Zwolnienie ze świadczenia pracy tylko za zgodą pracownika

Pracownik ma nie tylko obowiązek, ale i prawo do wykonywania pracy na rzecz pracodawcy. Przez zawarcie umowy o pracę zobowiązuje się bowiem do wykonywania zadań określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez zwierzchnika, pracodawca ma zaś obowiązek zatrudniać go za wynagrodzeniem.

Zatem niedopuszczenie podwładnego do pracy może być potraktowane jako naruszenie powyższych zobowiązań szefa. Co w związku z tym powinien zrobić pracodawca, który obawia się, że w okresie wypowiedzenia podwładny będzie działał na jego niekorzyść? Czy może go zwolnić z obowiązku świadczenia pracy do końca okresu zatrudnienia?

Bez przepisów

Mimo że prawo nie przewiduje możliwości zwolnienia pracownika z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia, pracodawcy coraz częściej stosują takie rozwiązanie. Przyczyną jest brak zaufania do zwalnianej osoby oraz chęć uniknięcia ryzyka jego działania na szkodę pracodawcy.

Z tych względów zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy jest w wielu przypadkach korzystne dla firmy, mimo konieczności wypłaty tej osobie wynagrodzenia za okres zwolnienia. Również z punktu widzenia zwolnionego takie rozwiązanie może przynosić korzyści. Po pierwsze nadal otrzymuje wynagrodzenie, choć faktycznie nie wykonuje pracy, a po drugie ma czas na szukanie innego zatrudnienia.

Nie można jednak wykluczyć sytuacji, w której zwolnienie z obowiązku świadczenia pracy będzie negatywnie przyjęte przez pracownika, przykładowo gdy uzna on to za sposób szykanowania przez pracodawcę. Żeby uniknąć takiej sytuacji, konieczne jest uzyskanie zgody podwładnego na zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy w okresie wypowiedzenia.

Potwierdził to Sąd Najwyższy w wyroku z 4 marca 2009 r. (II PK 202/08)

. Stwierdził wówczas, że pracodawca nie może według własnego jednostronnego i swobodnego uznania zwolnić pracownika z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do pensji. SN podkreślił, że w przypadku bezpodstawnego oraz bezprawnego zwolnienia z obowiązku świadczenia pracy w okresie trwającego zatrudnienia (dotyczy to również okresu wypowiedzenia) pracownikowi przysługuje roszczenie o dopuszczenie do świadczenia umówionej pracy lub wykonywania innych odpowiednich zadań.

Praktyczne postanowienia

Żeby uniknąć problemów, porozumienie mające na celu zwolnienie pracownika z obowiązku świadczenia pracy warto sporządzić w formie pisemnej. Co powinien zawierać taki dokument? Przede wszystkim klauzulę, że podwładny wyraża zgodę na zwolnienie go z obowiązku świadczenia pracy do dnia rozwiązania umowy.

Należy również wskazać przysługujące mu w tym okresie uprawnienia, w szczególności zachowanie prawa do wynagrodzenia. Z uwagi na możliwość skorzystania przez pracownika w okresie wypowiedzenia z przysługującego mu zaległego urlopu wypoczynkowego, zaleca się zamieszczenie w takim oświadczeniu również postanowienia określającego termin jego wykorzystania.

W praktyce możliwe jest zawarcie stosownej klauzuli o zwolnieniu z obowiązku świadczenia pracy już w samym oświadczeniu o rozwiązaniu umowy o pracę za wypowiedzeniem. W takim przypadku konieczne jest jednak uzyskanie przez pracodawcę wyraźnej na to zgody podwładnego (np. przez osobno złożony podpis).

—Agata Iwanow aplikantka radcowska w kancelarii prawnej Chajec, Don-Siemion & Żyto w Warszawie