Spółka będąca członkiem grupy kapitałowej, w celu poprawy efektywności zarządzania zasobami finansowymi, planuje skorzystanie z tzw. usługi cash poolingu rzeczywistego, czyli kompleksowej usługi zarządzania płynnością finansową. Usługa będzie realizowana na podstawie umowy, która zostanie zawarta pomiędzy bankiem krajowym a uczestnikami struktury cash poolingu (spółkami z grupy kapitałowej, do której należy spółka). Usługa będzie polegała przede wszystkim na fizycznych przepływach środków pieniężnych pomiędzy rachunkami bieżącymi uczestników, co będzie pozwalało na efektywne wykorzystanie nadwyżek finansowych części uczestników na pokrycie potrzeb pozostałych uczestników w zakresie finansowania. Czy taka umowa będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych? – pyta czytelniczka.

Ustawa z 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej: ustawa o PCC) posługuje się zamkniętym katalogiem czynności cywilnoprawnych podlegających opodatkowaniu tym podatkiem. Stosownie do art. 1 ust. 1 pkt 1 ustawy o PCC podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

- umowy sprzedaży oraz zamiany rzeczy i praw majątkowych,

- umowy pożyczki pieniędzy lub rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku,

- umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

- umowy dożywocia,

- umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w części dotyczącej spłat lub dopłat,

- ustanowienie hipoteki,

- ustanowienie odpłatnego użytkowania, w tym nieprawidłowego, oraz odpłatnej służebności,

- umowy depozytu nieprawidłowego,

- umowy spółki.

Przepis ten zawiera zamknięty katalog czynności cywilnoprawnych, co oznacza, że tylko i wyłącznie wymienione w nim czynności podlegają PCC.

Nie jest pożyczką ani depozytem nieprawidłowym

Umowa cash poolingu jest według polskiego prawa umową nienazwaną. Usługa polegająca na zarządzaniu płynnością finansową, świadczona na podstawie umowy casch poolingu, nie znajduje odpowiednika w kodeksie cywilnym, w szczególności nie jest to umowa pożyczki.Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości (art. 720 § 1 kodeksu cywilnego).

Umowy cash poolingu nie można również zakwalifikować jako umowy sprzedaży lub depozytu nieprawidłowego.

Przyjmuje się, że umowy nienazwane nie podlegają podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Potwierdzenie w interpretacjach

Organy podatkowe powszechnie akceptują, że umowy cash poolingu jako umowy nienazwane nie podlegają opodatkowaniu PCC. Takie stanowisko znajdziemy w interpretacji Izby Skarbowej w Łodzi z 23 czerwca 2015 r. (IPTPB2/4514-16/15-4/KK), interpretacji Izby Skarbowej w Katowicach z 29 maja 2015 r. (IBPBII/1/ 4514-84/15/MD), interpretacji Izby Skarbowej w Warszawie z 19 marca 2015 r. (IPPB2/4514-8/15-4/MZ), interpretacji Izby Skarbowej w Poznaniu z 30 stycznia 2015 r. (ILPB2/436-322/14-2/MK), interpretacji Izby Skarbowej w Bydgoszczy z 19 listopada 2014 r. (ITPB2/436-202/14/RS).

Uzasadnione jest zatem stwierdzenie, że umowa cash poolingu, którą zamierza zawrzeć spółka, nie podlega jako umowa nienazwana podatkowi od czynności cywilnoprawnych.

Decyduje treść, a nie nazwa

Należy jednak zastrzec, że każda tego typu umowa powinna być poddana odrębnej analizie pod tym kątem tego, czy nie zawiera istotnych cech którejkolwiek umowy wymienionej w katalogu zawartym w ustawie o PCC, a w szczególności cech umowy pożyczki. O charakterze czynności oraz jej ewentualnym opodatkowaniu nie decyduje bowiem nazwa, ale treść konkretnej umowy/czynności, a w szczególności jej istotne elementy kształtujące naturę stosunku prawnego.

Marcin Szymankiewicz – doradca podatkowy

Chodzi o zarządzanie finansami grupy

Umowa cash poolingu to forma efektywnego zarządzania finansami grupy podmiotów powiązanych (np. grupy kapitałowej). Istota cash poolingu polega na koncentrowaniu środków z jednostkowych rachunków (sald) poszczególnych jednostek (rachunki uczestników) i zarządzaniu zgromadzoną w ten sposób kwotą przy wykorzystaniu korzyści skali. Cash pooling ma na celu zwiększenie efektywności działalności gospodarczej prowadzonej przez uczestniczące w niej podmioty dzięki odpowiedniemu wykorzystaniu sumy dziennych sald (dodatnich i ujemnych) na rachunkach bankowych każdego z nich. Dzięki takiemu rozwiązaniu wynik odsetkowy grupy jest korzystniejszy niż w przypadku oddzielnego inwestowania nadwyżek i ponoszenia kosztów finansowania przez posiadaczy poszczególnych rachunków w tym systemie.

W przypadku cash poolingu mamy do czynienia z co najmniej trzema podmiotami:

- podmiotem posiadającym wolne środki finansowe,

- podmiotem posiadającym niedobór tych środków oraz

- podmiotem występującym w roli pośrednika działającego we własnym imieniu (tzw. pool leader), którym zazwyczaj jest bank.

Cash pooling występuje w dwóch głównych formach:

- zero-balancing cash pooling, w którym przeprowadzany jest fizyczny transfer środków pomiędzy rachunkami uczestników i rachunkiem głównym;

- notional cash pooling, który dokonywany jest bez fizycznego transferu środków.