Dla każdego projektu partnerstwa publiczno-prywatnego podział ryzyka pomiędzy podmiotem publicznym a partnerem prywatnym jest sprawą kluczową. Dlatego też tak istotną rolę w procesie wyboru partnera prywatnego odgrywają negocjacje umowy PPP, które podmiot publiczny prowadzi zazwyczaj z kilkoma stronami. Powoduje to, że nie są to klasyczne negocjacje biznesowe lecz bardziej dialog, w trakcie którego podmioty prywatne przedstawiają swoje stanowiska oraz wstępne deklaracje, które ryzyko i na jakich warunkach są w stanie zaakceptować. Prowadzenie tego typu rozmów jest procesem złożonym i czasochłonnym, wymaga rzetelnej analizy przedstawianych propozycji i wyboru takich rozwiązań, które z jednej strony zagwarantują złożenie ofert, a z drugiej chronić będą interesy podmiotu publicznego. Z perspektywy partnerów prywatnych ważne jest zdefiniowanie ryzyka w projekcie oraz rozpoczęcie w odpowiednim momencie równoległych rozmów z podmiotami finansującymi oraz podwykonawcami, którzy z kolei przejmą część rodzajów ryzyka przypisanych partnerowi prywatnemu. Praktycznym rozwiązaniem będzie opracowanie tzw. matrycy ryzyka, w której szczegółowo opisane zostaną rodzaje ryzyka oraz ich podział pomiędzy uczestników transakcji.
Warto opracować tzw. matrycę ryzyk, w której szczegółowo opisane zostaną ryzyka oraz ich podział pomiędzy uczestników transakcji
Przygotowanie do dialogu
Proces powinien rozpocząć się od zlecenia ekspertom analizy technicznej, prawnej, ekonomicznej i finansowej inwestycji, która wykaże, czy PPP to odpowiednie rozwiązanie, a jeśli tak, to w jakim trybie wybrany powinien zostać partner prywatny. Na gruncie ustawy o PPP możliwe jest przeprowadzenie postępowania na podstawie ustawy o koncesji na roboty budowlane lub usługi bądź prawa zamówień publicznych. W przypadku obu trybów podmiot publiczny powinien rozważyć przeprowadzenie dialogu technicznego z potencjalnymi zainteresowanymi. Z uwagi na złożoność transakcji PPP i ze względu na fakt, że w większości przypadków na etapie przygotowywania postępowania nie ma możliwości określenia szczegółowych wymagań stron, preferowane będą procedury negocjacyjne, dające stronom możliwość kształtowania projektu i doprecyzowania warunków współpracy na późniejszym etapie, jak np. dialog konkurencyjny. Rzetelne analizy pozwolą podmiotowi publicznemu racjonalnie ocenić, jakie rodzaje ryzyka mogą zostać narzucone partnerowi prywatnemu. Kwestia ta jest szczególnie istotna, ponieważ przypisanie zbyt dużego ryzyka stronie prywatnej może spowodować brak ofert lub też złożenie ofert niekorzystnych. Każde ryzyko jest bowiem przez ten podmiot odpowiednio wyceniane.
Usprawnienia procesu negocjacyjnego
Partner prywatny zainteresowany udziałem w postępowaniu powinien zapoznać się z całą dokumentacją przetargową i przygotować listę zagadnień, które jego zdaniem muszą być poddane negocjacjom. Warto, żeby partner prywatny opracował tzw. warunki brzegowe, tj. zestawienie uwarunkowań przedsięwzięcia, które są dla niego kluczowe i od których uzależnia swój udział w projekcie. Podobnie jak podmiot publiczny, partner prywatny powinien rozważyć też możliwość przeprowadzenia analiz przedrealizacyjnych – opracowania ekspertów w danej dziedzinie mogą okazać się użyteczne w trakcie negocjacji. Szczególnie istotna jest kwestia zabezpieczeń i innych wymagań podmiotów finansujących – bez funduszy nie będzie projektu. Nie bez znaczenia jest też indywidualne przygotowanie partnera prywatnego do każdego ze spotkań – przemyślany dobór uczestników czy przygotowanie materiałów dla drugiej strony może znacząco usprawnić przebieg negocjacji.
Szybkie zamknięcie postępowania
W PPP konieczne jest przestrzeganie zasad równego traktowania, uczciwej konkurencji i przejrzystości. W tym celu warto, żeby podmiot publiczny określił zasady, zgodnie z którymi będą prowadzone negocjacje z partnerami prywatnymi. Partnerzy powinni aktywnie uczestniczyć w procesie opracowywania agendy każdego spotkania. Aby usprawnić wypracowywanie rozwiązań kwestii spornych, po każdym spotkaniu strony powinny przekazywać sobie pisemnie stanowisko na temat omawianych problemów. Byłoby to podstawą do wprowadzania zmian do projektu umowy PPP, który mógłby podlegać dalszym modyfikacjom zgodnie z postępem negocjacji. Często zdarza się też, że w trakcie negocjacji omawiane są sprawy specyficzne dla danej dziedziny, wymagające wiedzy eksperckiej. W takiej sytuacji strony powinny rozważyć udział w negocjacjach ekspertów, którzy po zobowiązaniu się do zachowania poufności, zarekomendują optymalne rozwiązania.
Artykuł 144 ustawy – Prawo zamówień publicznych zakazuje dokonywania istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty złożonej przez zwycięskiego partnera prywatnego. Dlatego w projektach PPP, w których zawierane są głównie umowy wieloletnie, treść oferty i wynegocjowanej umowy PPP będzie rzutować na współpracę stron przez długi okres. Negocjacje są zatem kluczowe z wielu przyczyn – niepotrzebne przedłużanie nieefektywnych negocjacji będzie generować dodatkowe, zbędne koszty dla każdej ze stron, a nieprzemyślany podział ryzyka będzie skutkować brakiem ofert na realizację przedsięwzięcia.
