Od 15 września br. zmieniły się niektóre przepisy dotyczące funkcjonowania zakładów aktywności zawodowej (ZAZ).

Jest to wynik wejścia w życie ustawy z 28 czerwca 2012 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2012 r., poz. 986); dalej nowelizacja, oraz obowiązującego od 25 sierpnia nowego rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej z 17 lipca 2012 r. w sprawie zakładów aktywności zawodowej (DzU z 2012 r., poz. 850).

ZAZ to jednostka wyodrębniona organizacyjnie i finansowo. O jej utworzenie może się ubiegać gmina, powiat, fundacja, stowarzyszenie lub inna organizacja społeczna, której statutowym zadaniem jest rehabilitacja zawodowa i społeczna osób niepełnosprawnych. Tak wskazuje art. 29 ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn. DzU z 2011 r. nr 127, poz. 721 ze zm.), dalej ustawa o rehabilitacji.

Dopłata do poborów

Najważniejsza zmiana dotyczy uzyskania przez ZAZ dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. Uchwalona nowelizacja przyznaje je podmiotom finansowanym ze środków publicznych. Jest to wynik dodania do art. 26b ustępu 8. Ten stanowi, że określone w ust. 7 wyłączenie prawa do dofinansowania pensji pracownika w części, w której jest ona finansowana ze środków publicznych, nie ma zastosowania, gdy pieniądze na to wynagrodzenie pochodzą:

- ze środków publicznych z prowadzonej działalności, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (DzU nr 157, poz. 1240) – chodzi o przychody jednostek sektora finansów publicznych pochodzące z prowadzonej przez nie działalności oraz z innych źródeł,

- z dochodów publicznych, o których mowa w art. 5 ust. 2 pkt 3 ustawy o finansach publicznych – chodzi o wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki sektora finansów publicznych.

Oznacza to, że we wskazanych wyżej przypadkach podmiot prowadzący ZAZ (w szczególności gmina i powiat) może ubiegać się o dofinansowanie do wynagrodzeń zatrudnionych pracowników niepełnosprawnych. Taką możliwość mają od 1 października 2012 r.

Nowe prawa i obowiązki

Ustawa nowelizacyjna wprowadziła również następujące zmiany:

- wyeliminowała obowiązek uzyskania opinii starosty o potrzebie utworzenia ZAZ, gdy organizatorem jest powiat,

- nadała wojewodzie uprawnienia do czasowego zwolnienia ZAZ ze spełniania warunku osiągania ustalonego w ustawie o rehabilitacji wskaźnika zatrudnienia osób niepełnosprawnych w zakładzie – analogicznie do przypadku zakładów pracy chronionej,

- nałożyła na organizatora ZAZ obowiązek zwrotu niewykorzystanych środków PFRON w przypadku likwidacji lub utraty statusu,

- kreśliła procedury przekazania prowadzenia ZAZ przez innego organizatora,

- zobowiązała ZAZ do informowania wojewody o każdej zmianie dotyczącej spełniania warunków do uzyskania statusu i realizacji obowiązków, o których mowa w art. 29 ustawy o rehabilitacji.

Obowiązujące od 25 sierpnia br. nowe rozporządzenie w sprawie zakładów aktywności zawodowej, doprecyzowało ponadto i zmieniło niektóre dotychczas obowiązujące przepisy dotyczące tworzenia i działania ZAZ. Uwzględnia także wiele wniosków i postulatów zgłaszanych przez marszałków oraz organizatorów ZAZ.

Zmiany dotyczą m.in. rozszerzenia katalogu wydatków możliwych do sfinansowania z zakładowego funduszu aktywności zawodowej, uszczegółowienie przepisów dotyczących indywidualnych programów rehabilitacji, terminu przekazywania na rachunek bankowy organizatora zakładu aktywności zawodowej środków PFRON na działanie zakładu.

—Mateusz Brząkowski doradca prawny Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych