Przedsiębiorcy zagraniczni, wykonujący działalność gospodarczą poza granicami Polski, mogą tworzyć w naszym kraju swoje oddziały i przedstawicielstwa. Zasady ich tworzenia i funkcjonowania reguluje rozdział 6 ustawy z 2 lipca 2004 o swobodzie działalności gospodarczej.
Tylko określone cele
Celem utworzenia przez przedsiębiorcę zagranicznego oddziału jest prowadzenie działalności gospodarczej na terenie Polski w zakresie przedmiotu swojej działalności.
Oddział zakłada jeden przedsiębiorca zagraniczny, tj. osoba zagraniczna wykonująca działalność gospodarczą poza terytorium Polski (pełna definicja przedsiębiorcy zagranicznego w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej).
Uwaga!
Trzeba wyraźnie zastrzec, że nie jest możliwe tworzenie wspólnych oddziałów przez więcej niż jednego przedsiębiorcę.
Oddział to wyodrębniona i samodzielna część działalności gospodarczej, która jest wykonywana przez przedsiębiorcę zagranicznego poza własną siedzibą. Jednocześnie oddział nie posiada osobowości prawnej i prawnie odrębnego majątku. Skutki działań oddziału rzutują bezpośrednio na przedsiębiorcę zagranicznego.
Przykład
Oddział przedsiębiorcy zagranicznego X wszedł w spór z przedsiębiorcą krajowym. Oddział nie może być pozwany przed sąd.
Stroną postępowania będzie przedsiębiorca zagraniczny.
Zakres przedmiotowy działalności przedstawicielstwa jest ograniczony do prowadzenia na terytorium Polski reklamy i promocji przedsiębiorcy zagranicznego. Przedstawicielstwo może założyć przedsiębiorca zagraniczny a także osoba zagraniczna powołana do promocji gospodarki kraju siedziby.
Przedstawicielstwo nie posiada samodzielności prawnej, w całym zakresie swojej działalności, jest jedynie wyodrębnioną jednostką organizacyjną. Przedstawicielstwo działa bezpośrednio w imieniu i na rzecz przedsiębiorcy zagranicznego.
Różne regulacje
Przedsiębiorcy zagraniczni mogą tworzyć oddziały na terytorium Polski na zasadzie wzajemności, jeśli ratyfikowane umowy międzynarodowe nie stanowią inaczej.
Inaczej sytuacja przedstawia się w stosunku do przedsiębiorców zagranicznych:
z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw Europejskiego Obszaru Gospodarczego nienależących do Unii Europejskiej oraz państw niebędących stronami umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym, którzy mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.
Tacy przedsiębiorcy mogą korzystać ze swobody przedsiębiorczości na podstawie umów zawartych przez te państwa ze Wspólnotą Europejską i jej państwami członkowskimi.
Do tworzenia oddziałów w tym wypadku stosuje się odpowiednio art. 13 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Przedsiębiorcy zagraniczni z omawianych państw mogą wykonywać działalność gospodarczą na terytorium Polski na podstawie i w zakresie przewidzianym w stosownych aktach regulacyjnych wydanych przez właściwe organy administracji publicznej.
Inna regulacja byłaby niezgodna z zasadą swobody przedsiębiorczości zawartą w art. 43 TWE. Państwo członkowskie UE nie może również warunkować wykonywania prawa do przedsiębiorczości przez obywateli innego państwa członkowskiego od posiadania analogicznego prawa przez obywateli własnych na terenie tego państwa członkowskiego.
Od czego zacząć
Przedsiębiorca zagraniczny może rozpocząć działalność w ramach oddziału po uzyskaniu wpisu oddziału do rejestru przedsiębiorców.
W przypadku przedsiębiorców zagranicznych sposób wypełnienia tego obowiązku regulują przepisy ustawy o Krajowym Rejestrze Sądowym.
Niezależnie od tych regulacji przedsiębiorca zagraniczny jest zobowiązany:
- podać imię i nazwisko oraz adres na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osoby upoważnionej w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego;
- dołączyć poświadczony notarialnie wzór podpisu tej osoby;
- jeżeli działa na podstawie aktu założycielskiego, umowy lub statutu, złożyć ich odpisy do akt rejestrowych oddziału wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski.
W przypadku gdy przedsiębiorca zagraniczny utworzył na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej więcej niż jeden oddział, złożenie tych dokumentów może nastąpić w aktach jednego z oddziałów, z tym że w aktach rejestrowych pozostałych oddziałów należy wskazać ten oddział, w którego aktach złożono wskazane dokumenty, wraz z oznaczeniem sądu, w którym znajdują się akta, i numer oddziału w rejestrze.
Jeżeli istnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru, złożyć do akt rejestrowych oddziału odpis z tego rejestru wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski.
Przedsiębiorca zagraniczny tworzący oddział jest obowiązany ustanowić osobę upoważnioną w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego (chodzi w istocie o przedstawiciela upoważnionego do reprezentacji na mocy oświadczenia woli przedsiębiorcy zagranicznego).
Ratio legis tego obowiązku wynika z tego, że oddział przedsiębiorcy zagranicznego nie posiada zdolności do czynności prawnych, a przedsiębiorca zagraniczny nie może skutecznie dokonywać czynności prawnych związanych z prowadzeniem oddziału, pozostając jednocześnie w kraju swojego pochodzenia.
Uwaga!
Przygotuj się dobrze do spełnienia powyższych wymogów, zbierz od razu wszystkie dokumenty. To zdecydowanie skróci czas trwania postępowania.
Jak wynika z praktyki, procedura rejestracji oddziału trwa zazwyczaj sześć – siedem tygodni. Trzeba pamiętać, że oddział może rozpocząć działalność już po wpisaniu do rejestru przedsiębiorców.
Zakaz działania
Minister właściwy do spraw gospodarki wydaje decyzję o zakazie wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę zagranicznego w ramach oddziału, w przypadku gdy:
- oddział rażąco narusza prawo polskie lub nie wykonuje obowiązku informowania ministra właściwego ds. gospodarki o zmianach stanu faktycznego i prawnego w zakresie okoliczności dotyczących likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, oraz utracenia przez niego prawa wykonywania działalności gospodarczej,
- nastąpiło otwarcie likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, lub przedsiębiorca ten utracił prawo wykonywania działalności gospodarczej,
- działalność przedsiębiorcy zagranicznego zagraża bezpieczeństwu lub obronności państwa, bezpieczeństwu informacji niejawnych o klauzuli tajności poufne lub wyższej albo innemu ważnemu interesowi publicznemu.
Przykład
Oddział Y permanentnie zalega z wypłatami wynagrodzeń dla pracowników. W tej sytuacji musi liczyć się z wydaniem przez ministra gospodarki decyzji o zakazie wykonywania przez przedsiębiorcę zagranicznego działalności gospodarczej w ramach oddziału.
W przypadku wydania takiej decyzji minister właściwy do spraw gospodarki zawiadamia upoważnioną osobę w oddziale do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego o obowiązku wszczęcia postępowania likwidacyjnego oddziału w oznaczonym terminie, nie krótszym niż 30 dni.
Do likwidacji oddziału stosuje się odpowiednio przepisy kodeksu spółek handlowych o likwidacji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.
Wpis do rejestru
Utworzenie przedstawicielstwa wymaga wpisu do rejestru przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych, zwanego dalej rejestrem przedstawicielstw. Jest on prowadzony przez ministra właściwego do spraw gospodarki.
Wpisu do rejestru przedstawicielstw dokonuje się na podstawie złożonego wniosku i zgodnie z jego treścią.
Musi on zawierać:
- nazwę, siedzibę i formę prawną przedsiębiorcy zagranicznego;
- przedmiot działalności gospodarczej przedsiębiorcy zagranicznego;
- imię, nazwisko oraz adres na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej osoby upoważnionej w przedstawicielstwie do reprezentowania przedsiębiorcy zagranicznego.
Co dołączyć
Do wniosku należy dołączyć:
- jeżeli przedsiębiorca zagraniczny działa na podstawie aktu założycielskiego, umowy lub statutu – odpis tego dokumentu;
- jeżeli przedsiębiorca zagraniczny istnieje lub wykonuje działalność na podstawie wpisu do rejestru – odpis z tego rejestru;
- oświadczenie przedsiębiorcy zagranicznego o ustanowieniu przedstawicielstwa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
- dokument potwierdzający tytuł prawny przedsiębiorcy zagranicznego do lokalu (nieruchomości), w którym działalność będzie wykonywana.
W przypadku gdy dokumenty te są sporządzone w języku obcym, należy przedstawić je wraz z uwierzytelnionym tłumaczeniem na język polski. O dokonaniu wpisu przedstawicielstwa do rejestru przedstawicielstw, który jest jawny, wydaje się z urzędu zaświadczenie. Przedsiębiorca zagraniczny, który otworzył przedstawicielstwo, ma takie same obowiązki, jakie ustawa przewiduje w stosunku do oddziału.
Instytucja likwidacji funkcjonuje także w stosunku do przedstawicielstwa. Przy czym przedsiębiorca zagraniczny jest obowiązany zawiadomić o likwidacji (stosuje się tu oprócz przepisów k.s.h. także art. 91 ust. 2 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej) przedstawicielstwa ministra właściwego do spraw gospodarki w terminie 14 dni, licząc od dnia zakończenia likwidacji.
Obowiązki, o których trzeba pamiętać
Przedsiębiorca zagraniczny, który utworzył oddział, jest obowiązany:
- używać do oznaczenia oddziału oryginalnej nazwy przedsiębiorcy zagranicznego wraz z przetłumaczoną na język polski nazwą formy prawnej przedsiębiorcy oraz dodaniem wyrazów „oddział w Polsce”;
- prowadzić dla oddziału oddzielną rachunkowość w języku polskim zgodnie z przepisami o rachunkowości;
- zgłaszać ministrowi właściwemu do spraw gospodarki wszelkie zmiany stanu faktycznego i prawnego w zakresie okoliczności dotyczących likwidacji przedsiębiorcy zagranicznego, który utworzył oddział, oraz utracenia przez niego prawa wykonywania działalności gospodarczej w terminie 14 dni od dnia ich wystąpienia.
Piotr Rogowieckiekspert Pracodawcy RP
W dobie globalnej gospodarki regulacje dotyczące tworzenia oddziałów i przedstawicielstw podmiotów zagranicznych są niezbędne. Polski ustawodawca dobrze poradził sobie z tym zagadnieniem.
Nie poszedł drogą tworzenia całkowicie odrębnych procedur. Zdecydował się na oparcie procesu na już funkcjonujących, sprawdzonych regulacjach.
Oczywiście konieczne były pewne modyfikacje. Jednak nie są one barierą dla wchodzących na polski rynek podmiotów zagranicznych.
