Artykuł 140 kodeksu pracy dopuszcza wprowadzenie w firmie zadaniowego czasu pracy i określa jego przesłanki. Może on być stosowany w przypadkach uzasadnionych rodzajem pracy lub jej organizacją albo miejscem jej wykonywania. Po porozumieniu z pracownikiem pracodawca ustala czas niezbędny do wykonania powierzonych zadań, uwzględniając wymiar czasu pracy wskazany w art. 129 k.p.
Poza ciągłym nadzorem
Różnica między zadaniowym czasem pracy a pozostałymi systemami polega na tym, że nie ingeruje on w wymiar czasu pracy i okresy rozliczeniowe, lecz wprowadza odmienne metody definiowania czasu pracy. To uzasadnia, że zadaniowy czas pracy jest formą organizacji czasu pracy, w której szef nie określa godzin aktywności etatowca, lecz zadania, jakie ma on wykonać. I ten sam decyduje, kiedy to zrobi. Przy tym systemie pracownik nie pozostaje więc w dyspozycji pracodawcy w określonym miejscu i czasie, a długość dnia i tygodnia pracy determinują organizacja i tempo wypełnienia powierzonych zadań. W rezultacie zatrudniony może elastycznie kształtować długość dnia pracy, liczbę dni wykonywania obowiązków, jak również ilość i czas trwania przerw. Natomiast pracodawca jest zwolniony z ewidencjonowania godzin pracy takiej osoby.
Zadaniowy czas pracy wolno wprowadzić wyłącznie tam, gdzie jest to uzasadnione rodzajem pracy, jej organizacją lub miejscem wykonywania. Nie można go zatem zastosować do każdego pracownika. Przesłanki przyjęcia tego systemu komentowany przepis sformułował ogólnie, a dotyczą one rodzaju pracy, jej organizacji bądź miejsca wykonywania. W literaturze wskazano, że stosowanie zadaniowego czasu pracy jest dopuszczalne, jeśli spełnione są określone cechy warunków pracy. Należą do nich:
1. brak precyzyjnego określenia momentu rozpoczynania i zakończenia pracy,
2. niemożność kontroli czasu poświęconego na wykonywanie pracy przez zatrudnionego,
3. świadczenie pracy poza normalnym rytmem funkcjonowania zakładu,
4. zmienne zapotrzebowanie na pracę,
5. indywidualne zaangażowanie etatowca w świadczoną pracę, z wyłączeniem pracy zespołowej lub pod bezpośrednim nadzorem przełożonego.
Normy jak dla innych
Przez swoją elastyczność system zadaniowy potocznie nazywany jest „nienormowanym czasem pracy". Określenie to wprowadza jednak w błąd, gdyż w rzeczywistości i przy tej formie należy przestrzegać ustawowych norm czasu pracy, w szczególności tych z art. 129 k.p. Zgodnie z nimi zadania powinny być tak ustalone, aby przy dołożeniu należytej staranności zatrudniony mógł je wykonać w ciągu ośmiu godzin na dobę i przeciętnie w 40 godzinach tygodniowo w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.
Sąd Najwyższy w wyroku z 15 listopada 2006 r. (I PK 117/06) wskazał, że elementem zadaniowego czasu pracy jest wyznaczenie pracownikowi konkretnego zadania (zadań) do wykonania. Na ogół nie mają takiego charakteru obowiązki wynikające z zakresu czynności pracownika. Zasadniczo w zadaniowym czasie niedopuszczalne jest wskazanie osiągnięcia określonego rezultatu ekonomicznego jako podstawy wymiaru czasu pracy.
Bez nadgodzin
Co do zasady w zadaniowym czasie pracy nie występują godziny nadliczbowe. Założenie to spełni się, gdy szef tak ustali powierzone zadania, aby nie doprowadziły do przekroczenia norm czasu pracy z art. 129 k.p. Oznacza to, że wynagrodzenie za pracę w nadgodzinach będzie się należało, jeżeli wynikły one z zorganizowania czasu pracy przez pracodawcę bądź gdy nastąpiły w wyniku dodania zadań. Nadliczbówki wystąpią też wtedy, gdy przekroczenie norm czasu pracy to skutek zakłóceń procesu pracy leżących po stronie pracodawcy.
Konsultacje zamiast uzgodnienia
Wprowadzenie tej formy powinno poprzedzać porozumienie z podwładnym w sprawie ustalenia czasu pracy niezbędnego do wykonywania zadań. Sąd Najwyższy w wyro- ku z 5 lutego 2008 r. (II PK 148/07) wskazał, że wynikające z art. 140 k.p. wymaganie „porozumienia" z pracownikiem nie oznacza uzgodnienia, lecz konsultację. Brak takiego porozumienia nie hamuje skuteczności ustanowienia tego systemu, ale w razie sporu to pracodawca musi wykazać, że powierzone zadania były możliwe do wykonania w normach czasu z art. 129 k.p.
—Klaudia Szkodzińska, radca prawny, Kancelaria Prawna Bernatowicz Komorniczak Mazur sp.p.
Gdzie określić
Zgodnie z art. 150 § 1 k.p. systemy i rozkłady oraz przyjęte okresy rozliczeniowe czasu pracy ustala się w układzie zbiorowym pracy lub w regulaminie pracy albo w obwieszczeniu, jeżeli pracodawca nie ma układu zbiorowego lub nie musi ustalać regulaminu pracy.
W zadaniowym systemie regulamin pracy powinien określać zasady ustalania i przydzielania podwładnemu zadań do wykonania.
