- Pracownik zapisał się na studia podyplomowe powiązane profilowo z rodzajem jego pracy. Zasadniczo zajęcia ma w dniach wolnych od pracy, ale niekiedy w małym stopniu kolidują z pracą. Kilkakrotnie udzieliłem mu w związku z tym zwolnienia od pracy, za co wynagrodzenie tej osoby nie było pomniejszane. Pracownik uważa, że w końcowym, trzecim semestrze, będzie miał prawo do 21 dni urlopu szkoleniowego w związku z przygotowywaniem pracy końcowej na tych studiach. Twierdzi, że mam obowiązek udzielić mu tego urlopu, bo wcześniej udzielałem zwolnień od pracy. Czy ma rację? – pyta czytelnik.

Pracownikowi nie przysługuje w tym przypadku urlop szkoleniowy. Niemniej ma trochę racji co do tego, że udzielając płatnych zwolnień od pracy na udział w zajęciach pracodawca niejako potwierdził, że akceptuje fakt podnoszenia kwalifikacji przez pracownika na zasadach określonych w kodeksie pracy.

Podnoszenie kwalifikacji zawodowych w rozumieniu kodeksu pracy (art. 103 [1] k.p.) oznacza zdobywanie lub uzupełnianie wiedzy i umiejętności przez pracownika, z inicjatywy pracodawcy albo za jego zgodą. W obu przypadkach mamy do czynienia z koniecznością takiego lub innego uznania przez pracodawcę, że łącznie:

- akceptuje naukę pracownika oraz

- nauka ta stanowi podnoszenie kwalifikacji zawodowych.

Zgoda na piśmie...

W wyjaśnieniach MPiPS dotyczących podnoszenia kwalifikacji podkreśla się, że przepisy nie definiują określenia „za zgodą pracodawcy". Zatem poprzez art. 300 k.p. w tej kwestii należy odwołać się do odpowiednich przepisów prawa cywilnego. Zgodnie z art. 60 k.c., z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, wola osoby dokonującej czynności prawnej może być wyrażona przez każde jej zachowanie, które ujawnia jej wolę w sposób dostateczny. Jak wyżej wskazano, swoją zgodę pracodawca uzewnętrznia w umowie szkoleniowej. Jednak taką umowę pracodawca ma obowiązek zawrzeć wyłącznie wtedy, gdy przyznaje podwładnemu świadczenia dodatkowe wykraczające poza zwolnienie z części lub całości dnia pracy na udział w zajęciach oraz urlop szkoleniowy i chce zobowiązać tę osobę do odpracowania kosztów tych świadczeń po zakończeniu nauki.

... albo dorozumiana

Gdy nie ma obowiązku zawarcia umowy szkoleniowej, o wyrażeniu lub nie wyrażeniu zgody przez pracodawcę na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez pracownika decyduje jego zachowanie wobec tej osoby. W świetle art. 60 k.c. w związku z art. 300 k.p. udzielenie pracownikowi przez pracodawcę świadczenia należnego osobom podnoszącym kwalifikacje zawodowe (np. udzielenie urlopu szkoleniowego) lub przyznanie świadczenia fakultatywnego (np. pokrycie opłat za przejazd), może być ocenione jako faktyczne wyrażenie przez pracodawcę zgody na podnoszenie kwalifikacji zawodowych przez podwładnego.

Tak też będzie w przypadku opisanym przez czytelnika. Skoro udzielał pracownikowi w razie konieczności zwolnień od pracy po to, aby ten terminowo przybywał na zajęcia oraz mógł w nich uczestniczyć, a za czas zwolnień nie obniżał wynagrodzenia, to oznacza, że przyznawał jedno z obowiązkowych świadczeń z tytułu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Widać w tym akceptację nauki i związku nauki z pracą. Nie mówimy tutaj bowiem o samej wiedzy, że pracownik jest na studiach podyplomowych, ale o przyznawaniu konkretnych świadczeń wskazanych w przepisach kodeksu pracy.

Wersja podstawowa i rozszerzona

Pracownikowi podnoszącemu kwalifikacje zawodowe przysługują dwa rodzaje świadczeń:

-obligatoryjne (urlop szkoleniowy, zwolnienie z części dnia pracy),

- dodatkowe (np. koszty kształcenia, koszty dojazdów).

Świadczenia dodatkowe mogą, ale nie muszą być przyznawane. Może to być opłacenie czesnego, pokrycie kosztów dojazdów, zakupu podręczników itp. Tutaj już jednak prawo do domagania się tego od pracodawcy nie wynika z samego faktu podnoszenia kwalifikacji, ale od konkretnych ustaleń.

Odpłatne zwolnienie z części dnia pracy przysługuje w takim wymiarze, aby pracownik mógł stawić się punktualnie na zajęcia. Związane jest z rozkładem czasu pracy i jednoczenie grafikiem zajęć na studiach. Nie ma obowiązku jego udzielania wówczas, gdy zajęcia nie kolidują z wyznaczonymi godzinami pracy.

Urlopu szkoleniowego – także w pełni odpłatnego – udziela się na dni pracy.

Podyplomowe bez urlopu

Urlop szkoleniowy nie przysługuje jednak na studiach podyplomowych. Zgodnie z § 6 rozporządzenia ministra nauki i szkolnictwa wyższego z 1 września 2011 r. w sprawie tytułów zawodowych nadawanych absolwentom studiów, warunków wydawania oraz niezbędnych elementów dyplomów ukończenia studiów i świadectw ukończenia studiów podyplomowych oraz wzoru suplementu do dyplomu (DzU z 2011 r., poz. 1167), warunkiem wydania tego świadectwa jest uzyskanie określonych w programie kształcenia tych studiów efektów kształcenia i co najmniej 60 punktów ECTS, złożenie egzaminów oraz złożenie pracy końcowej lub egzaminu końcowego, jeżeli przewiduje to program kształcenia studiów podyplomowych. Nie mamy tutaj zatem ani pracy dyplomowej ani też egzaminu dyplomowego i tym samym nie zostały spełnione wskazane w kodeksie pracy przesłanki do ubiegania się o ten urlop.

Pracodawca mógłby przyznać ten urlop dobrowolnie jako świadczenie dodatkowe związane z podnoszeniem kwalifikacji. Jeżeli się na to nie zdecyduje, nie ma obowiązku jego udzielania.