Wniosek Rzecznika złożony został w związku z ujawnionymi rozbieżnościami orzecznictwa Sądy Najwyższego, w zakresie dopuszczalności złożenia przez zakładową organizację związkową po upływie terminu, określonego w art. 25
1
ust. 2
ustawy z 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych,
informacji o łącznej liczbie członków zrzeszonych w tej organizacji.
Orzecznictwo sądu
W części orzeczeń SN uznał, że jeżeli pracodawca w zakreślonym terminie nie uzyskał informacji wymaganych art. 25
1
ust. 2 ustawy o z.z., to ma prawo przyjąć, że od tej daty zakładowej organizacji związkowej nie przysługują ustawowe uprawnienia. Nie wyłącza to możliwości wykazania przez organizację związkową, że zrzeszała co najmniej 10. członków
(wyroki SN: z 15 listopada 2006 r., I PK 135/06; z 15 grudnia 2008 r., I PK 98/08; z 19 kwietnia 2010 r., II PK 311/09).
Poglądu tego nie podzielił skład orzekający
SN w wyroku z 6 października 2011 r., (sygn. III PK 17/11)
, który stwierdził, że nieprzekazanie tej informacji we wskazanym terminie uprawnia pracodawcę do przyjęcia wniosku, iż istniejąca u niego organizacja związkowa nie spełnia wymagań przewidzianych w art. 25
1
ust. 1 ustawy, a zatem nie ma on obowiązku współdziałania z nią przy rozwiązywaniu z pracownikami stosunku pracy, wynikającego z art. 38
i art. 32 ustawy o z.z.
O ile bowiem prawidłowość wniosku, że organizacja nie spełnia określonych wymogów ustaje w razie spóźnionego przekazania przez organizację związkową informacji o łącznej liczbie członków zrzeszonych, to informacja taka przekazana już po złożeniu przez pracodawcę wypowiedzenia umowy o pracę pracownikowi - zdaniem sądu - nie ma znaczenia dla prawidłowości tego wypowiedzenia, także wtedy, gdy ta organizacja jest w stanie udowodnić, że zrzesza odpowiednią liczbę członków.
- Ryzyko działania powinien ponosić ten, kto odnosi z niego korzyść. Beneficjentami uprawnień zakładowej organizacji związkowej są między innymi, jej działacze korzystający z ochrony przewidzianej w art. 32. Oni zatem powinni być obciążeni ryzykiem nieprzekazania przez tę organizację wymaganych informacji, tym bardziej, że mają znaczny wpływ na wykonanie przez nią tego obowiązku - stwierdził ponadto sąd.
Stanowisko RPO
To właśnie do poglądów wyrażonych w wyroku 6 października 2011 r. przychylił się Rzecznik Praw Obywatelskich.
Jego zdaniem
opieszałość organizacji związkowej
, powodująca tym samym naruszenie art. 25
1
ust. 2 ustawy,
nie może w żadnym stopniu skutkować ujemnymi konsekwencjami wobec pracodawcy, polegającymi na przerzucaniu na niego nieprzewidzianego prawem ryzyka zachowania organizacji związkowej w sposób sprzeczny z ustawą
.
- Sąd Najwyższy trafnie przyjął, że informacja przekazana po terminie i już po złożeniu przez pracodawcę wypowiedzenia umowy nie ma wpływu na jego prawidłowość, także wtedy, gdy organizacja związkowa mogła udowodnić, że zrzeszała wymaganą liczbę członków - podkreśliła Rzecznik.