Odpowiedzialność członków zarządu ma charakter odpowiedzialności deliktowej, czyli oparta jest na zasadzie winy.
Dlatego też wierzyciel wywodzący swoje roszczenie z prawa upadłościowego musi wykazać zarówno winę członka zarządu w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości we właściwym terminie, wysokość poniesionej z tego tytułu szkody, jak i związek przyczynowy między niezłożeniem wniosku i poniesioną szkodą.
Szkoda, której wyrównania może się domagać od zarządu wierzyciel spółki w razie jej niewypłacalności, obejmuje tylko straty spowodowane spóźnionym zgłoszeniem upadłości.
Inaczej mówiąc nie wszystko, co wierzycielowi należało się od spółki, jest stratą, za którą odpowiada zarząd. Tak ustalił Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 27 listopada 2007, VI ACa 884/07, („Rejent” 2007 nr 12, s. 210).
Udowodnienie szkody
Zatem poniesiona przez wierzyciela spółki szkoda polega na tym, że wskutek niezgłoszenia albo spóźnionego zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości został on pozbawiony zaspokojenia albo zaspokojony został w mniejszym stopniu, niż gdyby wniosek złożono we właściwym czasie.
Aby wykazać tak rozumianą szkodę, wierzyciel musi udowodnić, że wskutek niezłożenia wniosku o ogłoszenie upadłości lub też spóźnionego jego złożenia zmniejszył się potencjał finansowy spółki.
W konsekwencji zmniejszył się majątek masy upadłości i przy podziale funduszy masy wierzyciel nie otrzymał nic albo otrzymał mniej, niż by na niego przypadało, gdyby wniosek został zgłoszony we właściwym czasie (orzeczenie Sądu Najwyższego z 9 września 1938, CI 213/38, OSN 1938, poz. 188).
Wartość masy upadłości
Warto podkreślić, że nie tylko zmniejszenie wartości masy upadłości może powodować powstanie szkody dla wierzyciela.
W przypadku gdy spółka kwalifikowała się do upadłości i zaciągała kolejne zobowiązania, lecz właściwy wniosek nie został zgłoszony w ewentualnym spóźnionym postępowaniu upadłościowym, będzie musiała ona zaspokoić większą liczbę wierzycieli.
Tym samym wpłynie to na możliwość zaspokojenia wierzyciela i rozmiar jego szkody.
Najpierw plan podziału
Przekładając ten charakter szkody na praktyczne obowiązki wierzyciela związane z wykazaniem przez niego szkody, należy zauważyć, że w postępowaniu likwidacyjnym określenie rozmiaru szkody będzie możliwe w zasadzie dopiero po sporządzeniu planu podziału funduszy masy upadłości.
Z kolei w przypadku gdy sąd oddali wniosek o upadłość z uwagi na niewystarczający majątek spółki na pokrycie kosztów postępowania wierzyciel będzie musiał po prostu odwołać się do posiadanego przez spółkę majątku i wykazać, że nie jest w stanie uzyskać z niego zaspokojenia.
Jeszcze inaczej sytuacja wierzyciela będzie wyglądała, gdy wskutek złożenia wniosku zostanie ogłoszona upadłość spółki z możliwością zawarcia układu.
W takiej sytuacji wierzyciel zostanie zaspokojony zgodnie z postanowieniami zawartego układu, na który wyraził zgodę, a zatem trudno mu będzie wykazywać poniesioną szkodę i związek przyczynowy między tą szkodą i opóźnieniem zgłoszenia wniosku o upadłość.
Który sąd jest właściwy
Wierzyciel powinien pamiętać, że sąd upadłościowy, który właściwy jest w zakresie ogłoszenia upadłości, nie będzie właściwy do rozpoznania sprawy o odszkodowanie.
W tym celu wierzyciel będzie musiał złożyć powództwo do sądu właściwego na zasadach ogólnych, a sprawa będzie toczyła się w zwykłym postępowaniu procesowym.
Autorka jest radcą prawnym w Kancelarii Prawnej Chajec, Don-Siemion & Żyto
» Dobra Firma » Firma » Spółki » Zarząd spółki » Odpowiedzialność członków zarządu
