Jakie są zasady zmiany sumy komandytowej

Jest to odpowiedzialność solidarna z pozostałymi wspólnikami oraz spółką i subsydiarna, czyli aktualizuje się dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku podmiotu okaże się bezskuteczna. Pomijam w tym artykule kwestie odnoszące się do relacji między sumą komandytową a wartością wkładu wniesionego do spółki przez komandytariusza.

Suma komandytowa podlega zarówno podwyższeniu, jak i obniżeniu. W obu przypadkach konieczna jest zmiana umowy spółki i wpisanie do KRS owej modyfikacji. Przy czym wpis podwyższonej sumy komandytowej ma charakter deklaratoryjny, jej obniżenie zaś – konstytutywny. Należy podkreślić, że nie ma przeszkód, aby już w pierwotnej wersji kontraktu podmiotu (a nie w późniejszej uchwale wszystkich jego wspólników) wskazać daty obniżenia owej sumy i jej kwoty >patrz przykład 1.

Przykład 1

W § 8 ust. 1 umowy spółki komandytowej znajduje się zapis, w świetle którego pani Nina (komandytariusz) odpowiada za długi podmiotu wobec jego wierzycieli do kwoty 8 tys. zł (suma komandytowa). Ustęp 2 ww. paragrafu stanowi natomiast, że suma ta ulegnie obniżeniu do 7 tys. zł najpóźniej do 30 listopada 2015 r., do 5 tys. zł zaś maksymalnie do 31 maja 2016 r. Regulacja ta jest dopuszczalna.

Zmiana umowy ww. spółki wymaga formy aktu notarialnego, a uchwała musi być podjęta jednomyślnie, chyba że według kontraktu podmiotu dla jej powzięcia – zgodnie z art. 9 k.s.h. – wystarcza większość głosów >patrz wzór uchwały i przykład 2. Do zmiany wartości sumy komandytowej konieczna jest zgoda wspólnika, którego to dotyczy. Jeżeli jednak nie uzyskano aprobaty zainteresowanego, może on np. wówczas wystąpić ze spółki albo żądać jej rozwiązania >patrz przykład 3.

Przykład 2

Umowa spółki komandytowej stanowi, iż zmiana jej postanowień wymaga zgody dwóch wspólników. W skład podmiotu wchodzi dwóch komplementariuszy (panie: Laura i Kinga) oraz komandytariusz (pani Aleksandra). 15 czerwca 2015 r. komplementariusze podjęli uchwałę o podwyższeniu wartości sumy komandytowej z 3 tys. do 4 tys. zł. Pani Aleksandra stwierdziła jednak, że ta uchwała jest nieważna, ponieważ zmiana wartości sumy komandytowej pociąga za sobą obowiązek zmiany kontraktu podmiotu, a ta z kolei wymaga jednogłośności wszystkich uczestników spółki, jej akceptacji zaś nie uzyskano. Nie jest to właściwy pogląd, gdyż w omawianym przypadku umowa spółki odmiennie reguluje tę kwestię. Przedmiotowa uchwała mogła zatem zapaść głosami tylko pań: Laury i Kingi.

Przykład 3

Sytuacja jak w przykładzie 2. Z uwagi zatem na fakt, iż ww. uchwała zapadła bez uzyskania aprobaty pani Aleksandry, 30 czerwca 2015 r. złożyła ona pani Kindze (komplementariuszowi wyłącznie uprawnionemu kontraktem podmiotu do jego reprezentowania) pisemne wypowiedzenie umowy spółki komandytowej (zawartej bezterminowo) ze skutkiem na 31 grudnia 2015 r. (bo rok obrotowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym). Pani Aleksandra miała prawo tak postąpić. Mogła także wystąpić do właściwego sądu z pozwem o rozwiązanie tej spółki, wskazując jako ważny powód podjęcie przedmiotowej uchwały bez jej zgody.

Uchwała w sprawie obniżenia sumy komandytowej nie wywołuje żadnych skutków prawnych wobec wierzycieli, których należności powstały przed datą wpisania jej obniżenia do KRS (art. 113 k.s.h.) >patrz przykład 4. Natomiast od momentu rejestracji cytowana odpowiedzialność komandytariusza określona jest tym niższym poziomem >patrz przykład 5. Do chwili wpisania obniżenia do KRS wnoszenie i zwrot wkładu komandytariusza odnosi się do sumy komandytowej na dotychczasowym pułapie, od tego momentu natomiast – do tej niższej wysokości.

Przykład 4

Pan Kornel jest wierzycielem spółki komandytowej. Jego należność w wysokości 15 tys. zł stała się wymagalna 1 października 2015 r. Natomiast 20 października 2015 r. umieszczono w KRS tego podmiotu zapis o obniżeniu sumy komandytowej (z 10 tys. do 6 tys. zł). Z uwagi na to, że wierzytelność pana Kornela powstała przed zarejestrowaniem obniżenia sumy komandytowej (nie ma przy tym znaczenia, czy stała się ona również wymagalna), komandytariusz będzie odpowiadał za tę należność z własnego majątku do kwoty 10 tys. zł. Jest to odpowiedzialność osobista, ograniczona do ww. sumy komandytowej, solidarna ze spółką i pozostałymi wspólnikami oraz posiłkowa, tzn. powstaje dopiero wtedy, gdy egzekucja z majątku podmiotu okaże się bezskuteczna.

Przykład 5

Sytuacja jak w przykładzie 4, z tą różnicą, że zapis o obniżeniu sumy komandytowej zarejestrowano 1 września 2015 r., wierzytelność pana Kornela powstała zaś 30 września 2015 r. Z uwagi zatem na to, że należność pana Kornela powstała po zarejestrowaniu obniżenia sumy komandytowej, komandytariusz będzie odpowiadał za tę należność z własnego majątku do kwoty 6 tys. zł.

Od daty ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym nikt nie może zasłaniać się nieznajomością ogłoszonych wpisów. Dotyczy to jednak wyłącznie czynności dokonanych przed upływem 16. dnia od ogłoszenia treści wpisu. W omawianym przypadku będzie zatem chodzić o zobowiązania spółki komandytowej zaciągnięte przez podmiot do 16. dnia przed ogłoszeniem wpisu o obniżeniu wysokości sumy komandytowej. Jeżeli więc w takiej sytuacji wierzyciel wykaże, że nie mógł wiedzieć o treści wpisu, może dochodzić zaspokojenia swoich roszczeń z majątku osobistego komandytariusza do wysokości sumy komandytowej sprzed obniżenia. W przypadku zaś rozbieżności między wpisem w KRS a ogłoszeniem w MSiG obowiązuje wpis w rejestrze. Jednak osoba trzecia może powoływać się na treść ogłoszenia, chyba że podmiot wpisany do KRS udowodni, że osoba trzecia wiedziała o treści wpisu >patrz przykład 6.

Przykład 6

W KRS spółki komandytowej znalazł się wpis o obniżeniu sumy komandytowej z kwoty 12 tys. zł do 8 tys. zł, w MSiG zaś na skutek omyłki pisarskiej widniało ogłoszenie, że ta obniżona suma nadal wynosi 12 tys. zł. Pan Mikołaj (wierzyciel) uważał zatem, że komandytariusz (pani Ilona) odpowiada do kwoty 12 tys. zł za jego należność względem spółki w wysokości 50 tys. zł. Ta jednak wykazała, że wiedział on o treści wpisu w rejestrze, ponieważ zaledwie miesiąc wcześniej wystąpił do sądu z innym roszczeniem przeciwko podmiotowi i wspólnikom, do którego załączył aktualny odpis z KRS spółki komandytowej, a znajdował się w nim zapis o sumie komandytowej już na poziomie 8 tys. zł. W tej sytuacji odpowiedzialność pani Ilony za dług podmiotu wobec pana Mikołaja (w wysokości 50 tys. zł) ograniczona jest do kwoty 8 tys. zł.

Przepis art. 113 k.s.h. ma bezwzględnie obowiązujący charakter, ale tylko w odniesieniu do osób trzecich, czyli najczęściej wierzycieli. Oznacza to, że nie ma przeszkód, aby wspólnicy np. w drodze ustnego porozumienia albo nawet w umowie spółki dokonali innych ustaleń, niż wskazuje na to dyspozycja powołanego przepisu, pod warunkiem jednak, że będą one wywierać skutki prawne jedynie w sferze wewnętrznej >patrz przykłady 7–9.

Przykład 7

W umowie spółki komandytowej znajduje się zapis, w świetle którego w sytuacji obniżenia sumy komandytowej komandytariusz (pani Marika) odpowiada wobec wierzycieli za zobowiązania podmiotu do wysokości obniżonej sumy komandytowej, bez względu na to, kiedy wierzytelność powstała. 8 września 2015 r. zarejestrowano wpis o obniżeniu sumy komandytowej z kwoty 9 tys. zł do 4 tys. zł. 21 sierpnia 2015 r., natomiast stała się wymagalna należność pana Oliwiera przysługująca mu wobec spółki. Pani Marika odpowiada zatem wobec pana Oliwiera za dług podmiotu do 9 tys. zł. Wyżej cytowana regulacja umowna może być jednak podstawą do żądania przez panią Marikę solidarnej zapłaty na jej rzecz od spółki i pozostałych wspólników 5 tys. zł (bo według kontraktu podmiotu komandytariusz odpowiada za długi spółki wobec jej wierzycieli do wysokości obniżonej sumy komandytowej, czyli w omawianym przykładzie do 4 tys. zł).

Przykład 8

Sytuacja jak w przykładzie 7. Pani Marika, powołując się na ww. regulację umowną, stwierdziła, że odpowiada za dług spółki wobec pana Oliwiera jedynie do kwoty 4 tys. zł. Komplementariusze nie zgodzili się z jej argumentacją, podnosząc, że z uwagi na treść art. 113 k.s.h. ten zapis może odnieść skutek wyłącznie w stosunkach wewnętrznych (tj. pomiędzy wspólnikami albo pomiędzy wspólnikami a podmiotem), nigdy zaś na zewnątrz, tj. np. wobec pana Oliwiera, który jest wierzycielem spółki. Komplementariusze mieli rację.

Przykład 9

Sytuacja jak w przykładzie 7. Pani Marika, powołując się na ww. regulację umowną, zażądała od spółki i pozostałych jej uczestników solidarnej zapłaty na swoją rzecz 5 tys. zł. Komplementariusze odmówili, twierdząc, że zapis ten w świetle art. 113 k.s.h. jest nieważny. Nie jest to właściwy pogląd. Nie odnosi on bowiem żadnego skutku prawnego jedynie w stosunkach zewnętrznych, a nie wewnętrznych.

Pominęłam w tym artykule wszelkie kwestie związane ze spółką komandytową, której umowa została zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy.

—Autorka jest adwokatem

Podstawa prawna:

art. 9, 22 § 2 w zw. z art. 31 w zw. z art. 103 § 1, a ponadto art. 105 pkt 5, art. 106, 111, 113 oraz 119 ustawy z 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych (tekst jedn. DzU z 2015 r., poz. 4), art. 15 ust. 1 i 2 oraz art. 22 ustawy z 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (tekst jed. DzU z 2015 r., poz. 978).

Co mówi kodeks spółek handlowych

Art. 113. Obniżenie sumy komandytowej nie ma skutku prawnego wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru.