Trudniej się rozstać karnie z zatrudnionym na podstawie mianowania, nawet jeśli porządnie nabroił

Dotyczy to również nauczycieli. Według art. 14 ust. 1 ustawy z 22 marca 1990 r. z samorządowcem można się rozstać dyscyplinarnie tylko z konkretnych przyczyn, wskazanych w tych przepisach. Przepis ten zawiera szczegółowy i zamknięty katalog przyczyn uzasadniających rozwiązanie stosunku pracy bez wypowiedzenia, odmiennych niż wynikające z art. 52 kodeksu pracy.

Nie można stosować obu tych przepisów zamiennie i dokonywać oceny zasadności rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z pracownikiem mianowanym na podstawie kodeksu pracy w sytuacji, gdy dana kwestia została wyczerpująco uregulowana w przepisach szczególnych. Takie stanowisko zajął SN w wyroku z 16 maja 2006 r. (I PK 200/05). Nie wolno zatem do rozwiązania stosunku pracy z mianowanym samorządowcem na podstawie art. 14 ustawy z 22 marca 1990 r. stosować art. 52 kodeksu pracy, co potwierdził jeszcze SN w orzeczeniu z 18 kwietnia 2001 r. (I PKN 371/00). Z jakich powodów mianowany pracownik samorządowy może więc stracić pracę bez wypowiedzenia? Następuje to w razie:

- prawomocnego skazania na karę pozbawienia praw publicznych albo prawa wykonywania zawodu,

- prawomocnego ukarania karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie,

- zawinionej utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku,

- utraty obywatelstwa polskiego.

Art. 14 ust. 1 ustawy z 22 mar- ca 1990 r. nie daje możliwości odstąpienia od zastosowania tego trybu rozwiązania stosunku pracy. Wprowadza przymus jego wykorzystania, o czym świadczy sformułowanie „rozwiązuje”. Ustala też czas, kiedy powinno to nastąpić: „niezwłocznie”, czyli w możliwie najkrótszym terminie od wystąpienia przyczyny uzasadniającej dyscyplinarkę. Przepis ten nie określa natomiast trybu rozstania. Dlatego też stosujemy procedurę przewidzianą w kodeksie pracy (patrz ramka w artykule "Dyscyplinarkę przy zwolnieniu stosujemy dopiero w ostateczności").

Identyczną listę przyczyn rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia zawiera art. 14 ust. 1 i 2 ustawy z 16 września 1982 r. Ale mianowani urzędnicy państwowi tracą pracę z mocy prawa. Oznacza to, że nie są potrzebne oświadczenia pracodawcy ani przestrzeganie jakiejkolwiek procedury. Wystąpienie jednego z powodów rozwiązania umowy bez wypowiedzenia powoduje, że skutek ten występuje automatycznie, np. prawomocne ukaranie karą dyscyplinarną wydalenia z pracy w urzędzie wywiera bezpośredni skutek w sferze stosunku pracy, powodując jego rozwiązanie – uznał SN w wyroku z 14 września 1998 r. (I PKN 312/98).

A jak jest z nauczycielami mianowanymi? Ci, którzy podlegają Karcie, w ogóle nie mogą stracić pracy bez wypowiedzenia. Art. 23 Karty przewiduje bowiem wszystkie możliwe sposoby rozwiązania stosunku pracy, określając jednocześnie terminy rozwiązania stosunku pracy. I nie ma tu opcji „rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia”. Ale nie znaczy to, że są oni całkowicie bezpieczni. Wręcz przeciwnie, w wyniku postępowania dyscyplinarnego możemy ich nie tylko zwolnić z pracy, ale też wydalić z zawodu (patrz Postępowania dyscyplinarne).

Mianowani nauczyciele akademiccy mogą stracić pracę bez wypowiedzenia. Mogą, ale nie muszą, gdyż art. 126 prawa o szkolnictwie wyższym uprawnia do zastosowania tego trybu rektora uczelni. A może to uczynić, gdy nauczyciel:

- na trwałe utraci zdolność do pracy na zajmowanym stanowisku, co zostanie stwierdzone orzeczeniem lekarza orzecznika w rozumieniu przepisów o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, i nie będzie możliwości zatrudnienia go na innym stanowisku, odpowiednim do jego stanu zdrowia i kwalifikacji zawodowych, albo gdy nauczyciel odmawia przejścia do takiej pracy,

- nie dostarczy w wyznaczonym terminie orzeczenia potwierdzającego zdolność do pracy na zajmowanym stanowisku, wydanego przez lekarza prowadzącego badania okresowe lub kontrolne,

- dopuści się plagiatu lub innych czynów zabronionych przez prawo autorskie (art. 115 ustawy z 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych; tekst jedn. DzU z 2000 r. nr 80, poz. 904 ze zm.), co zostanie stwierdzone prawomocnym wyrokiem sądowym,

- dopuści się stwierdzonego prawomocnym orzeczeniem komisji dyscyplinarnej: przywłaszczenia sobie autorstwa albo wprowadzenia w błąd co do autorstwa całości lub części cudzego utworu albo artystycznego wykonania; rozpowszechnienia, bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy, cudzego utworu w wersji oryginalnej albo w postaci opracowania; rozpowszechnienia, bez podania nazwiska lub pseudonimu twórcy, cudzego artystycznego wykonania albo publicznego zniekształcenia takiego utworu, artystycznego wykonania, fonogramu, wideogramu lub nadania; innego sposobu naruszenia cudzych praw autorskich lub praw pokrewnych; fałszowania badań lub wyników badań naukowych albo innego oszustwa naukowego; innego oszustwa naukowego,

- zostanie skazany prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne.

Sama procedura rozwiązywania stosunku pracy powinna przebiegać według reguł kodeksu pracy, co potwierdza art. 128 prawa o szkolnictwie wyższym.

Wobec osób zatrudnionych w analizowanych grupach zawodowych budżetówki można wszcząć postępowanie dyscyplinarne. Dotyczy to mianowanych pracowników samorządowych, mianowanych urzędników państwowych, mianowanych i dyplomowanych nauczycieli akademickich oraz wszystkich nauczycieli akademickich. Ponoszą oni bowiem odpowiedzialność dyscyplinarną.