Przychód ten powstaje także przy innych formach odpłatnego zbycia (np. zamianie).

Nie zawsze jednak zapłacimy podatek, bo sprzedaż zamiast dochodu może również przynieść stratę (wtedy, gdy koszty będą większe od przychodu).

Takimi kosztami są - zgodnie z art. 23 ust. 1 pkt 1 updof, art. 24 ust. 2 updof i art. 16 ust. 1 pkt 1 updop - wydatki na nabycie pojazdu i jego ulepszenie pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych (czyli faktycznie niezamortyzowana wartość auta).

Dochodem (lub stratą) ze sprzedaży samochodu - środka trwałego - jest różnica między uzyskanym przychodem a wartością początkową auta wykazaną w ewidencji środków trwałych, powiększona o sumę dokonanych odpisów amortyzacyjnych.

Przykład 1

Anna B. sprzedała samochód osobowy będący środkiem trwałym jej firmy za 12 000 zł. Wartość początkowa pojazdu, wynikająca z ewidencji środków trwałych, wynosiła 35 000 zł. W ciągu czterech lat eksploatacji naliczyła 28 000 zł amortyzacji. Dochód ze sprzedaży wynosi:

12 000 zł (przychód) - 35 000 zł (wydatek na nabycie samochodu) + 28 000 zł (naliczone odpisy amortyzacyjne) = 5000 zł

Uzyskany dochód jest opodatkowany tak jak inne dochody z działalności gospodarczej, strata zaś pomniejsza wynik działalności gospodarczej.

Przy ustalaniu dochodu (straty) uwzględniamy także te odpisy amortyzacyjne, które nie zostały zaliczone do kosztów firmy (np. ze względu na to, że wartość początkowa samochodu osobowego była wyższa od równowartości 20 tys. euro).

Tak wynika z art. 22 h ust. 1 pkt 1 updof i art. 16 h ust. 1 pkt 1 updop, zgodnie z którymi suma odpisów amortyzacyjnych obejmuje również i te odpisy.

Taką też interpretację przyjmują organy podatkowe (zob. np. wyjaśnienia Urzędu Skarbowego w Nowym Sączu z 31 sierpnia 2006 r., PD-2-415-29-06, czy Pierwszego Mazowieckiego Urzędu Skarbowego w Warszawie z 10 maja 2006 r., 1471/DPD1/423/ 26/06/MK).

Przykład 2

Wartość początkowa samochodu osobowego to 150 tys. zł. Kurs euro z dnia przyjęcia do używania 3,80 zł, równowartość 20 tys. euro to 76 tys. zł. Odpisy od tej kwoty będą kosztem uzyskania przychodu. Pozostałej wartości: 150 tys. zł - 76 tys. zł = 74 tys. zł podatnik nie zaliczył do kosztów podatkowych w formie amortyzacji. Przy sprzedaży całkowicie zamortyzowanego auta dochód/stratę wyliczamy następująco:

- przychód ze sprzedaży 40 tys. zł,

- odpisy zaliczone do kosztów podatkowych 76 tys. zł, odpisy niezaliczone do kosztów podatkowych 74 tys. zł, suma odpisów amortyzacyjnych 150 tys. zł,

- dochód: 40 tys. zł (przychód) - 150 tys. zł (wydatek na nabycie auta) + 150 tys. zł (suma odpisów amortyzacyjnych) = 40 tys. zł.

Dochód/strata u podatnika - osoby fizycznej - może pojawić się nawet wtedy, gdy sprzedawany samochód nie figuruje już w ewidencji środków trwałych (bo został wycofany z ewidencji środków trwałych i przekazany na osobiste potrzeby) albo podatnik zlikwidował firmę.

Przychód z działalności gospodarczej będący skutkiem odpłatnego zbycia pojazdu zaliczanego wcześniej do środków trwałych firmy może powstać w okresie sześciu lat między pierwszym dniem miesiąca następującego po tym, w którym samochód został wycofany z działalności gospodarczej, a dniem jego zbycia. Po upływie tego okresu przychodu nie wykazujemy (art. 10 ust. 2 pkt 3 updof).

W razie odpłatnego zbycia tych firmowych samochodów, które ze względu na niską cenę (powyżej 1500 do 3500 zł) nie są wpisywane do ewidencji środków trwałych, tylko do ewidencji wyposażenia, a wydatki na ich nabycie są jednorazowo wliczane w koszty firmy, dochodem jest cała kwota uzyskana z ich sprzedaży (art. 24 ust. 2 updof).

Według Ministerstwa Finansów (zob. DF z 2 grudnia 2004 r.) także sprzedaż samochodów niewpisanych do ewidencji środków trwałych, ze względu na przewidywany okres użytkowania krótszy niż rok, a po zakupie zaliczonych bezpośrednio w koszty, będzie opodatkowana jako przychód z działalności gospodarczej (na podstawie art. 14 ust. 1 updof). Jednak urzędy skarbowe różnie to interpretują. Przykładem jest pismo Urzędu Skarbowego Poznań-Wilda z 1 marca 2006 r. (DD-415/48/05). Urząd stwierdził, że skoro w art. 14 ust. 2 updof nie ma mowy o tym, by odpłatne zbycie takiego auta - składnika majątku firmy - powodowało powstanie przychodu z działalności gospodarczej, taki przychód nie powstaje.

Nie ulega wątpliwości, że przychód z działalności gospodarczej nie pojawi się przy sprzedaży samochodu niewpisanego do ewidencji środków trwałych ani do ewidencji wyposażenia, częściowo używanego na potrzeby firmy, a częściowo na prywatne cele przedsiębiorcy, którego koszty eksploatacji są rozliczane w firmie na podstawie ewidencji przebiegu pojazdu.

Przedsiębiorcy rozliczający się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych płacą podatek od przychodu ze sprzedaży firmowego samochodu, bez pomniejszania go o jakiekolwiek koszty uzyskania. Stawka ryczałtu wynosi 3 proc. (art. 12 ust. 1 pkt 3 lit. e ustawy o ryczałcie). Przychód ten może powstać także po wycofaniu środka trwałego z wykazu środków trwałych - w ciągu 6 lat (art. 12 ust. 1 pkt 5 lit. f ustawy o ryczałcie).

Obowiązku zapłaty podatku od sprzedaży składników firmowego majątku nie mają natomiast przedsiębiorcy opodatkowani kartą podatkową. Potwierdziło to Ministerstwo Finansów w piśmie z 31 grudnia 2004 r. (PB2/MW-033-0350-1406/04). Nie muszą oni bowiem wykazywać rzeczywistych przychodów z prowadzonej działalności, a stawki karty zostały tak skalkulowane, że odpowiadają podatkowi od przeciętnych - w skali kraju - przychodów i dochodów z danego rodzaju działalności i w danej grupie miejscowości.