Prawo do dziesięciu dni dodatkowego urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym nie przysługuje każdemu pracownikowi niepełnosprawnemu. Mają je jedynie osoby zaliczone do znacznego bądź do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.

Tak wynika z art. 19 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=69048B74C1EB5997F968EA1DDAEBE3E3?id=257066]ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych (DzU z 2008 r. nr 14, poz. 92 ze zm.[/link]; dalej ustawa o rehabilitacji).

Tych dodatkowych dni wakacyjnych, podobnie jak w przypadku zwykłego urlopu wypoczynkowego, uprawniony pracownik nie może się zrzec. Jeśli ich nie wykorzysta w jednym roku, przechodzą na rok następny. A gdy odchodzi z firmy, mając niewybrany ten urlop, powinien otrzymać w zamian ekwiwalent pieniężny.

[srodtytul]Pierwszy i kolejne [/srodtytul]

Pierwszy urlop dodatkowy pracownik uzyska po przepracowaniu roku, licząc od dnia zaliczenia go do jednego z dwóch wymaganych stopni niepełnosprawności. Ustawa o rehabilitacji nie określa jednak, kiedy taki podwładny nabywa prawo do kolejnych urlopów. Milczy też w kwestii zasad wykorzystywania czy pomniejszania tego wypoczynku.

W art. 66 odsyła natomiast do kodeksów: [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=FEBF877810A694D887EFA3AF1E7616A4?n=1&id=133093&wid=296180]postępowania administracyjnego[/link], [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=86F27ADE2102E1D67842E76D535F1BD1?id=70928]cywilnego[/link] oraz [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]pracy[/link] – w sprawach w niej nieunormowanych.

Zatem prawo do kolejnego dodatkowego urlopu wypoczynkowego osoba zaliczona do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności nabywa – zgodnie z art. 153 § 2 k.p. – 1 stycznia każdego roku kalendarzowego, jeśli pozostaje w zatrudnieniu.

Uzyskanie dodatkowych dziesięciu dni wypoczynku powoduje zwiększenie łącznej liczby dni urlopowych w roku kalendarzowym, uwzględniając uprawnienia urlopowe z art. 154 § 1 k.p. W sumie więc pracownik niepełnosprawny w stopniu znacznym lub umiarkowanym może odpoczywać przez:

- 30 dni – jeżeli jest zatrudniony krócej niż dziesięć lat,

- 36 dni – gdy jego ogólny staż pracy wynosi co najmniej dziesięć lat.

W tym mieszczą się cztery dni urlopu na żądanie, które podwładny może wykorzystać w danym roku kalendarzowym.

[srodtytul]Ważny jest staż[/srodtytul]

Do okresu zatrudnienia, od którego zależy prawo do urlopu i jego wymiar, wliczamy okresy:

- poprzedniego zatrudnienia – bez względu na przerwy między nimi i sposób ustania stosunku pracy,

- jednoczesnego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem kolejnego stosunku pracy – gdy dana osoba jest zatrudniona równocześnie na dwóch etatach,

- tzw. zaliczalne, czyli takie, które nie są naprawdę okresami zatrudnienia, ale na mocy przepisów szczególnych uwzględniamy je w ogólnym stażu pracy, np. czas pobierania zasiłku dla bezrobotnych,

- nauki – udokumentowane dyplomem bądź świadectwem ukończenia danej szkoły; według wskazań art. 155 k.p.

[ramka][b]Przykład 1[/b]

Pani Zosia została zatrudniona na cały etat 1 stycznia 2009 r. Dostarczyła pracodawcy dyplom ukończenia studiów 15 września 2007 r. i świadectwo pracy z poprzedniej firmy, gdzie była zatrudniona od 1 listopada 2007 r. do 30 czerwca 2008 r.

Zatem okres zatrudnienia, od którego zależy wymiar urlopu u nowego pracodawcy, to osiem lat i osiem miesięcy, a więc 1 stycznia 2009 r. miała prawo do 20 dni urlopu wypoczynkowego.

Ponieważ pani Zosia ma orzeczenie o zaliczeniu jej do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, wydane 4 czerwca 2008 r., prawo do dodatkowych dziesięciu dni urlopu uzyskała 5 grudnia 2009 r.

Przepracowała bowiem w poprzednim zakładzie pracy 26 dni od dnia wydania orzeczenia, a więc roczny staż wymagany przy dodatkowym urlopie uzyskała po przepracowaniu u nowego pracodawcy 11 miesięcy i 4 dni.

W kolejnym roku kalendarzowym, czyli 1 stycznia 2010 r., była już uprawniona do 30 dni urlopu wypoczynkowego, a 1 maja 2010 r. do następnych sześciu dni, wynikających ze stażu pracy.[/ramka]

[srodtytul]Na części etatu[/srodtytul]

Gdy zatrudniamy pracownika zaliczonego do znacznego bądź do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności na niepełny etat, łączny wymiar urlopu (po dodaniu urlopu dodatkowego) przeliczamy zgodnie z art. 154 § 2 k.p.

Zatem adekwatnie do wielkości etatu, biorąc za podstawę 20 lub 26 dni.

[ramka][b]Przykład 2[/b]

Pani Zosia z przykładu 1 zawarła z pracodawcą aneks do angażu, zmieniający wymiar jej czasu pracy z pełnego etatu na 3/4 etatu od 1 września 2010 r.

Wymiar przysługującego jej urlopu na 2010 r. obliczamy następująco:

- od 1 stycznia do 30 sierpnia 2010 r. (36 dni : 12 miesięcy) x 8 miesięcy = 24 dni

- od 1 września do 31 grudnia 2010 r. (36 dni x 3/4) = 27 dni : 12 = 2,25 dnia x 4 miesiące = 9 dni

Pani Zosi w 2010 r. należy się łącznie 33 dni urlopu wypoczynkowego.[/ramka]

[srodtytul]Wymiar proporcjonalny[/srodtytul]

Jeśli w ciągu roku kalendarzowego pracownik zmienia pracodawców, u każdego z nich ma prawo do urlopu proporcjonalnego (art. 1551 k.p.). U tego, od którego odchodzi, w wymiarze adekwatnym do przepracowanego tu okresu. U następnego w liczbie proporcjonalnej do okresu:

- pozostałego do końca danego roku kalendarzowego, jeśli został zatrudniony na dłużej,

- zatrudnienia, gdy został przyjęty na krócej niż do końca roku kalendarzowego.

Te zasady stosujemy również, gdy podwładny wraca do firmy po trwającym co najmniej jeden miesiąc urlopie bezpłatnym, wychowawczym (art. 1552 k.p.).

[b]Przykład 3[/b]

Pani Zosia z poprzednich przykładów podpisała z szefem porozumienie rozwiązujące stosunek pracy 12 listopada 2010 r. Wymiar jej urlopu wypoczynkowego do końca okresu zatrudnienia wyniesie 31 dni, zgodnie z obliczeniami:

- od 1 stycznia do 30 sierpnia 2010 r. 24 dni

- od 1 września do 12 listopada 2010 r. (27 dni : 12 miesięcy) x 3 miesiące = 6,75 dnia, po zaokrągleniu 7 dni

[ramka][b]Kto pozostanie przy podstawowym wypoczynku[/b]

Dodatkowy urlop wypoczynkowy z tytułu niepełnosprawności – zgodnie z art. 19 ust. 2 ustawy o rehabilitacji – nie przysługuje w dwóch przypadkach. Nie dostanie go osoba uprawniona do:

- urlopu wypoczynkowego w wymiarze przekraczającym 26 dni roboczych (np. nauczyciele – art. 64 Karty nauczyciela),

- dodatkowego urlopu na podstawie odrębnych przepisów (np. urzędnicy służby cywilnej – art. 105 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=75F9E5184AE21155816774C7AB3B5E99?id=293420]ustawy z 21 listopada 2008 r. o służbie cywilnej, DzU nr 227, poz. 1505 ze zm.)[/link].

Jeżeli jednak wymiar urlopu dodatkowego jest niższy niż dziesięć dni roboczych, zamiast tego urlopu przysługuje urlop z tytułu niepełnosprawności.[/ramka]

[ramka][b]Na turnus i badania[/b]

Oprócz dodatkowego urlopu wypoczynkowego ustawa o rehabilitacji przewiduje także inne zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia. Osoba niepełnosprawna otrzyma je w celu:

- uczestnictwa w turnusie rehabilitacyjnym – w wymiarze do 21 dni roboczych, nie częściej niż raz w roku,

- wykonania badań specjalistycznych, zabiegów leczniczych itp., jeżeli czynności te nie mogą być wykonane poza godzinami pracy.

W przypadku wyjazdu na turnus rehabilitacyjny łączny wymiar dodatkowego urlopu (dziesięć dni) i turnusu (do 21 dni) nie może przekroczyć 21 dni roboczych w danym roku kalendarzowym.

Gdyby pracownik wyjechał na turnus rehabilitacyjny trwający 21 dni roboczych, nie miałby już prawa w danym roku kalendarzowym do dziesięciu dodatkowych dni wypoczynku.[/ramka]

[i]Autorka jest konsultantem w Grant Thornton Frąckowiak sp. z o.o.[/i]