Na inwestorów rygory związane z koniecznością poddania się kontroli nakłada art. 59a prawa budowlanego. Kontrolę przeprowadza się jednak nie w każdym przypadku, lecz tylko wówczas, gdy mówią o niej przepisy.
Obowiązkową inspekcję przeprowadza się przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie. Trzeba je uzyskać w wypadkach wymienionych w art. 55 prawa budowlanego.
Jest ono niezbędne, jeżeli obiekt wymaga pozwolenia na budowę i należy do jednej z następujących kategorii: V, IX – XVIII, XX, XXII, XXIV, XXVII – XXX; wymienia je załącznik do prawa budowlanego.
Obowiązkowej kontroli podlegają:
• budynki wielorodzinne,
• budynki szkolne, przedszkolne, żłobki,
• szpitale, przychodnie, lecznice weterynaryjne,
• hotele, motele, pensjonaty, domy wypoczynkowe,
• budynki biurowe i konferencyjne,
• budynki handlu, gastronomii i usług,
• budynki przemysłowe (produkcyjne, obiekty magazynowe), stacje paliw,
• place składowe, postojowe, składowiska odpadów, parkingi,
• wolno stojące kominy i maszty.
O pozwolenie trzeba się także starać, gdy w trakcie budowy zostały dokonane istotne odstępstwa od projektu budowlanego bez wcześniejszego uzyskania zamiennego pozwolenia na budowę.
Jest ono wymagane także, gdy budowa była rozpoczęta bez pozwolenia albo bez zgłoszenia i jest kończona zgodnie z decyzją powiatowego inspektora nadzoru budowlanego. W takiej decyzji PINB nakłada obowiązek uzyskania pozwolenia na użytkowanie.
Uwaga!
Sam inwestor może wystąpić o pozwolenie na użytkowanie wtedy, gdy obiekt nie jest jeszcze w pełni wykończony a chce z niego skorzystać w tej części, gdzie prace wykończeniowe zostały już wykonane.
Jaki zakres
Powiatowy inspektor nadzoru budowlanego sprawdza więc, czy obiekt został wybudowany zgodnie z projektem zagospodarowania działki lub terenu oraz architektoniczno-budowlanym.
Interesuje się: kubaturą, powierzchnią zabudowy, wysokością, długością, szerokością i liczbą kondygnacji budynku oraz jak zostały wykonane widoczne elementy nośne układu konstrukcyjnego. Inspektor bada też geometrię dachu oraz wykonanie urządzeń budowlanych, np. przejazdów, placów postojowych, ogrodzenia.
Nie może też zapomnieć o instalacjach: wodno-kanalizacyjnych, elektrycznej, centralnego ogrzewania. Do obowiązków inspektora należy również sprawdzenie, czy zastosowano właściwe (legalnie wprowadzone do obrotu) wyroby budowlane, szczególnie istotne dla bezpieczeństwa konstrukcji i bezpieczeństwa pożarowego, oraz uporządkowano teren budowy.
Uwaga! Taka kontrola jest bezpłatna a przeprowadza się ją na wezwanie inwestora. Nadzór powinien ją przeprowadzić w ciągu 21 dni od wystosowania wezwania – wniosku o pozwolenie na użytkowanie. O terminie kontroli nadzór zawiadamia w ciągu tygodnia, obecność inwestora w jej trakcie jest obowiązkowa.
Często na kontrolę czeka się znacznie dłużej. Nadzór cierpi na brak kadr. Stąd też biorą się problemy z dotrzymaniem terminów. Po kontroli sporządza się protokół. Prawo nakazuje przechowywać go przez cały okres istnienia obiektu.
Grożą kary
Jeżeli w trakcie obowiązkowej kontroli okaże się, że doszło do istotnych naruszeń projektu budowlanego, inspektor może nałożyć kary. By je wyliczyć, nadzór korzysta z wzoru zawartego w prawie budowlanym (art. 59f). Zgodnie z nim stawkę 500 zł mnoży się przez współczynnik: kategorii obiektu i jego wielkości (zawiera je załącznik do prawa budowlanego).
W przypadku sklepu (stawkę 500 mnoży się przez 15 – współczynnik kategorii obiektu) oraz przez 1 (w przypadku obiektu o kubaturze do 2500 m sześc.). Wychodzi kwota 7500 zł, ale uwaga, za każde stwierdzone odstępstwo. Takich kar może więc być więcej.
Ile może kosztować błąd
W razie istotnych naruszeń projektu budowlanego inspektor nadzoru może nałożyć kary w przypadku:
• hotelu, motelu, pensjonatu, domu wypoczynkowego, schroniska młodzieżowego o kubaturze od 2500 do 5000 m sześc. – grzywna w wysokości 112 500 zł. Liczy się to następująco: stawkę 500 mnoży się przez 10, a następnie przez współczynnik kategorii obiektu, który w tym wypadku stanowi 15, oraz kategorię wielkości obiektu, wynoszącą 1,5;
• budynków biurowych i konferencyjnych o kubaturze od 2500 do 5000 m sześc. – 90 000 zł, czyli 500 (stawka) x 10 x 12 (współczynnik kategorii obiektu) x 1,5 (współczynnik wielkości obiektu);
• budynków handlowych, gastronomicznych i usługowych o kubaturze od 2500 do 5000 m sześc. (np. sklepy, hale targowe, warsztaty rzemieślnicze, bary, myjnie samochodowe, stacje obsługi pojazdów) – 112 500 zł (500 x 10 x 15 x 1,5);
• budynków przemysłowych o kubaturze od 2500 do 5000 m sześc., jak budynki produkcyjne, wytwórnie, obiekty magazynowe (budynki składowe, chłodnie, hangary, wiaty) – 75 000 zł (500 x 10 x 10 x 1,5);
• zbiorników przemysłowych o kubaturze od 2500 do 5000 m sześc., jak: silosy, elewatory, bunkry do magazynowania paliw i gazów oraz innych produktów chemicznych – 75 000 zł (500 x10 x10 x1,5).
Mariola Berdysz
Mariola Berdyszdyrektor fundacji Wszechnica Budowlana
Przy tzw. częściowym pozwoleniu na użytkowanie trzeba pamiętać, że w obiekcie muszą być wykonane wszystkie instalacje i urządzenia służące ochronie środowiska.
Natomiast w przypadku wydania przez PINB warunkowego pozwolenia na użytkowanie z określeniem terminu i zakresu robót koniecznych do wykonania przed podjęciem użytkowania niewykonanie tych robót w terminie skutkuje wygaszeniem wcześniej wydanej decyzji.
Następnie, żeby legalnie przystąpić do użytkowania, trzeba ponownie złożyć wniosek i ponownie przeprowadzić obowiązkową kontrolę, co znacznie przesunie w czasie możliwość legalnego podjęcia użytkowania w obiekcie.
