Zasadniczo finalnym celem wartościowania pracy jest ustalenie taryf wynagrodzeń na poszczególnych stanowiskach występujących w strukturze zakładu. Służy m.in. realizacji zasady równego traktowania w dziedzinie wynagrodzeń, określonej w art. 18
3c
kodeksu pracy, czyli ustalaniu stawek wynagrodzenia według obiektywnych i usprawiedliwionych kryteriów. W efekcie stanowi fundamentalną gwarancję zarówno dla załogi, jak i pracodawcy stosowania zobiektywizowanych warunków ustalania pensji, a nie opartych na subiektywnym uznaniu.
Prawo pracy nie wymaga uzgadniania metody wartościowania pracy z zakładową organizacją związkową. Skoro jednak końcowym efektem wartościowania jest zwykle akt prawny (regulamin wynagradzania lub układ zbiorowy pracy), jest celowe zaangażowanie w ten proces organizacji związkowych.
Ustalone w wyniku wartościowania tabele (taryfy) wynagrodzeń, jako część składowa wymienionych aktów, trzeba bowiem uzgodnić z zakładowymi organizacjami związkowymi. Musimy się zatem liczyć z tym, że wyniki wartościowania pracy i tak omawiamy ze związkami, negocjując układ zbiorowy lub uzgadniając regulamin płacowy. Przedmiotem uzgodnień będą m.in. stawki (taryfy) wynagrodzeń, a więc de facto również przyjęta przez pracodawcę metoda wartościowania pracy.
Wyłączenie w takiej sytuacji związków zawodowych z procesu wartościowania wprawdzie nie narusza powszechnie obowiązujących przepisów, ale jest dużą nieroztropnością pracodawcy na wypadek, jeśliby wyniki wartościowania wymagały zmiany aktu prawnego regulującego zasady wynagradzania.
Firmy najczęściej zapraszają związki nie tylko do współuczestniczenia przy wyborze metody wartościowania, ale również w samym procesie wartościowania. Za przyjęciem takiego rozwiązania przemawiają zatem względy celowościowe, a nie konkretna norma.
Zakładowe organizacje związkowe mogą:
- żądać od pracodawcy informacji o przyjętej metodzie wartościowania pracy (art. 28 ustawy o związkach zawodowych),
- zajmować w tej sprawie stanowisko (art. 26 pkt 2 tej ustawy),
- doprowadzić swoimi działaniami do rozmów na ten temat (np. na podstawie ustawy o rozwiązywaniu sporów zbiorowych).
Grzegorz Orłowski, radca prawny w spółce Orłowski, Patulski, Walczak
