Powstanie jednej z przyczyn rozwiązania spółki jawnej najczęściej aktualizuje obowiązek zgłoszenia otwarcia jej likwidacji, chyba że uzgodniono inny sposób zakończenia jej działalności (np. sprzedaż przedsiębiorstwa). Ustalenie to najczęściej przybiera postać uchwały wspólników, ale nie ma przeszkód, aby zawrzeć je w pierwotnej umowie spółki bądź, by było ono przedmiotem zmiany kontraktu podmiotu. Przy czym, porozumienie w sprawie zakończenia działalności spółki po zaistnieniu powodu jej rozwiązania, ?w razie wypowiedzenia umowy przez wierzyciela wspólnika lub ogłoszenia upadłości uczestnika podmiotu, wymaga zgody nie tylko pozostałych wspólników, ale nadto odpowiednio wierzyciela bądź syndyka.
Niezbędne przesłanki
Rozwiązanie spółki jawnej powodują wyłącznie:
A. ?Przyczyny przewidziane ?w umowie spółki
Wspólnicy mogą postanowić w umowie podmiotu, że będzie on istniał tylko w konkretnych okolicznościach, ?w pewnych natomiast sytuacjach ulegnie rozwiązaniu. Jedną z nich może być na przykład podjęcie działalności konkurencyjnej przez jednego ze wspólników czy też upływ określonego w umowie czasu, na jaki została zawarta. Jeżeli jednak pomimo powstania przewidzianych w kontrakcie spółki przesłanek jej rozwiązania, nadal prowadzi ona swoją działalność, za zgodą wszystkich wspólników, uważa się, że byt spółki za przedłużono na czas nieoznaczony. Zgoda ma być wyrażona ?w dowolnej formie przez wszystkich wspólników, nawet tych niemających prawa prowadzenia spraw podmiotu ?i jego reprezentacji. Aprobata nie musi być wypowiedziana wprost, może być ona także wyartykułowana w sposób dorozumiany, co oznacza, że brak sprzeciwu któregokolwiek z uczestników będzie równoznaczny z akceptacją decyzji o kontynuacji działalności spółki.
B. ?Jednomyślna uchwała wszystkich wspólników
Uchwała ta może być podjęta w każdym czasie. Sytuację, w której osoby wchodzące ?w skład sp.j. zmienią umowę podmiotu poprzez wprowadzenie zapisu, iż uchwała ?o jego rozwiązaniu zapada zwykłą większością głosów, należy interpretować jako przyczynę rozwiązania spółki przewidzianą w umowie, a nie tę – określoną w art. 58 pkt 2 k.s.h. (tj. rozwiązanie podmiotu jednomyślną uchwałą wszystkich wspólników).
C. ?Ogłoszenie upadłości spółki
Termin ogłoszenie upadłości – na gruncie art. 58 pkt 3 k.s.h. – oznacza podstawę wszczęcia tego postępowania, a nie – faktyczne jego zakończenie. Wniosek o ogłoszenie upadłości należy złożyć, gdy spółka stała się niewypłacalna, czyli wówczas, gdy nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań albo, gdy jej zobowiązania przekroczą wartość mienia podmiotu, choćby na bieżąco regulował należności. Rozwiązanie spółki następuje po ukończeniu postępowania upadłościowego, a wniosek ?o jej wykreślenie z KRS składa syndyk. Przy czym spółka nie traci swojego bytu prawnego ?w sytuacji, w której postępowanie upadłościowe kończy się układem lub zostaje z innych przyczyn uchylone lub umorzone.
D. ?Śmierć wspólnika lub ogłoszenie jego upadłości
Śmierć wspólnika – co do zasady – jest powodem rozwiązania spółki. Jego zgon może również skutkować przekształceniem tego podmiotu w spółkę komandytową lub komandytowo-akcyjną ?z przyznaniem spadkobiercom statusu odpowiednio komandytariuszy lub akcjonariuszy. Jeżeli umowa spółki przewiduje, że prawa – jakie przysługiwały zmarłemu – nabędą wszyscy spadkobiercy, kontrakt spółki powinien również regulować zasady wykonywania ich praw. ?W przeciwnym wypadku, spadkobiercy powinni wskazać pozostałym wspólnikom jedną osobę do reprezentacji. Czynności dokonane przez pozostałych wspólników – przed takim wytypowaniem – wiążą następców prawnych denata. Odmienne postanowienia umowy są nieważne.
Przesłanką zaś ogłoszenia upadłości wspólnika jest jego niewypłacalność. Na zasadzie art. 5 ust. 2 pkt 2 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze przepisy ?o upadłości stosuje się m.in. do wspólników spółki jawnej. Przy czym, jak wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 18 grudnia 2008 r., III CZP 126/08, wspólnik spółki jawnej traci zdolność upadłościową w razie wystąpienia ze spółki. Jednak – za uchwałą Sądu Najwyższego z 5 sierpnia 2004 r., III CZP 41/04 – w świetle art. 11 ust. 1 wyżej powołanej ustawy, ogłoszenie upadłości spółki jawnej nie uzasadnia uwzględnienia wniosku wspólnika o ogłoszenie jego upadłości, jeżeli wierzyciele spółki nie domagali się zaspokojenia od niego swoich należności.
E. ?Wypowiedzenie umowy spółki przez wspólnika lub wierzyciela wspólnika
Umowa spółki może być wypowiedziana przez każdego wspólnika. Ewentualność ta dotyczy zarówno kontraktu spółki zawartego na czas oznaczony, jak również nieoznaczony. Przy czym w pierwszym przypadku taka możliwość powinna wynikać z treści samej umowy, w przeciwnym razie – jej wypowiedzenie nie jest dopuszczalne. Jeżeli spółkę zawarto na czas nieoznaczony bądź na czas życia uczestnika podmiotu, może być ona wypowiedziana na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego w formie pisemnego oświadczenia skierowanego do pozostałych wspólników albo tych uprawnionych do reprezentacji podmiotu (jeżeli umowa danej sp.j. nie stanowi inaczej).
Wierzyciel wspólnika też może wypowiedzieć kontrakt spółki, nawet zawarty na czas oznaczony. Może tego dokonać na sześć miesięcy przed upływem roku obrotowego albo w terminie krótszym, jeżeli tak stanowi umowa. Warunkiem jest jednak uprzednie bezskuteczne prowadzenie egzekucji z ruchomości wspólnika, która toczyła się w ciągu sześciu miesięcy przed wypowiedzeniem oraz uzyskanie przez wierzyciela – na podstawie tytułu egzekucyjnego – roszczeń wspólnika służących mu w razie wystąpienia ze spółki lub jej rozwiązania.
Uwaga! Art. 62 § 2 k.s.h. – przyznający wierzycielowi wspólnika prawo wypowiedzenia umowy spółki – ma charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to, że umowa podmiotu nie może ograniczać ani pozbawiać wierzyciela tego uprawnienia. Przeciwne postanowienia umowy sp.j. będą nieważne ?(z mocy art. 62 § 3 k.s.h.).
F. ?Prawomocne orzeczenie sądu
Spółka może ulec rozwiązaniu na mocy orzeczenia sądu gospodarczego, bo sprawa ?o rozwiązanie sp.j. należy do kategorii spraw ze stosunku spółki (rejonowego, gdy wartość przedmiotu sporu, czyli wartość majątku sp.j. będzie równa lub niższa od 75 tys. zł albo okręgowego, gdy w.p.s. będzie przekraczała 75 tys. zł), właściwego dla jej siedziby. Rozwiązanie dwuosobowej spółki jawnej może również nastąpić na skutek przyznania jednemu ze wspólników prawa do przejęcia majątku podmiotu.
Uwaga!
Pomimo śmierci lub ogłoszenia upadłości wspólnika, jak również wypowiedzenia umowy spółki przez wspólnika lub jego wierzyciela, trwa ona nadal pomiędzy pozostałymi uczestnikami podmiotu, jeżeli umowa spółki tak stanowi lub pozostali wspólnicy tak postanowią. Ustalenie takie, w przypadku śmierci lub ogłoszenia upadłości, powinno nastąpić niezwłocznie, a w sytuacji wypowiedzenia przed upływem jego terminu. W przeciwnym razie, spadkobierca, syndyk lub wspólnik, który dokonał wypowiedzenia, a także jego wierzyciel, mogą żądać przeprowadzenia likwidacji.
Każdy jest uprawniony
Co do zasady likwidatorami spółki jawnej są wszyscy wspólnicy. Mogą oni jednak ?w drodze uchwały ustanowić likwidatorami tylko niektórych spośród siebie bądź też osoby spoza swego grona >patrz wzór uchwały wspólników sp.j. ws. powołania likwidatora spółki. Generalnie uchwała wymaga jednomyślności, ale umowa spółki może zawierać odmienne postanowienia w tej kwestii. Na miejsce wspólnika upadłego wchodzi syndyk. Powyższe reguły nie obowiązują, gdy likwidatora wyznacza sąd rejestrowy.
Uwaga!
Otwarcie likwidacji skutkuje automatycznym wygaśnięciem prokury, w czasie likwidacji nie może być ona również ustanowiona.
Uwaga!
Uchwała o powołaniu likwidatora/ów spółki (faktycznie rozpoczynająca proces likwidacji) podlega obowiązkowemu zgłoszeniu do KRS. Likwidację prowadzi się pod firmą spółki z dodaniem oznaczenia „w likwidacji". Wniosek o wpis otwarcia likwidacji powinien być złożony do KRS w ciągu siedmiu dni od daty podjęcia uchwały ?o powołaniu likwidatora/ów spółki.