Nie każdy pracodawca wie, że są sytuacje, kiedy pracownik nie może swobodnie rozwiązać umowy o pracę albo robi to za niego ktoś inny. To wyjątkowe przypadki, o których warto pamiętać. O czym mowa?

[srodtytul]Przedstawiciel ustawowy[/srodtytul]

Nie tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych może pracować. Stosunek pracy można bowiem zawrzeć z tymi, którzy są ograniczeni w tym zakresie. Będą to np. niepełnosprawni. Zdolność do zawarcia angażu mają osoby o ograniczonej zdolności do czynności prawnej bez potrzeby uzyskiwania zgody przedstawiciela ustawowego. Tak wynika z art. 22 § 3 kodeksu pracy (k.p.). Przedstawiciel ustawowy ma jednak prawo rozwiązać stosunek pracy, ale pod pewnymi warunkami. Po pierwsze musi on zagrażać dobru osoby ograniczonej w zdolności do czynności prawnej. Po drugie musi mieć na to zgodę sądu opiekuńczego. To wymóg kodeksowy.

Natomiast za zgodą przedstawiciela ustawowego możliwe jest czasem także i nawiązanie stosunku pracy. Tak będzie, gdy osoba jest całkowicie ubezwłasnowolniona. W praktyce takie sytuacje mają miejsce wówczas, gdy dochodzi do zatrudniania w zakładach pracy chronionej.

[srodtytul]Ograniczenie wolności[/srodtytul]

Brak swobody w rozwiązaniu stosunku pracy będzie miał miejsce wówczas, gdy pracownik popełni przestępstwo, przestępstwo skarbowe lub wykroczenie, za które sąd wymierzy mu karę ograniczenia wolności.

Taka sankcja przewidziana jest bowiem przez przepisy kodeksu pracy, kodeksu karnego skarbowego i kodeksu wykroczeń. Przy czym sąd nie wymierzy jej za wykroczenie skarbowe. Nie pozwala na to art. 47 k.w. Zgodnie z art. 34 k.k. ograniczenie wolności trwa najkrócej miesiąc, a najdłużej 12 miesięcy.

[srodtytul]Skierowanie do zakładu...[/srodtytul]

Zarówno przy skazaniu za przestępstwo albo przestępstwo skarbowe, jak i ukaraniu za wykroczenie, w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany (ukarany) nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu. Jest także zobowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd. Ma również obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Obowiązek wykonywania pracy polega na wykonywaniu nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne wskazanej przez sąd w odpowiednim zakładzie pracy, placówce służby zdrowia, opieki społecznej, organizacji lub instytucji niosącej pomoc charytatywną albo na rzecz społeczności lokalnej. Praca ta ma wymiar od 20 do 40 godzin w stosunku miesięcznym. Miejsce, czas, rodzaj lub sposób wykonywania obowiązku pracy określa sąd po wysłuchaniu ukaranego.

[srodtytul]... lub potrącenia[/srodtytul]

Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd przez osobę zatrudnioną w chwili wydawania wyroku może polegać na potrąceniu od 10 do 25 proc. wynagrodzenia za pracę na rzecz Skarbu Państwa albo na cel społeczny wskazany przez sąd. Wówczas pracodawca otrzymuje odpis orzeczenia z sądu oraz informację, na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia. Firma musi też wiedzieć, jaka jest ich wysokość oraz jak długo ma dokonywać potrąceń.

Tu uwaga! [b]W okresie odbywania kary skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy. Praca jest swoistą karą, dlatego pracownik nie może z niej sam zrezygnować.[/b] Nie może zatem skutecznie złożyć wypowiedzenia, którego bieg zakończyłby się przed okresem odbywania kary. Nie może też odejść za porozumieniem stron. Ograniczenie w rozwiązaniu umowy za wypowiedzeniem nie dotyczy pracodawcy. A na porozumienie, którego pomysłodawcą jest zakład pracy, pracownik nie może przystać.

A jeśli umowa o pracę jest terminowa, a jej koniec przypada w okresie, gdy pracownik odbywa karę? Czy przedłuża to czas jej trwania? Nie. Strony stosunku pracy mają swobodę w zawieraniu umów. Nie wpłynie na to sąd karny. Jednocześnie sąd karny, który zobowiązuje skazanego do wykonywania pracy przez dokonywanie potrąceń z jego pensji, powinien wziąć pod uwagę długość trwania jego umowy.

Sama zgoda sądu na rozwiązanie umowy powinna być uprzednia, czyli wydana przed rozwiązaniem angażu. Stosownie do przepisów kodeksu karnego wykonawczego sądem właściwym do jej wydania jest sąd rejonowy, w którego okręgu kara jest wykonywana. Postępowanie wszczyna się na wniosek skazanego. Jego stronami są skazany i prokurator. Orzeczenie o wyrażeniu zgody staje się wykonalne z chwilą uprawomocnienia, czyli z upływem terminu do wniesienia zażalenia albo z chwilą wydania przez sąd II instancji postanowienia oddalającego zażalenie. Wówczas pracownik może rozwiązać angaż.