Można jeszcze odzyskać podatek od dróg

Niemniej trzeba się liczyć z tym, że postępowanie w tej sprawie może być długotrwałe, a organy podatkowe będą do końca bronić swego stanowiska, że zwrot się nie należy. Jednak gdy w grę wchodzą znaczne kwoty, warto spróbować.

Jak zmieniały się przepisy

Z końcem 2003 r. ustawodawca, zmieniając brzmienie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, wyłączył z opodatkowania wszystkie (bez ograniczenia wyłącznie do publicznych) pasy drogowe (rozumiane jako fragmenty gruntu) wraz z budowlami dróg oraz obiektami budowlanymi związanymi z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu.

Zgodnie z pierwotną intencją zmiana nie miała mieć charakteru prawotwórczego, ale wyłącznie dostosowujący brzmienie przepisów do zmienianej równocześnie ustawy o drogach publicznych. Nic więc dziwnego, że podatnicy – podążając za jednolitą interpretacją nowych przepisów – dalej wykazywali do opodatkowania wszystkie będące ich własnością drogi.

Niemniej po pewnym czasie sądy administracyjne zaczęły prezentować odmienną, korzystną dla podatników interpretację przepisów, co zaowocowało zmianą stanu prawnego, która zaczęła obowiązywać dopiero od 1 stycznia 2007 r. Oznacza to, że podatnicy, którzy w 2006 r. wykazali do opodatkowania drogi, mogą jeszcze wystąpić o zwrot nadpłaconego podatku.

Obiekty nieobjęte daniną

Obiekty, od których można odzyskać podatek, da się podzielić na trzy grupy:

1. budowle dróg,

2. grunt znajdujący się pod drogą (tzw. pas drogowy),

3. budowle niezbędne do eksploatacji drogi.

Ich definicje podajemy w ramkach obok.

Aby uniknąć zwracania przedsiębiorcom nadpłaconego podatku, organy podatkowe sięgnęły po różne mniej lub bardziej zasadne argumenty. W praktyce mocnym ich orężem jest argument dotyczący wpływu zapisów znajdujących się w ewidencji gruntów i budynków na możliwość wyłączenia dróg wewnętrznych z opodatkowania. Spora część gruntów, na których znajdują się drogi wewnętrzne stanowiące własność przedsiębiorców, nie jest bowiem oznaczona w ewidencji symbolem „dr".

Spór o rolę ewidencji

W efekcie od kilku lat w orzecznictwie sądów administracyjnych ścierają się ze sobą dwa sprzeczne poglądy odnośnie do tego, czy oznaczenie gruntu jako „dr" w ewidencji gruntów i budynków ma jakiekolwiek znaczenie dla opodatkowania dróg.

Niekorzystne stanowisko, oparte na ogólnikowym brzmieniu art. 21 ust. 1 ustawy – Prawo geodezyjne i kartograficzne, zgodnie z którym podstawę wymiaru podatków i świadczeń dotyczących nieruchomości stanowią dane zawarte w ewidencji gruntów i budynków, zaprezentowały m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 29 czerwca 2010 r. (II FSK 219/09) oraz wojewódzkie sądy administracyjne: w Szczecinie w wyroku z 10 marca 2011 r. (I SA/Sz 14/10) oraz w Bydgoszczy w wyroku z 23 marca 2011 r. (I SA/Bd 48/11).

Liczy się stan faktyczny

Zgodnie z drugim, naszym zdaniem prawidłowym, poglądem liczy się wyłącznie stan rzeczywisty, a więc stwierdzenie, czy na danym gruncie faktycznie znajduje się budowla drogowa.

Takiej wykładni sprzyjają zarówno regulacje prawa budowlanego, jak i definicja zawarta w ustawie o drogach publicznych. Nie powinny mieć natomiast znaczenia dane z ewidencji gruntów i budynków, ponieważ żaden przepis prawa podatkowego nie wprowadza bezpośrednio wymogu, aby pas gruntu pod budowlą drogową nosił oznaczenie „dr".

Szczęśliwie dla podatników ten pogląd zaczyna przeważać w najnowszym orzecznictwie sądów administracyjnych. Stanowisko takie zajęły m.in. WSA w Krakowie w wyroku z 11 maja 2011 r. (I SA/Kr 294/11), WSA w Gdańsku w wyroku z tego samego dnia (I SA/Gd 48/11) oraz przede wszystkim NSA w wyroku z 3 grudnia 2010 r. (II FSK 1105/09).

Czas tylko do końca roku

Biorąc pod uwagę, że z końcem roku 2011 przedawnieniu ulegną zobowiązania podatkowe za 2006 r., przedsiębiorcy mają ostatnią możliwość skorzystania z ewidentnej luki w przepisach podatkowych. Za wystąpieniem z wnioskiem o zwrot nadpłaty przemawiają mocne podstawy materialnoprawne znajdujące poparcie w orzecznictwie sądów administracyjnych (w tym NSA). Ponieważ podatek został już zapłacony, procesowi jego odzyskiwania nie powinno zasadniczo towarzyszyć ryzyko.

W toku postępowania organy podatkowe najprawdopodobniej będą poszukiwać argumentów mających przemawiać przeciwko zwrotowi podatku, a więc z tym trzeba się liczyć z tym, że spór może mieć finał w sądzie administracyjnym.

Co jest drogą

Co prawda ustawa o podatkach i opłatach lokalnych nie definiuje pojęcia drogi, przeważa jednak pogląd, zgodnie z którym stosować powinno się definicje zawarte w ustawie o drogach publicznych.

Wobec tego jako drogę należy rozumieć budowlę wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami oraz instalacjami, stanowiącą całość techniczno-użytkową, przeznaczoną do prowadzenia ruchu drogowego, zlokalizowaną w pasie drogowym (art. 4 pkt 2 ustawy o drogach publicznych).

W praktyce u przedsiębiorców wyłączone z opodatkowania były drogi wewnętrzne zdefiniowane jako drogi, parkingi oraz place przeznaczone do ruchu pojazdów, niezaliczone do żadnej z kategorii dróg publicznych (art. 8 ust. 1 ustawy o drogach publicznych).

Co jest pasem drogowym

Pojęcie pasa drogowego zdefiniowane jest w art. 4 pkt 1 ustawy o drogach publicznych jako wydzielony liniami granicznymi grunt wraz z przestrzenią nad i pod jego powierzchnią, w którym są zlokalizowane droga oraz obiekty budowlane i urządzenia techniczne związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu, a także urządzenia związane z potrzebami zarządzania drogą. Chodzi zatem o fragment gruntu wyznaczony granicami drogi oraz położeniem urządzeń towarzyszących.

Budowle związane z eksploatacją drogi

Obiekty budowlane związane z prowadzeniem, zabezpieczeniem i obsługą ruchu to szeroka grupa obiektów funkcjonalnie związanych z samą budowlą drogi. Zalicza się tu m.in. oświetlenie drogi, sygnalizację świetlną, ekrany służące do tłumienia hałasu, instalacje drenażowe oraz wszystkie inne obiekty spełniające wymienione wyżej funkcje.