Od 1 lipca 2011 osoby fizyczne prowadzące we własnym imieniu działalność gospodarczą mogą przekształcić ją w spółkę kapitałową. Wiąże się to z sukcesją uniwersalną, czyli wstąpieniem w ogół praw i obowiązków majątkowych poprzednika.
Przedsiębiorcy powinni jednak pamiętać, że od sukcesji uniwersalnej przewidziano kilka wyjątków, np. na spółkę z o.o. nie przejdzie ulga z tytułu wyszkolenia uczniów.
Mniejsze ryzyko
Przekształcenie indywidualnej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową jest nową procedurą. Została ona wprowadzona do kodeksu spółek handlowych w związku z wejściem w życie ustawy z 25 marca 2011 o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (DzU nr 106, poz. 622).
Powstanie spółki kapitałowej nie oznacza, że przedsiębiorcy, którzy przekształcili swoją działalność, nie będą ponosili odpowiedzialności za wcześniejsze zobowiązania firmy. Za wszelkie zobowiązania związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, które powstały przed dniem przekształcenia, odpowiedzialność solidarną ponosi spółka i osoba fizyczna, która prowadziła firmę.
Ustawodawca określił termin solidarnej odpowiedzialności na trzy lata, licząc od dnia przekształcenia. Później za stare zobowiązania odpowiada już tylko osoba fizyczna (chyba że wcześniej uległy przedawnieniu).
Przekształcenie przedsiębiorstwa umożliwia więc zmniejszenie ryzyka związanego z prowadzeniem działalności od dnia zawiązania spółki kapitałowej.
Nowa procedura przekształcenia wiąże się z wprowadzeniem dla przedsiębiorców obostrzonych zasad przekształcenia, co nie zawsze jest łatwe do wykonania. Przedsiębiorca powinien bowiem:
- sporządzić plan przekształcenia (w formie aktu notarialnego) wraz z opinią biegłego rewidenta o tym planie,
- złożyć oświadczenia o przekształceniu ,
- powołać członków organów spółki przekształconej,
- zawrzeć umowę spółki albo podpisać statut spółki przekształcanej,
- dokonać wpisu spółki w Krajowym Rejestrze Sądowym, co spowoduje jednoczesne wykreślenie przedsiębiorcy przekształcanego z centralnej ewidencji i informacji o działalności gospodarczej.
Celem nowelizacji było uproszczenie, w stosunku do poprzednich metod, przekształcenia jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę z o.o. lub akcyjną. Nie wyklucza ono jednak możliwości stosowania poprzednich rozwiązań:
- wniesienia do nowo utworzonej lub już istniejącej spółki przedsiębiorstwa aportem,
- darowizny lub sprzedaży przedsiębiorstwa istniejącej spółce połączonej z likwidacją działalności gospodarczej.
Konieczny plan...
Przedsiębiorca jest zobowiązany do sporządzania planu przekształcenia w formie aktu notarialnego. W planie tym powinna być ustalona wartość bilansowa jego majątku na określony dzień w miesiącu poprzedzającym sporządzenie planu przekształcenia.
Plan przekształcenia musi zostać uzupełniony o następujące załączniki:
- sprawozdanie finansowe w rozumieniu ustawy o rachunkowości sporządzone dla celów przekształcenia na dzień przekształcenia,
- wycenę składników aktywów i pasywów przedsiębiorcy przekształconego,
- projekt aktu założycielskiego (umowa lub statut spółki w zależności od jej rodzaju),
- projekt oświadczenia o przekształceniu przedsiębiorcy.
Przedsiębiorcy, którzy prowadzą księgi rachunkowe, nie powinni mieć problemów z wyceną składników aktywów i pasywów, ustaleniem wartości bilansowej majątku i sporządzeniem sprawozdania finansowego.
Dużo trudniejsze będzie to dla osób prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów. Wtedy najprawdopodobniej będzie to wymagało dodatkowych obliczeń i pomocy eksperta, np. biegłego rewidenta.
Przedsiębiorcy powinni wiedzieć, że poszczególne składniki aktywów i pasywów wycenia się, stosując rzeczywiście poniesione na ich nabycie lub wytworzenie ceny (koszty), z zachowaniem zasady ostrożności. Przede wszystkim należy pamiętać o:
- zmniejszeniu wartości użytkowej lub handlowej składników aktywów, w tym również w postaci odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych,
- ujmowaniu wyłącznie niewątpliwych pozostałych przychodów operacyjnych i zysków nadzwyczajnych,
- ewidencjonowaniu wszystkich poniesionych pozostałych kosztów operacyjnych i strat nadzwyczajnych,
- tworzeniu rezerw na znane jednostce ryzyko, grożące straty i skutki innych zdarzeń.
Nie wszyscy przedsiębiorcy, szczególnie ci stosujący „uproszczenia podatkowe” musieli, prowadząc ewidencje, stosować się do tych wymienionych zasad.
...i akt założycielski
Stworzenie projektu aktu założycielskiego spółki i oświadczenia przedsiębiorcy również wymagają specjalistycznej wiedzy. Wynika to z wymogów, jakie ustawodawca stawia treści oświadczenia. Przedsiębiorca powinien zawrzeć w nim informacje o:
- typie spółki, w jaki zostaje przekształcony,
- wysokości kapitału zakładowego,
- zakresie praw przyznanych mu osobiście, jako wspólnikowi albo akcjonariuszowi spółki przekształconej (jeżeli przyznanie takich praw jest przewidziane),
- imionach i nazwiskach członków zarządu spółki przekształconej.
Minimalna wysokość kapitału zakładowego spółki z o.o. wynosi 5 tys. zł, natomiast spółki akcyjnej 100 tys. zł.
Badanie biegłego
W przeciwieństwie do spółek cywilnych przekształcanych w spółki kapitałowe nie jest możliwe zastosowanie procedury uproszczonej. Plan przekształcenia wraz z załącznikami musi więc zostać poddany badaniu przez biegłego rewidenta. Biegłego (lub biegłych) wyznacza sąd rejestrowy na wniosek złożony przez przekształcanego przedsiębiorcę.
Ważne jest, aby przedsiębiorca nie wnosił do sądu o wyznaczenie tego samego biegłego rewidenta, który brał udział w przygotowywaniu dokumentów wchodzących w skład planu przekształcenia, bo może to naruszać obowiązującą audytorów zasadę niezależności. Biegły rewident powinien sporządzić opinię o planie przekształcenia i dostarczyć ją przedsiębiorcy i do sądu w nieprzekraczalnym terminie dwóch miesięcy. Sąd rejestrowy, wyznaczając biegłego, może jednak ten termin skrócić.
Nie jest to jeszcze koniec obowiązków przekształcanego przedsiębiorcy. Musi on również powołać członków organów spółki (zarząd, ewentualnie komisja rewizyjna lub rada nadzorcza w zależności od rodzaju spółki).
Trzeba również w obecności notariusza zawrzeć umowę spółki z o.o. lub podpisać statut spółki akcyjnej. Następnie zarząd (wszyscy członkowie) nowo zawiązanej spółki jest zobligowany do przeprowadzenia procedury wpisu spółki do Krajowego Rejestru Sądowego i zamieszczenia ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Złożoność przedstawionej procedury i mnogość kosztów związanych z przekształceniem (wynagrodzenie biegłego rewidenta, notariusza, opłaty sądowe) wskazuje, że z tej formy przekształcenia będą raczej korzystać osoby, które prowadzą działalność koncesjonowaną i planują prowadzenie działalności w formie spółki akcyjnej, a nie przedsiębiorcy zamierzający prowadzić działalność w formie spółki z o.o.
Nazwa nie jest dowolna
Przedsiębiorcy mają dwie możliwości ustalenia nazwy spółki kapitałowej. Pierwsza to modyfikacja dotychczas stosowanej nazwy przez proste dodanie na jej końcu oznaczenia spółki (spółka z o.o. lub spółka akcyjna).
Drugi wariant jest stosowany w sytuacji, gdy zmiana nazwy nie polega wyłącznie na dodaniu części identyfikującej formę prawną. Wtedy w nawiasie, oprócz nowej nazwy, musi przez rok od dnia przekształcenia podawać starą nazwę poprzedzoną słowem „dawniej”.
Jak wycenić aktywa i pasywa
Środki trwałe oraz wartości niematerialne i prawne
wyceniane są:
- według ceny nabycia – w przypadku odpłatnego nabycia,
- w koszcie wytworzenia – w przypadku wytworzenia we własnym zakresie,
- według wartości przeszacowanej – w Polsce podstawą jest rozporządzenie ministra finansów (ostatnie przeszacowanie środków trwałych miało miejsce w 1995 r.) – pomniejszonej o odpisy amortyzacyjne lub umorzeniowe, a także o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Wartość ta może zostać powiększona o koszty związane z ulepszeniem danego składnika, czyli przebudowy, rozbudowy, modernizacji, rekonstrukcji (w praktyce przedsiębiorcy będą ujmować wartości wynikające z prowadzonych przez nich ewidencji środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych).
Środki trwałe w budowie
wyceniane są w wartości ogółu kosztów będących w bezpośrednim związku z ich nabyciem lub wytworzeniem. Wartość tę pomniejsza się o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości.
Nieruchomości i wartości niematerialne i prawne zaliczane do inwestycji
wycenia się tak samo jak środki trwałe i wartości niematerialne i prawne wykorzystywane przez jednostkę na własne potrzeby lub według ceny rynkowej albo inaczej określonej wartości godziwej.
Wartość pozostałych inwestycji
zaliczanych do aktywów trwałych ustalana jest według
- ceny nabycia pomniejszonej o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości lub
- wartości godziwej.
Rzeczowe składniki aktywów obrotowych
– wycena następuje według cen nabycia lub kosztów wytworzenia nie wyższych jednak od cen ich sprzedaży netto.
Należności
wyceniane są w kwocie wymagającej zapłaty, ale przy zachowaniu ostrożności.
Wartość zobowiązań
ustalana będzie w kwocie wymagającej zapłaty.
Zobowiązania finansowe, których spłata (zgodnie z umową) następuje nie przez wydanie środków pieniężnych, ale innych aktywów finansowych (lub przez wymianę na instrumenty finansowe), wycenia się według wartości godziwej.
Rezerwy
wyceniane są w uzasadnionej, wiarygodnie oszacowanej wartości.
Pozostałe składniki aktywów i pasywów
wyceniane są w wartości nominalnej.
Aby zmniejszyć nakład pracy, przedsiębiorca może stosować pewne uproszczenia w wycenie, jeżeli nie wpłynie to na zniekształcenie wartości aktywów i pasywów oraz wyniku finansowego.
Dzięki temu może np. wyceniać materiały i towary według cen zakupu lub produkty w toku w wartości bezpośrednich kosztów wytworzenia wycenionych w wartości materiałów bezpośrednich lub w ogóle ich nie wyceniać. Wpływ zastosowanych uproszczeń na wycenę przedsiębiorcy powinni skonsultować z biegłym.
Autor jest biegłym rewidentem, członkiem Krajowej Rady Biegłych Rewidentów
Zobacz więcej w serwisie:
»
»
»
»
»
Przekształcenia, podziały i łączenia
»
»
