Zgodnie z prawem ochrony środowiska rozliczeń muszą dokonać ci, którzy: wprowadzają gazy i pyły do powietrza, ścieki do wód i ziemi, pobierają wodę (ale nie z sieci wodociągowej), a także składują odpady (przede wszystkim właściciele składowisk).
Jest wyjątek
Inne terminy dotyczą wnoszenia (do końca czerwca po cyklu produkcyjnym kończącym się do 30 kwietnia) opłaty zryczałtowanej za odprowadzane ścieki pochodzące z chowu lub hodowli ryb innych niż łososiowate lub innych organizmów wodnych oraz przekazywania sprawozdania. Miesiąc wcześniej przesyła się marszałkowi województwa wykazy opłatowe związane z opłatą.
Wykazy opłatowe sporządza się na podstawie prowadzonej we własnym zakresie ewidencji. Trzeba je przekazać marszałkowi województwa i wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska (WIOŚ). Inaczej jest tylko przy odpadach – w tym wypadku drugi egzemplarz trzeba przesyłać nie do WIOŚ, lecz do właściwego wójta, burmistrza albo prezydenta miasta (ale co do zasady za odpady rozliczają się tylko składowiska śmieci).
W tym roku przedsiębiorcy rozliczają się wprawdzie na starych formularzach, ale według nowych, wyższych niż w 2010 r. stawek, ale takich samuch jak za I półrocze 2011 r. Obwieszczenie ze stawkami nie zmienia jednak zasad, na podstawie których trzeba się rozliczyć. Te nadal są zawarte w rozporządzeniu w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska.
Uwaga! Jeżeli opłata za pół roku nie przekroczy 400 zł za dany rodzaj korzystania ze środowiska (np. za pobór wód), to firma nie musi płacić. O ile jednak jest zobowiązana do rozliczeń, to musi przesłać stosowne sprawozdanie.
Który urząd
Opłatę wnosi się na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska. Ale nie zawsze. Jeżeli przedsiębiorca ma pojazdy, to płaci za wprowadzanie gazów i pyłów do powietrza zgodnie z miejscem rejestracji firmy.
Łatwiej ryczałtem
Duża grupa przedsiębiorców może rozliczać się za korzystanie ze środowiska ryczałtem. Za drugie półrocze ubiegłego roku w ten sposób wyliczą swoje należności posiadacze dużych i małych samochodów, a także pojazdów wolnobieżnych oraz maszyn i urządzeń napędzanych gazem propan-butan. Z takich udogodnień mogą skorzystać też firmy stosujące do ogrzewania piece o niewielkiej mocy. Przewidziano również tego rodzaju udogodnienia dla hodowców drobiu.
Za 2011 rok przedsiębiorcy rozliczają się według nowych i wyższych stawek, ale na starych formularzach
Dodatkowym ułatwieniem dla posiadaczy aut i małych kotłów są kalkulatory, które automatycznie wyliczają należne kwoty.
Samochody w roli głównej
Najwięcej wśród rozliczających się jest właścicieli firmowych samochodów i innych stosowanych przez przedsiębiorców urządzeń spalinowych (np. koparek czy wózków widłowych). Obecnie obowiązujący formularz sprawozdania (zwany wykazem opłatowym) nie zmienił się od 1 stycznia 2009 r.
Obwieszczenie w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska zawiera m.in. ryczałtowe stawki dla pojazdów spełniających określone normy ekologiczne: np. Euro 4 i Euro 5, a także dla pojazdów wolnobieżnych oraz maszyn i urządzeń napędzanych gazem propan-butan, oraz za biodiesel i za sprężony gaz ziemny. Zryczałtowane stawki dla pojazdów znajdują się w tabeli D załącznika nr 1. W tym samym akcie prawnym są też zawarte ryczałtowe stawki stosowane przy spalaniu paliw w małych piecach i przy hodowli drobiu.
Ułatwienia przewidziano także dla tych, którzy do baków wlewają bardziej ekologiczne paliwo – bioetanol. Jeśli domieszka bioetanolu w benzynie nie przekracza 10 proc., stosuje się stawki zryczałtowane dla benzyny.
Jeżeli zawartość bioetanolu jest większa, rozporządzenie w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska podaje wzór, według którego oblicza się opłatę. Jest też podany sposób liczenia stawek ryczałtowych dla mieszaniny oleju napędowego i biodiesla.
Uważać muszą ci, którzy dostosowali silniki do sprężonego gazu ziemnego. Stawka dla takich pojazdów jest wyższa niż dla tych aut, które maja fabryczne silniki na to paliwo.
Mimo że wykaz jest długi, nie powinien sprawić właścicielom firm kłopotów. Muszą oni wypełniać tylko te rubryki, które dotyczą konkretnego, używanego przez nich pojazdu.
Uwaga! Płaci się za spaliny nie tylko z aut należących do firmy, ale i posiadanych przez pracowników, właściciela czy wypożyczonych, jeżeli faktury na paliwo były wystawione na firmę. W takiej sytuacji kłopot może sprawić ustalenie rocznika, z którego pochodzi pojazd, i ewentualnej homologacji Euro, o ile auto taką posiada.
Trudne rachunki
Pozostali zobowiązani do sprawozdawczości niestety muszą dokonać wyliczeń, często bardzo skomplikowanych, we własnym zakresie albo zlecić ich wykonanie wyspecjalizowanej firmie. Dotyczy to choćby korzystających z urządzeń silnikowych, dla których nie ma stawek ryczałtowych.
Rozporządzenie w sprawie opłat podaje szczegółowy wykaz substancji, które trzeba uwzględnić (m.in. dwutlenek siarki, dwutlenek węgla, metan, ołów, podtlenek azotu, pyły i sadza, tlenek węgla, tlenki azotu, węglowodory alifatyczne i ich pochodne, węglowodory pierścieniowe, aromatyczne i ich pochodne).
W takiej sytuacji najpierw trzeba określić wielkości emisji ze spalania paliwa (na podstawie pomiarów, informacji producenta silnika lub innych danych technicznych czy technologicznych). Później należy pomnożyć ilość każdego z zanieczyszczeń przez odpowiednią stawkę jednostkową dla danego zanieczyszczenia określoną w tabeli A załącznika nr 1 do rozporządzenia w sprawie opłat, a następnie zsumować wyniki, uzyskując kwotę całej należności za spaliny w tych pojazdach.
Jeszcze trudniej jest obliczać opłaty z instalacji przemysłowych. Lepiej w tym celu zatrudnić wyspecjalizowaną firmę, bo o pomyłkę nietrudno. Niestety, niekiedy koszt usługi przewyższa kwotę, która trzeba wpłacić marszałkowi.
Gdzie szukać przepisów
• Prawo ochrony środowiska (tekst jedn. DzU z 2008 r. nr 25, poz. 150, ze zm.)
Czytaj również:
