Wskaźniki zatrudnienia osób niepełnosprawnych w firmie

Od 1 stycznia 2011 r. do ustawy o rehabilitacji dodano art. 2a. Mówi on, od którego momentu należy wliczać pracownika do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych. Wcześniej z uwagi na brak regulacji w tym zakresie przyjmowano, że zwiększa on stan zatrudnienia od dnia następnego po tym, w którym przedstawił pracodawcy orzeczenie o niepełnosprawności. Nowy przepis uregulował tę problematykę odmiennie.

O ile można się cofać

Obecnie obowiązują zatem takie zasady:

1. Zgodnie z art. 2a ust. 1 osobę niepełnosprawną należy wliczać do stanu zatrudnienia osób niepełnosprawnych, począwszy od dnia przedstawienia pracodawcy orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność. Ale przepis ten stosuje się przede wszystkim w wypadkach pierwszego orzeczenia przedstawionego przez pracownika.

2. Gdy pracownik przedstawia pracodawcy kolejne orzeczenie potwierdzające jego niepełnosprawność, zwiększa stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych:

- od dnia złożenia wniosku o wydanie orzeczenia – jeśli wynika z niego, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna, a wniosek o wydanie orzeczenia złożyła nie później niż w dniu następnym po tym, do którego ważne było poprzednie orzeczenie potwierdzające niepełnosprawność; w tym wypadku można więc pracownika zaliczyć wstecznie do ewidencji niepełnosprawnych,

- do trzech miesięcy poprzedzających dzień przedstawienia pracodawcy kolejnego orzeczenia, jeżeli z jego treści wynika, że w tym okresie osoba ta była niepełnosprawna.

W tym drugim wypadku nie ma znaczenia data złożenia wniosku o wydanie kolejnego orzeczenia. Zatem pracodawca ma prawo wliczyć  pracownika niepełnosprawnego do stanu zatrudniania, mimo że złożył on wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia później niż w dniu następnym po dniu wygaśnięcia poprzedniego orzeczenia. Ale okres ten jest ograniczony do trzech miesięcy.

Przykład

Pan Marcin jest zatrudniony w spółdzielni pracy od 1 września 2009 r.

Orzeczenie o umiarkowanym stopniu jego niepełnosprawności straciło ważność 31 stycznia 2012 r. Złożył on wniosek o wydanie nowego orzeczenia 1 lutego, ale na komisji stanął dopiero 2 kwietnia. Pan Marcin 16 kwietnia przedstawił nowe orzeczenie pracodawcy.

Na jego podstawie zakład może go ponownie wliczyć do stanu zatrudnienia już od dnia złożenia wniosku, tj. od 1 lutego. Pracownik złożył bowiem wniosek następnego dnia po tym, jak poprzednie orzeczenie straciło ważność. Ale warunkiem jest to, by z orzeczenia wynikało, że pan Marcin był w tym okresie niepełnosprawny.

Przykład

Pan Zygmunt złożył 15 maja 2011 r. wniosek o wydanie nowego orzeczenia o niepełnosprawności. Poprzednie straciło ważność 31 stycznia 2011 r. Nowe orzeczenie pan Zygmunt przedłożył pracodawcy dopiero 1 lipca 2011 r.

Ten może go wliczyć do stanu zatrudniania niepełnosprawnych na bieżąco od dnia przedstawienia dokumentu, a wstecznie tylko w okresie do trzech miesięcy poprzedzających dzień jego przedłożenia, tj. od 1 kwietnia do 30 czerwca. Może to zrobić pod warunkiem, że zgodnie z orzeczeniem pan Zygmunt był w tym okresie niepełnosprawny.

Luka w potwierdzeniu schorzenia

Jak wskazuje art. 2a ust. 4 ustawy o rehabilitacji, zasadę uwzględniania osoby niepełnosprawnej od dnia przedłożenia przez nią orzeczenia należy stosować odpowiednio do dokumentów potwierdzających wystąpienie u pracownika:

- schorzeń szczególnych (o których mowa w art. 26a ust. 1b) oraz

- schorzeń szczególnie utrudniających wykonywanie pracy, powodujących obniżenie wskaźni-

ka zatrudniania niepełnosprawnych, który wyznacza obowiązek opłacania składek na PFRON (art. 21 ust. 7).

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych w stanowisku z 3 marca 2011 r. (BON-I-52311-71-2-LK/2011)

stwierdziło, że z art. 2a ust. 2 i 3 ustawy o rehabilitacji jednoznacznie wynika, iż przepisy te stosuje się w wyniku dokonania analizy ex post po przedstawieniu pracodawcy kolejnego orzeczenia potwierdzającego niepełnosprawność pracownika.

Przed przedłożeniem tego orzeczenia, gdy pracodawca nie dysponuje żadnym dokumen-tem potwierdzającym niepełnosprawność pracownika, zakład powinien go uznawać za osobę pełnosprawną. Nie ma znaczenia, czy pracodawca wie, że pracownik złożył wniosek o wydanie kolejnego orzeczenia.

Natomiast w stanowisku z 29 kwietnia 2011 r. (BON-I-076-71-4-LK/2011) Biuro odniosło się także do zagadnienia, czy należy uznać ciągłość występowania u pracownika tzw. schorzenia szczególnego, jeżeli stwierdzono je zarówno w wygasłym, jak i nowym orzeczeniu.

BON w stanowisku tym wyjaśnił: „Dokumentowanie szczególnych schorzeń normuje art. 2a ust. 4 ustawy, zgodnie z którym do ustalenia stanów zatrudnienia osób o szczególnych schorzeniach stosuje się wyłącznie art. 2a ust. 1 ustawy. Ustawodawca, mogąc odwołać się do art. 2a ust. 2 i 3 ustawy, nie uczynił tego, ponieważ jego intencją było stosowanie w tym zakresie wyłącznie art. 2a ust. 1 ustawy, do którego wyraźnie się odwołał w art. 2a ust. 4 ustawy.

W świetle art. 2a ust. 4 ustawy nie ma zatem znaczenia ciągłość statusu osoby o szczególnych schorzeniach ani symbol przyczyny niepełnosprawności wymieniony w poprzednim orzeczeniu, ponieważ osoba niepełnosprawna jest wliczana do stanu zatrudnienia osób o szczególnych schorzeniach od dnia przedstawienia pracodawcy aktualnego dokumentu potwierdzającego wystąpienie u niej wspomnianych schorzeń”.

Przykład

Pani Krystyna miała ważne do 31 marca 2011 r. orzeczenie o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Nowe orzeczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności dostarczyła pracodawcy 19 czerwca 2011 r.

Z jego treści wynikają następujące informacje:

- data wydania orzeczenia

– 15 czerwca 2011 r.

- dzień rozpatrzenia wniosku na posiedzeniu komisji

– 15 czerwca 2011 r.

- dzień złożenia wniosku

– 15 marca 2011 r.

- orzeczenie wydaje się do dnia – 30 lipca 2013 r.

- niepełnosprawność istnieje od 2004 r.

- ustalony stopień niepełnosprawności datuje się od 1 kwietnia 2011 r.

Z tych informacji wynika, że pracodawca może wliczyć pracownicę do stanu zatrudnienia z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności od 1 kwietnia 2011 r., zgodnie z art. 2a ust. 2 ustawy o rehabilitacji.

Jeżeli natomiast z nowego orzeczenia wynika, że w orzeczeniu o umiarkowanym stopniu wskazano schorzenie szczególne (np. 06-E – epilepsja), to schorzenie to na poczet np. uzyskania przez pracodawcę podwyższonej kwoty dofinansowania istnieje od 1 kwietnia 2011 r., zgodnie z art. 2a ust. 4 ustawy o rehabilitacji.

Autor jest doradcą prawnym w Polskiej Organizacji Pracodawców Osób Niepełnosprawnych