Na wstępie warto zauważyć, że w komunikacie prasowym Komisji Europejskiej z 4 grudnia 2006 r. (IP/ 06/1673) znalazła się informacja o propozycji uchylenia w 2010 r. dyrektywy 69/335/EWG z 17 lipca 1969 r. dotyczącej podatków pośrednich od gromadzenia kapitału oraz przypomnienie, że tylko siedem państw (Grecja, Hiszpania, Cypr, Luksemburg, Austria, Polska i Portugalia) z 25 krajów UE kontynuuje to "szkodliwe dla łączenia i rozwoju przedsiębiorstw" obciążenie podatkowe.
Odnosząc się do deklaracji Ministerstwa Finansów o zgodności opodatkowania umów spółki i ich zmian podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC) z prawem wspólnotowym (patrz DF z 2 sierpnia br.), za niewystarczające należy uznać odstąpienie od opodatkowania podwyższenia kapitału zakładowego, jeżeli jego źródłem są udzielone pożyczki uprzednio opodatkowane PCC (art. 6 ust. 9 pkt 6 ustawy o PCC).
Zgodnie z art. 5 ust. 3 dyrektywy 69/335/EWG z podstawy opodatkowania podatkiem kapitałowym należy wyłączyć sumę aktywów należących do spółki kapitałowej, które są przeznaczone na podwyższenie kapitału i które już zostały objęte podatkiem kapitałowym (aport składników nabytych w drodze aportu). Ponadto art. 7 ust. 3 dyrektywy mówi, że w razie podwyższenia kapitału przez wniesienie wkładów jakiegokolwiek rodzaju, po obniżeniu kapitału spółki w następstwie poniesionych strat, ta część podwyższenia, która odpowiada obniżeniu kapitału, może być objęta zwolnieniem, jeśli takie podwyższenie nastąpi w ciągu czterech lat po obniżeniu kapitału.
Polskie przepisy nie przewidują zwolnienia z PCC w tych dwóch przypadkach, co świadczy, że nie zrealizowano założenia dyrektywy - jednokrotnego opodatkowania podatkiem kapitałowym.
Niezgodny z dyrektywą jest również art. 1 ust. 3 pkt 4 ustawy o PCC. Uznaje on za zmianę umowy spółki - podlegającą PCC - "przeniesienie na terytorium RP rzeczywistego ośrodka zarządzania spółki kapitałowej lub jej siedziby -także wtedy, gdy czynność ta nie powoduje podwyższenia kapitału zakładowego -jeżeli rzeczywisty ośrodek zarządzania lub siedziba nie znajdowały się poprzednio na terytorium państwa członkowskiego bądź jeżeli znajdowały się na terytorium takiego państwa, jeżeli umowa spółki nie podlegała podatkowi kapitałowemu".
W wyroku z 7 czerwca br. (C-178/05) Europejski Trybunał Sprawiedliwości dokonując wykładni art. 4 ust. 1 lit. g i h oraz ust. 3 lit. b dyrektywy, uznał, że nie przewiduje ona opodatkowania podatkiem kapitałowym przeniesienia siedziby spółek, stowarzyszeń lub osób prawnych, które są uważane dla celów poboru podatku kapitałowego za "spółki kapitałowe" w każdym z tych dwóch państw członkowskich. Stanowisko to potwierdza wyrok ETS z 12 stycznia 2006 r. (C-494/03). Trybunał stwierdził w nim, że dyrektywy 69/335 nie można interpretować w sposób umożliwiający państwu członkowskiemu czerpanie, w celu zwiększenia jego wpływów z podatków, korzyści z umiarkowanej polityki fiskalnej innego państwa członkowskiego.
W tym miejscu warto zadać retorycznie pytanie o styl uprawiania polityki fiskalnej prowadzącej do opodatkowania PCC wybranych czynności cywilnoprawnych, jeżeli jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT albo z tego podatku zwolniona, i dalszego powiększania tej listy czynności.
VAT oraz PCC należą do grupy podatków obrotowych. W praktyce podatki te są wobec siebie konkurencyjne, co w największym uproszczeniu oznacza, że jeżeli czynność cywilnoprawna ma charakter zawodowy, to podlega przepisom ustawy o VAT, a gdy tego charakteru nie ma - podlega PCC. Wprowadzając opodatkowanie PCCm.in. umów sprzedaży udziałów i akcji w spółkach handlowych, realizuje się cel fiskalny kosztem zasad przyjętych w obu ustawach - rozdzielenia opodatkowania obrotu profesjonalnego w ramach działalności gospodarczej i transakcji odbywających się poza tą sferą.
Spójność systemową i niedyskryminacyjne traktowanie podatników gwarantuje opodatkowanie PCC tylko tych czynności cywilnoprawnych, które nie są objęte systemem VAT. Z pewnością efektu neutralnych warunków konkurencji nie osiągnie się, opodatkowując PCC czynności opodatkowane VAT lub z tego podatku zwolnione.
[b]Autorka jest radcą prawnym w kancelarii Chadbourne & Parke[/b]
