Zgodnie z dyspozycją art. 1 ustawy o sporach zbiorowych spór pracowników z pracodawcą może dotyczyć jedynie kwestii określonych w tym przepisie. Chodzi o warunki pracy, płac lub świadczeń socjalnych oraz praw i wolności związkowych.
Zakazane jest prowadzenie sporu zbiorowego przez związki zawodowe tylko w celu poparcia indywidualnych żądań, jeżeli rozstrzygnięcie jest możliwe w postępowaniu przed organem rozstrzygającym spory o roszczenia pracowników.
Przykładem takiej sytuacji jest wypowiedzenie umowy o pracę. Ponadto ustawodawca zastrzegł, że wszczęcie i prowadzenie sporu o zmianę układu zbiorowego lub innego porozumienia może nastąpić nie wcześniej niż z dniem ich wypowiedzenia.
Pracownicze programy emerytalne, czyli forma grupowego oszczędzania na dodatkową emeryturę, są formą tzw. trzeciego filaru. Pracodawca nie musi oferować takiego świadczenia, ale może to robić. Jeśli zdecyduje się już utworzyć taki program, to z mocy ustawy jest zobowiązany finansować składkę podstawową (w wysokości do 7 proc. wynagrodzenia). Program jest prowadzony dla pracowników danego pracodawcy i tylko oni mogą do niego przystąpić, nie ulega więc wątpliwości, iż może zostać zakwalifikowany jako warunki płac lub świadczeń socjalnych.
W konsekwencji należy przyjąć, iż po zgłoszeniu przez związek zawodowy postulatów dotyczących wprowadzenia pracowniczego programu emerytalnego albo podwyższenia składki podstawowej możliwe będzie wszczęcie sporu zbiorowego na tym gruncie, gdy pracodawca nie spełni tego żądania. Warto w tym miejscu przywołać orzeczenie Sądu Najwyższego z 18 kwietnia 1994 r. Sąd Najwyższy w sprawie o sygnaturze KAS 1/94, w którym stwierdzono, iż jest sporem zbiorowym spór o określenie podstawy obliczenia szczególnego składnika wynagrodzenia górników, jakim jest dodatkowa nagroda roczna (tzw. 14. pensja).
Autor jest radcą prawnym w Wojewódka i Wspólnicy Kancelaria Prawa Pracy
Więcej o uprawnieniach związków zawodowych w serwisie:
» Kadry i płace » Związki zawodowe i rady pracowników » Strajki i spory zbiorowe
