- Odwołałam się od wypowiedzenia umowy o pracę. Pierwsza rozprawa odbyła się jeszcze w czasie trwania umowy, ale wyznaczono kolejną. Sąd wezwał mnie do uzupełnienia dowodów itd. Czy w sytuacji, gdy angaż już się rozwiązał, to muszę złożyć kolejne podanie, że wnoszę o przywrócenie do pracy?

Czy jeśli otrzymałam odprawę emerytalną w zaniżonej wysokości, to powinnam o jej wyrównanie złożyć nowy pozew? Czy pozew o naruszenie dóbr osobistych czy mobbing też mogę teraz złożyć? Chodzi o to, że od kilku lat w firmie czułam się szykanowana, kierownictwo przy innych podwładnych odnosiło się do mnie z lekceważeniem, krzykiem itd. W końcu zaczęli sobie na to pozwalać inni pracownicy.

Powodem wypowiedzenia było to, że w końcu nie wytrzymałam i powiedziała koleżance z pracy, że zachowała się "jak świnia". Pracodawca uznał, że to ja wprowadzam konflikty w pracy. Można w tej sprawie mówić też o nierównym traktowaniu. Czy mogę jednocześnie starać się o tyle odszkodowań? Czy mogę to opisać w jednym pozwie?

– pyta czytelniczka.

Pracownik może w jednym pozwie zgłosić różne żądania. Może także w trakcie postępowania rozszerzyć żądania zawarte w pozwie lub zgłaszać nowe. O tym, który sąd je rozpozna, zadecydują przepisy kodeksu postępowania cywilnego określające właściwość sądu.

Ten sam tryb i sąd

Według art. 191 k.p.c. powód może dochodzić jednym pozwem kilku roszczeń przeciwko temu samemu pozwanemu, jeżeli nadają się one do tego samego trybu postępowania i gdy sąd jest właściwy ze względu na ogólną wartość roszczeń.

W kompetencji rejonu czy okręgu

W pierwszej instancji sprawy powinny rozpoznawać sądy rejonowe. Jednak w pewnych kategoriach spraw właściwy jest sąd okręgowy. Wymienia je art. 17 k.p.c. Przewiduje, że do właściwości sądów okręgowych należą m.in. sprawy o prawa:

- niemajątkowe i łącznie z nimi dochodzone roszczenia majątkowe oraz

- majątkowe (np. o zapłatę odprawy lub odszkodowania), w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys. złotych.

Wyjątkiem od tej zasady jest art. 461 § 1

1

k.p.c. Wskazuje, że do właściwości sądów rejonowych – bez względu na wartość przedmiotu sporu – należą sprawy z zakresu prawa pracy o:

- ustalenie istnienia stosunku pracy,

- uznanie bezskuteczności wypowiedzenia stosunku pracy,

- przywrócenie do pracy i przywrócenie poprzednich warunków pracy lub płacy oraz łącznie z nimi dochodzone roszczenia i o odszkodowanie w przypadku nieuzasadnionego lub naruszającego przepisy wypowiedzenia oraz rozwiązania stosunku pracy.

Do właściwości tych sądów należą też sprawy dotyczące kar porządkowych i świadectwa pracy oraz roszczeń z tym związanych. W wymienionych kategoriach spraw właściwy w pierwszej instancji jest sąd rejonowy, choćby powód dochodził zapłaty kwoty wyższej niż 75 tys. zł.

Mogą to być roszczenia różnego rodzaju, pod warunkiem, że dla któregokolwiek z nich nie zostało przewidziane postępowanie odrębne ani nie zachodzi niewłaściwość sądu według przepisów o właściwości (bez względu na wartość przedmiotu sporu).

Co do zasady, dopuszczalne jest więc dochodzenie jednym pozwem różnych roszczeń, jeśli spełnione są powyższe warunki, z których w praktyce najistotniejsze znaczenie ma właściwość sądu. Pracownik może też zmieniać zgłoszone roszczenia. Potwierdza to art. 193 §1 k.p.c., w myśl którego zmiana powództwa jest dopuszczalna, jeżeli nie wpływa na właściwość sądu.

Uzupełnienie pisma

Jeśli pracownik wystąpił z pozwem o uznanie wypowiedzenia za bezskuteczne, a w międzyczasie jego umowa o pracę uległa już rozwiązaniu, może żądać przywrócenia do pracy lub zasądzenia odszkodowania. Zasadniczo powinien wtedy wskazać sądowi, czy wobec rozwiązania angażu żąda obecnie przywrócenia do pracy, czy też zasądzenia odszkodowania. Jednak sąd pracy, co do zasady, nie jest związany zgłoszonym przez pracownika żądaniem przywrócenia do pracy.

Wynika to z art. 45 § 1 k.p., według którego w razie ustalenia, że wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony było nieuzasadnione lub dokonane z naruszeniem przepisów o wypowiadaniu umów o pracę, sąd pracy orzeka – stosownie do żądania pracownika – o bezskuteczności wypowiedzenia, a jeśli umowa uległa już rozwiązaniu – o przywróceniu do pracy albo o odszkodowaniu.

Sąd może jednak nie uwzględnić żądania pracownika odnośnie przywrócenia do pracy, jeśli ustali, że jest to niemożliwe lub niecelowe. Wówczas orzeka o odszkodowaniu (art. 45 § 2 k.p.). Nie dotyczy to kobiet będących w ciąży i w czasie urlopu macierzyńskiego, pracowników-ojców wychowujących dziecko w okresie korzystania z urlopu macierzyńskiego, pracowników w wieku przedemerytalnym oraz chronionych na podstawie przepisów szczególnych (np. działaczy związkowych) – chyba, że przywrócenie do pracy byłoby niemożliwe z powodu upadłości lub likwidacji pracodawcy.

Wyrównanie stawek

Gdy po rozwiązaniu umowy o pracę pracownik uzyskał zaniżoną, w jego ocenie, odprawę emerytalną, to może w piśmie procesowym lub ustnie na rozprawie zgłosić żądanie zasądzenia określonej kwoty tytułem jej wyrównania. Jeśli nie przekracza ona 75 tys. zł, to właściwy jest tu sąd rejonowy, przed którym toczy się już sprawa o przywrócenie do pracy.

Podobnie będzie, gdy chodzi o roszczenia związane z mobbingiem. Pracownicy, którzy zostali poszkodowani wskutek mobbingu, mogą bowiem dochodzić od swego pracodawcy roszczeń odszkodowawczych. W szczególności mają prawo domagać się finansowego zadośćuczynienia za powstały rozstrój zdrowia oraz odszkodowania w razie rozwiązania z tego powodu umowy o pracę.

Mogą również żądać naprawienia szkody powstałej wskutek mobbingu na mocy przepisów kodeksu cywilnego. Jeśli dochodzone roszczenia związane z mobbingiem nie będą przekraczać 75 tys. zł, to właściwy będzie sąd rejonowy, przed którym już toczy się sprawa.

Analogicznie będzie też z żądaniem odszkodowania z tytułu dyskryminacji.

Inna droga roszczeń

Kwestia jest bardziej skomplikowana, gdy pracownik chce zgłosić roszczenia związane z ochroną jego dóbr osobistych (np. godności). Naruszenie dobra osobistego może bowiem uzasadniać wystąpienie z roszczeniami zarówno o charakterze majątkowym, jak i niemajątkowym.

Jeśli poszkodowany występuje z roszczeniem o charakterze niemajątkowym bądź – jednocześnie - z niemajątkowym i majątkowym, to sprawa należy do właściwości rzeczowej sądu okręgowego na podstawie art. 17 pkt 1 k.p.c. Jeżeli jednak domaga się on wyłącznie ochrony o charakterze majątkowym, np. występuje jedynie z żądaniem zasądzenia zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, wtedy właściwość rzeczową sądu okręgowego uzasadnia jedynie art. 17 pkt 4 k.p.c.

Wskazuje on, że do właściwości rzeczowej sądu okręgowego należą sprawy o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa 75 tys. zł. Czyli o właściwości decydować tu będzie wysokość np. żądanego zadośćuczynienia.

Suma ma znaczenie

Warto też zauważyć, że w myśl art. 21 k.p.c., jeżeli powód dochodzi pozwem kilku roszczeń, zlicza się ich wartość. Jeśli więc łączna wartość roszczeń zgłoszonych przez pracownika w toczącej się już sprawie o przywrócenie do pracy przekroczy 75 tys. zł, to właściwy tu będzie sąd okręgowy. A to oznacza, że sąd rejonowy przekaże mu nowe żądania.

Autor jest sędzią Sądu Okręgowego w Kielcach