczynku jest niezależne od urlopu (26 dni) nabytego po roku pracy. Zatem w pierwszym roku pracy łączny wymiar urlopu wypoczynkowego wynosi 38 dni roboczych.

Przykład

Pracownik młodociany, który został zatrudniony 1 września 2011 r.:

• po sześciu miesiącach pracy (tj.od 1 marca 2012 r.) uzyska prawo do 12 dni urlopu,

• z 31 sierpnia 2012 r. (po kolejnych sześciu miesiącach, czyli łącznie po roku pracy) uzyska dodatkowo prawo do 26 dni urlopu,

• z początkiem stycznia 2013 r. uzyska prawo do kolejnego urlopu wypoczynkowego (na ten rok) w wymiarze 26 dni roboczych.

Przykład

Pracodawca udzielił pracownikowi młodocianemu 12 dni urlopu. Przypisał je do okresu poniedziałek – sobota w każdym z kolejnych tygodni kalendarzowych.

Stwierdził bowiem, że kodeks pracy w odniesieniu do młodocianych posługuje się terminem „dni robocze”, za które uznawane są wszystkie dni poza niedzielami i świętami będącymi dniami wolnymi od pracy.

Jednak przez określenie „dzień roboczy” użyte w art. 205 k.p. powinniśmy rozumieć dzień określony w rozkładzie czasu pracy jako dzień pracy. Mimo posłużenia się innym określeniem niż w przepisach o urlopach wypoczynkowych pracowników dorosłych, nie można stosować tutaj tak dalece odmiennych zasad udzielania urlopów.

Granicą pełnoletność

W roku kalendarzowym, w którym młodociany kończy 18 lat, ma prawo do urlopu w wymiarze 20 dni roboczych, jeżeli prawo do wypoczynku uzyskał przed ukończeniem tego wieku.

Przykład

Pracownik młodociany podjął zatrudnienie przy pracach lekkich w marcu 2011 r. W 2012 r. skończy 18 lat.

Przed końcem 2011 r. (z upływem sześciu miesięcy pracy) uzyskał prawo do 12 dni urlopu, a z upływem roku zatrudnienia dodatkowo do 20 dni urlopu (w tym roku osiągnie bowiem pełnoletność).

Termin udzielenia urlopu wskazany przez młodocianego nie zawsze podlega swobodnemu uznaniu przez pracodawcę. Młodocianemu, który uczęszcza do szkoły, urlopu trzeba bowiem udzielać w czasie ferii szkolnych – jeśli wystąpi z takim wnioskiem. Pracodawca jest związany jego podaniem.

Młodocianemu, który nie nabył prawa do urlopu, pracodawca może (ale  nie musi) – na jego wniosek – udzielić zaliczkowo urlopu w okresie ferii szkolnych.

Bezpłatne i płatne

Pracodawca ma ponadto obowiązek udzielić młodocianemu, który uczęszcza do szkoły dla pracujących, urlopu bezpłatnego w czasie wskazanym przez tę osobę, jeżeli czas ten przypada na okres ferii szkolnych. Wymiar tego urlopu – łącznie z przysługującym mu wypoczynkowym – został ograniczony do dwóch miesięcy. Okres tego urlopu jest wliczany do stażu, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Mimo wieku i szczególnego celu umowy zawartej w zakresie przygotowania zawodowego (jest nim przede wszystkim nauka, przygotowanie do wykonywania zawodu), młodociany jest pracownikiem.

Ma więc takie same prawa jak inni pracownicy (z odrębnościami wynikającymi z działu IX k.p.), czyli m.in. prawo do zwolnień od pracy w razie zaistnienia pewnych sytuacji osobistych (np. śmierć osoby najbliższej), jak również np. wezwania do sądu w charakterze świadka.