Takie stanowisko potwierdził Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z 3 lipca 2014 r. w połączonych sprawach Maurizio Fiamingo, Leonardo Zappalá, Francesco Rotondo i in. przeciwko Rete Ferroviaria Italiana SpA (C-362/13, C-363/12 ?i C-407/13).

W omawianej sprawie skarżącymi byli marynarze zatrudnieni przez włoskiego armatora Rete Ferroviaria Italiana (RFI). Do ich obowiązków należała obsługa promów podczas rejsów między włoskimi portami. Pracodawca zatrudniał marynarzy na podstawie kolejnych umów ?o pracę na czas określony, na okres jednego lub kilku rejsów. W każdym przypadku maksymalny czas trwania umowy wynosił 78 dni. Dodatkowo czas między rozwiązaniem jednej umowy o pracę ?a zawarciem kolejnej nie przekraczał 60 dni.

Po rozwiązaniu umów marynarze uznali, że pracodawca działał bezprawnie, i odwołali się do włoskiego sądu. Żądali m.in. przekształcenia ich kontraktów w umowy o pracę na czas nieokreślony oraz przywrócenia do pracy. Sąd krajowy nie uznał ich żądań za uzasadnione. Stwierdził, że porozumienia ramowego w sprawie pracy na czas określony, stanowiącego załącznik do dyrektywy Rady 99/70/WE (porozumienie ramowe), nie stosuje się do marynarzy. Dlatego ich stosunek pracy nie mógł się przekształcić w zatrudnienie na czas nieokreślony.

Trybunał natomiast już na wstępie swoich rozważań wskazał, że przepisy porozumienia ramowego stosuje się także do skarżących marynarzy. Z klauzuli 2.1 porozumienia ramowego wynika, że zakres tego przepisu jest szeroki i obejmuje w sposób generalny osoby zatrudnione na podstawie umów terminowych. Nie ma przy tym znaczenia kwalifikacja danej umowy w prawie krajowym oraz to, czy pracodawca jest podmiotem publicznym czy prywatnym. Stanowisko to jest ugruntowane w orzecznictwie Trybunału i nie budzi wątpliwości (m.in. wyroki: Adeneler i in., C-212/04 oraz Della Rocca, C-290/12).

TSUE wskazał także, że przepisy krajowe mogą określać maksymalną łączną długość umów o pracę na czas określony. Takie uregulowanie jest jedną z form kontroli przestrzegania postanowień porozumienia ramowego i przeciwdziałania nadużyciom przy stosowaniu kolejnych umów o pracę na czas określony. Jednocześnie porozumienie ramowe pozostawia do decyzji państw ustalenie, jakie umowy będą uważane za kolejne. W omawianej sprawie Trybunał uznał, że włoskie przepisy, zgodnie z którymi umowy o pracę uważa się za kolejne, jeżeli okres między ustaniem jednej a zawarciem kolejnej umowy terminowej jest nie dłuższy niż 60 dni, są prawidłowe.

Jak to wpływa na nasze prawo

Katarzyna Dulewicz, ?radca prawny, partner ?w CMS Cameron McKenna

Wyrok Trybunału wpisuje się ?w aktualną dyskusję na temat umów o pracę na czas określony. Obecnie polskie przepisy uzależniają przekształcenie stosunku pracy w umowę ?o pracę na czas nieokreślony od wcześniejszego zawarcia dwóch kolejnych terminowych angaży. Dodatkowo Sąd Najwyższy potwierdził, że zawarcie długotrwałej, np. siedmioletniej, umowy na czas określony jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. ?W takim przypadku pracownik powinien być traktowany tak samo jak zatrudnieni na podstawie umów beztermi-?nowych (wyrok z 5 czerwca ?2013 r., I PKN 308/13).

Założenia do nowelizacji kodeksu pracy przewidują odstąpienie od limitu umów o pracę na czas określony. Prawdopodobnie zostanie ona zastąpiona zasadą, że całkowity okres zatrudnienia na podstawie umów terminowych nie może być dłuższy niż ?36 miesięcy.

W omawianym wyroku TSUE potwierdził dopuszczalność takiego rozwiązania. Wskazał, że państwa członkowskie mają możliwość wyboru środków przewidzianych w porozumieniu ramowym. Dlatego przepisy krajowe mogą się odwoływać do limitów kolejnych umów na czas określony, jak również korzystać ?z maksymalnej łącznej długości terminowych angaży.

Projektując zmiany, ustawodawca powinien rozważyć, czy nowe zasady mają dotyczyć wszystkich zatrudnionych. Szczególny charakter pracy może w pewnych sytuacjach uzasadniać stosowanie umów terminowych, np. w przypadku pracowników zagranicznych wykonujących czasowo pracę na terytorium Polski. Zgodnie z porozumieniem ramowym takie wyłączenie jest dopuszczalne, jeżeli istnieją obiektywne powody uzasadniające odnowienie ?i stosowanie umów o pracę na czas określony.