Uznanie, czy stan przedzawałowy lub zawał jest wypadkiem przy pracy, zależeć będzie od wszystkich towarzyszących zdarzeniu okoliczności. Niestety, żadne przepisy nie określają jednoznacznie, czy zawał, czy też stan przedzawałowy można uznać za wypadek w czasie pracy.
[srodtytul]Definicja z ustawy[/srodtytul]
Co kryje się pod pojęciem wypadku przy pracy, wyjaśnia art. 3 ust. 1 [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=D0AAA26B0B80F6769469AA8E889582C5?id=327997]ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 167, poz. 1322)[/link]. Zgodnie z tym przepisem za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;
- podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;
- w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.
Na równi z wypadkiem przy pracy traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:
- w czasie podróży służbowej, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;
- podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;
- przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.
[srodtytul]Kto decyduje [/srodtytul]
Kluczowe przy ustalaniu, czy dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, jest to, że ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy, jakiemu uległ ubezpieczony będący pracownikiem, należy do pracodawcy. Tak wynika z art. 234 k.p. Jednakże działanie pracodawcy nie jest w tym zakresie takie swobodne, bo musi on postępować według ścisłych reguł.
Zasady te i szczegółowy sposób postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadku określa [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr?id=316904]rozporządzenie Rady Ministrów z 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (DzU nr 105, poz. 870)[/link].
[b]Okoliczności i przyczyny wypadku ustala powoływany przez pracodawcę zespół powypadkowy.[/b] Po ich ustaleniu zespół powypadkowy sporządza nie później niż w terminie 14 dni od uzyskania zawiadomienia o wypadku protokół powypadkowy.
Ważne jest, że poszkodowany powinien być zapoznany z treścią protokołu przed jego zatwierdzeniem oraz przysługuje mu prawo do zgłoszenia zastrzeżeń i uwag do ustaleń zawartych w tym dokumencie.
[srodtytul]Zajmowane stanowisko...[/srodtytul]
Przy rozpatrywaniu, czy zawał serca jest wypadkiem przy pracy, należy zbadać, czy poszkodowany w zakładzie pracy zajmuje stanowisko kierownicze, czy też jest zwykłym szeregowym pracownikiem. Kierownik, dyrektor czy też księgowa przy wykonywaniu pracy w sposób naturalny i oczywisty bardziej narażeni są na stres niż pracownicy podlegli.
Teza powyższa ma swoje potwierdzenie w orzecznictwie. Przykładem jest [b]wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 29 kwietnia 2004 r. (III AUa 4062/02 )[/b], który orzeka, iż ubezpieczona zajmowała stanowisko głównej księgowej i trudno za przyczynę zewnętrzną uznać jej zdenerwowanie spowodowane rozmową telefoniczną z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych.
Stanowisko głównej księgowej jest bowiem stanowiskiem kierowniczym, samodzielnym i pracownik zajmujący takie stanowisko musi się liczyć z tym, że wykonywanie normalnych obowiązków nie zawsze przebiega bez konfliktów oraz że z wykonywaniem tych obowiązków łączy się z reguły konieczność doznania mniejszych lub większych stresów psychicznych.
Innym przykładem jest [b]wyrok Sądu Najwyższego z 14 lutego 1996 r. (II PRN 2/96)[/b], zgodnie z którym praca dyrektora jest z istoty swej związana z dużą odpowiedzialnością, a występujące w jej toku stresy nie mogą być uznane za nietypowe warunki pracy w rozumieniu przyczyny zewnętrznej zdarzenia.
[srodtytul]... i kondycja zdrowotna[/srodtytul]
Przy rozpatrywaniu, czy zawał serca spowodowany stresem można uznać za wypadek przy pracy, należy wziąć pod uwagę, czy zawał serca nie nastąpił z powodu przyczyn tkwiących w organizmie poszkodowanego (np. długotrwała choroba układu krążenia), czy też może zaistniała sytuacja (stres), która bezpośrednio miała wpływ na pogorszenie stanu zdrowia poszkodowanego, w konsekwencji doprowadzając go do zawału. Istotnym bowiem elementem wypadku przy pracy jest zaistnienie przyczyny zewnętrznej mającej wpływ na negatywne zdarzenie dla pracownika.
Istotne jest również to, że sytuacja (stres), która przyczyniła się do pogorszenia stanu zdrowia pracownika, w konsekwencji do zawału serca, musi mieć związek z pracą. Jeśli zatem pracownik w trakcie pracy otrzyma przykrą informację osobistą, niemającą związku ze środowiskiem pracy, nie będzie miała miejsca już przyczyna zewnętrzna, ponieważ istotą wypadku przy pracy jest to, iż musi on być spowodowany przyczyną zewnętrzną w związku z wykonywaniem obowiązków pracowniczych.
Potwierdzeniem, że kwalifikacja zawału za wypadek przy pracy lub nieuznania za wypadek przy pracy jest czynnością w dużej mierze zależną od czynnika ludzkiego, a nie od przepisów ustaw, jest schemat postępowania przy staraniu się pracownika o jednorazowe odszkodowanie z tytułu wypadku przy pracy.
Aby uzyskać prawo do jednorazowego odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy, lekarz orzecznik ZUS musi stwierdzić procent trwałego uszczerbku na zdrowiu. Jeśli nie stwierdzi żadnego procentu trwałego uszczerbku na zdrowiu, wtedy jednorazowe odszkodowanie nie przysługuje. Praktyka wskazuje, że lekarze orzecznicy tak samo często nie kwalifikują zawału jako trwałego uszczerbku na zdrowiu, jak go kwalifikują, przyznając określony procent utraty zdrowia.
Zgodnie z postanowieniem [b]Sądu Najwyższego z 15 marca 2004r. (II UK 381/03) [/b]kwalifikacja zawału serca jako wypadku przy pracy jest rezultatem oceny materiału dowodowego i ustaleń faktycznych w każdej konkretnej sprawie. Nie można więc zasadnie twierdzić, że zakwalifikowanie związanego z pracą i spowodowanego przyczyną zewnętrzną zdarzenia raz jako nagłego, innym razem jako pozbawionego tej cechy dowodzi rozbieżności w orzecznictwie sądów.
[ramka][b]Ważne [/b]
Prawo do świadczeń z ubezpieczenia społecznego zależy od tego, czy w protokole powypadkowym zdarzenie zostało uznane za wypadek w czasie pracy.[/ramka]
[ramka][b]Z orzecznictwa [/b]
W [b]wyroku Sądu Najwyższego z 1 grudnia 2000 r. (II UKN 107/00 )[/b] uznano, że praca świadczona przez kilka tygodni z ewidentnym naruszeniem przez pracodawcę przepisów o czasie pracy (po 70 godzin tygodniowo) może stanowić przyczynę zewnętrzną doznanego przez pracownika zawału serca jako wypadku przy pracy.[/ramka]