Zgodnie z przyjętą w
w art. 649
1
– 649
5
konstrukcją gwarancji zapłaty za roboty budowlane inwestor udziela wykonawcy (generalnemu wykonawcy) gwarancji zapłaty w celu zabezpieczenia terminowej zapłaty umówionego wynagrodzenia za wykonanie robót budowlanych. Według definicji zawartej w art. 649
1
§ 2 k.c. gwarancją zapłaty jest gwarancja bankowa lub ubezpieczeniowa, a także akredytywa bankowa lub poręczenie banku udzielone na zlecenie inwestora.
Zamknięty katalog dostępnych form gwarancji zapłaty wyklucza możliwość przedstawienia przez inwestora gwarancji zapłaty w innej formie, w tym m.in. wystawienie gwarancji przedsiębiorstwa macierzystego lub poręczeń korporacyjnych.
Gwarancja zapłaty polega na zobowiązaniu gwaranta, którym jest bank lub zakład ubezpieczeń, do zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej beneficjentowi gwarancji (tj. wykonawcy).
W związku z tym że zobowiązanym do ustanowienia gwarancji zapłaty jest każdy podmiot będący inwestorem w rozumieniu art. 647 k.c., w takim wypadku gwarant działa na zlecenie inwestora, z którym łączy go zwykle osobny stosunek umowny. Udzielenie gwarancji zapłaty de facto polega na określonym dodatkowym świadczeniu inwestora, a mianowicie „zabezpieczeniu wierzytelności”.
Wykładnia gramatyczna art. 649
1
§ 2 k.c. i stwierdzenie „na zlecenie inwestora” sugeruje wyłączenie możliwości ustanowienia gwarancji zapłaty na zlecenie trzeciego podmiotu, innego niż inwestor. Przyjmując taką wykładnię, jedynym podmiotem, na zlecenie którego ustanowienie gwarancji zapłaty byłoby możliwe, stałby się jedynie inwestor.
Możliwe jest jednak zastosowanie wykładni funkcjonalnej, zgodnie z którą pojęcie „na zlecenie inwestora” można rozumieć w dwojaki sposób, tj. zarówno jako bezpośrednie zlecenie inwestora, jak i jego zlecenie pośrednie realizowane z udziałem innego podmiotu.
Zlecenie bezpośrednie inwestora polegałoby na wystąpieniu przez inwestora we własnym imieniu i na własny rachunek o wystawienie przez gwaranta gwarancji zapłaty. Nie wyklucza to także możliwości, aby inwestor posługiwał się przy tej czynności pełnomocnikiem (np. spółką z tej samej grupy kapitałowej).
Pełnomocnik działałby wówczas w imieniu i na rachunek inwestora, zlecając bankowi lub zakładowi ubezpieczeń udzielenie gwarancji zapłaty. W takim wypadku kwalifikacja inwestora jako podmiotu bezpośrednio zlecającego udzielenie gwarancji nie zmieniłaby się, skoro gwarancja zapłaty zostałaby udzielona w imieniu i na rachunek inwestora, a koszty udzielenia gwarancji zapłaty poniósłby inwestor.
Natomiast przy zleceniu pośrednim realizowanym przez inny podmiot inwestor spowodowałby udzielenie gwarancji zapłaty w taki sposób, że podmiot trzeci, inny niż inwestor, występowałby we własnym imieniu o udzielenie gwarancji zapłaty, ale na rachunek inwestora. W takim wypadku inwestor zobowiązany byłby do zwrotu kosztów poniesionych przez taki podmiot w związku z udzieleniem gwarancji zapłaty.
Komentarz
Z uwagi na interes prawny wykonawcy i inwestora a także w świetle celu i istoty wprowadzenia instytucji gwarancji zapłaty przyjęcie wykładni funkcjonalnej jest bardziej uzasadnione. Zgodnie z uzasadnieniem do projektu wprowadzającego do kodeksu cywilnego instytucję gwarancji zapłaty jej celem jest zapobieganie negatywnym zjawiskom w gospodarce polegającym na nieregulowaniu przez inwestorów robót budowlanych należnej zapłaty za prace wykonane przez wykonawców.
Aby im zapobiegać, wydaje się, że jest słuszne umożliwienie przedstawienia gwarancji zapłaty przez podmiot trzeci. Szczególnie może to być pożądane w przypadkach, gdy ze względu na wartość i horyzont czasowy robót budowlanych istnieje ryzyko, że ustanowienie przez inwestora gwarancji zapłaty przekraczałoby jego zdolność kredytową jako podmiotu jednostkowego i konieczne byłoby w tym zakresie wsparcie np. innych podmiotów z grupy kapitałowej.
Dodatkowo należy pamiętać, że w przypadku gdy inwestor nie udzieli gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez wykonawcę terminie, nie krótszym niż 45 dni, wykonawca uprawniony jest do odstąpienia od umowy z winy inwestora ze skutkiem na dzień odstąpienia (art. 649
4
§ 1 k.c.). W przypadku gdy bezpośrednie zlecenie inwestora udzielenia gwarancji zapłaty byłoby znacznie utrudnione z uwagi na ograniczenia organizacyjne lub korporacyjne, wówczas zlecenie pośrednie realizowane z udziałem innego podmiotu może stanowić jedyną możliwość spełnienia takiego obowiązku w zakreślonym przez wykonawcę terminie.
Podmiotem zlecającym mógłby być zarówno inwestor, jak i podmiot trzeci działający bądź jako pełnomocnik inwestora w imieniu i na rachunek inwestora, bądź jako tzw. zastępca pośredni zlecający udzielenie gwarancji we własnym imieniu, lecz na rachunek inwestora.
Autor jest prawnikiem z KancelariiWeil, Gotshal & Manges
Zobacz więcej w serwisie:
»
»
»
