W dniu dzisiejszym Trybunał dokonał wykładni przepisów rozporządzenia nr 1346/2000 w sprawie postępowania upadłościowego.

Sprawa zainicjowana została odesłaniem prejudycjalnym Sądu Rejonowego w Poznaniu, który rozpatrywał spór Banku Handlowego w Warszawie SA i PPHU „ADAX" Ryszard Adamiak przeciwko spółce Christianapol (sygn. C-116/11).

Okoliczności sprawy

Mająca siedzibę w Łowyniu spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Christianapol jest oddziałem należącym w 100 % do spółki niemieckiej, która z kolei należy w 90 % do spółki francuskiej.

Orzeczeniem z października 2008 r. sąd gospodarczy w Meaux we Francji wszczął wobec Christianapol postępowanie ochronne (sauvegarde). Postępowanie to ma za zadanie ułatwić reorganizację przedsiębiorstwa w celu umożliwienia kontynuowania działalności gospodarczej, utrzymania zatrudnienia oraz rozliczenia zobowiązań. Sąd ten uznał się za właściwy stwierdzając, że główny ośrodek podstawowej działalności dłużnika znajduje się we Francji. Sąd wszczął postępowanie ochronne, w oparciu o stwierdzenie, że dłużnik nie zaprzestał płatności, lecz że dojdzie do tego jeśli nie nastąpi szybka restrukturyzacja finansowa przedsiębiorstwa.

W czerwcu 2009 r. Bank Handlowy w Warszawie S.A. (Bank Handlowy), wierzyciel spółki Christianapol, wniósł do sądu krajowego o wszczęcie w Polsce wobec tej spółki wtórnego postępowania upadłościowego. Tytułem żądania ewentualnego, na wypadek gdyby orzeczenie sądu francuskiego zostało uznane za sprzeczne z klauzulą porządku publicznego, bank złożył wniosek wszczęcie postępowania likwidacyjnego na podstawie przepisów prawa polskiego.

W lipcu 2009 r. sąd francuski zatwierdził plan ochronny spółki Christianapol, przewidujący spłatę wierzytelności rozłożoną na 10 lat i ustanawiający zakaz zbycia przedsiębiorstwa położonego w Łowyniu oraz określonych składników majątku dłużnika.

W sierpniu 2009 r. inny wierzyciel, P.P.H.U „ADAX" Ryszard Adamiak, z siedzibą w Łęczycy również wniósł o wszczęcie postępowania likwidacyjnego na podstawie przepisów prawa polskiego.

Christianapol pierwotnie wniosła o oddalenie wniosku o wszczęcie w Polsce wtórnego postępowania upadłościowego, podnosząc jego sprzeczność z celami i charakterem postępowania ochronnego. Po zatwierdzeniu planu ochronnego przez sąd francuski spółka wniosła o umorzenie postępowania w przedmiocie wszczęcia wtórnego postępowania upadłościowego z uwagi na fakt, że postępowanie główne zostało ukończone. Wskazała ona, że wywiązuje się ze swoich zobowiązań określonych w planie zatwierdzonym przez sąd francuski; co oznacza, w jej przekonaniu, że w świetle prawa polskiego nie jest dłużnikiem z tytułu jakiegokolwiek zobowiązania pieniężnego, tak że brak jest podstawy uzasadniającej ogłoszenie jej upadłości.

Sąd Rejonowy w Poznaniu zwrócił się do sądu francuskiego o wskazanie, czy francuskie postępowanie upadłościowe, stanowiące postępowanie główne w rozumieniu prawa UE, nadal się toczy. Odpowiedź sądu francuskiego nie była dostatecznie jasna.

W tych okolicznościach SR w Poznaniu, który skierował do Trybunału pytania prejudycjalne w omawianej sprawie, zmierza do ustalenia m.in., czy sąd krajowy rozpoznający wniosek o wszczęcie postępowania wtórnego może w określonych sytuacjach badać istnienie niewypłacałności dłużnika oraz czy wspomniane rozporządzenie pozwala na wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego, w państwie członkowskim, w którym znajduje się cały majątek upadłego w przypadku, gdy podlegające automatycznemu uznaniu główne postępowanie ma charakter ochronny, został w nim przyjęty oraz zatwierdzony plan spłat, plan ten jest realizowany przez dłużnika, a sąd ustanowił zakaz zbywania majątku należącego do dłużnika.

Rozstrzygnięcie

W dzisiejszym wyroku Trybunał orzekł, że rozporządzenie nr 1346/2000 należy interpretować w ten sposób, że:

- to prawo państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe, rozstrzyga o tym, w którym momencie dochodzi do ukończenia tego postępowania;

- pozwala ono na wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego w państwie członkowskim, w którym znajduje się oddział dłużnika, gdy postępowanie główne realizuje cel ochronny;

- sąd rozpoznający wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego nie może badać niewypłacalności dłużnika, wobec którego w innym państwie członkowskim wszczęto postępowanie główne, nawet jeśli to ostatnie postępowanie realizuje cel ochronny.

Trybunał zaznaczył, że tak długo jak główne postępowanie upadłościowe jest w toku, nie może zostać wszczęte żadne inne postępowanie główne. Każde postępowanie upadłościowe wszczęte w tym okresie może być tylko postępowaniem wtórnym, wywierającym skutki ograniczone do składników majątkowych dłużnika znajdujących się w państwie członkowskim, w którym postępowanie to zostało wszczęte.

Trybunał przypomniał, że rozporządzenie 1346/2000 ma na celu nie ustanowienie uniwersalnego postępowania upadłościowego, lecz zagwarantowanie skutecznego i sprawnego funkcjonowania transgranicznych postępowań upadłościowych. W konsekwencji, to prawo państwa członkowskiego, w którym wszczęto postępowanie upadłościowe, rozstrzyga o tym, w którym momencie dochodzi do ukończenia tego postępowania.

Trybunał ustalił, że prawo UE upoważnia do wszczęcia postępowania wtórnego również wtedy, gdy postępowanie główne, tak jak francuskie postępowanie sauvegarde, służy celowi ochronnemu. W systemie ustanowionym rozporządzeniem postępowanie główne odgrywa jednakże w stosunku do postępowania wtórnego rolę dominującą. Na mocy zasady lojalnej współpracy, sąd właściwy do wszczęcia postępowania wtórnego jest w konsekwencji zobowiązany wziąć pod uwagę cele postępowania głównego i uwzględniać systematykę rozporządzenia, które zmierza do zapewnienia skutecznego i sprawnego funkcjonowania transgranicznych postępowań upadłościowych przez obowiązkową koordynację postępowań głównego i wtórnego.

Trybunał zaznaczył, że wszczęcie postępowania głównego wymaga uprzedniego sprawdzenia przez sąd właściwy niewypłacalności dłużnika w świetle jego prawa krajowego. W tych okolicznościach, ocena dotycząca niewypłacalności dłużnika dokonana przez sąd właściwy do wszczęcia postępowania głównego wiąże sądy rozpoznające ewentualne wnioski o wszczęcie postępowania wtórnego. Z tych względów sąd krajowy rozpoznający wniosek o wszczęcie wtórnego postępowania upadłościowego nie może badać niewypłacalności dłużnika, wobec którego w innym państwie członkowskim wszczęto postępowanie główne, nawet jeśli to ostatnie postępowanie realizuje cel ochronny.