Fundusze europejskie, z których finansowane są inwestycje i inne projekty przedsiębiorców, rządzą się twardymi prawami. Pieniądze mogą trafić na konto tylko tej firmy, która w sposób pełny i prawidłowy wywiązuje się ze swoich obowiązków.

Te określa odpowiednia umowa o dofinansowanie, jaką firma zazwyczaj podpisuje z tzw. instytucją pośredniczącą lub wdrażającą.

[srodtytul]Ważne liczby i terminy[/srodtytul]

Jak można zinterpretować pełne i prawidłowe zrealizowanie projektu? Pojęcia te będą się odnosić zarówno do terminów, czyli czasu realizacji projektu (okres kwalifikowalności), zakresu przedmiotowego, jak i sposobu wydatkowania środków oraz dokumentowania takich czynności.

Przykładowo już samo naruszenie harmonogramu realizacji projektu może skutkować obowiązkiem zwrotu dotacji, podobnie jak zakupienie innej maszyny niż pierwotnie wnioskowana.

Przyczyną cofnięcia dotacji lub jej ograniczenia może być brak zachowania reguł konkurencyjności (również wtedy, gdy firma nie musi stosować prawa zamówień publicznych). Nawet jeżeli firma zrealizuje projekt i prawidłowo go rozliczy, nie oznacza to jeszcze, że pieniądze trafiły do niej raz na zawsze.

Drugi obowiązkowy element to utrzymanie rezultatów projektu, czyli tego, do czego firma się zobowiązała. Przykładowo może to być obowiązek utrzymania określonej liczby miejsc pracy, produkcji konkretnego towaru w pewnej ilości, świadczenia określonych usług, osiągnięcia założonego poziomu zużycia energii elektrycznej, wody itp.

Regułą jest, że okres obowiązkowego utrzymania rezultatów projektu to pięć lat dla dużych firm i trzy lata dla przedsiębiorstw z sektora małych i średnich. Ponadto firma nie może samodzielnie dokonywać zasadniczych zmian w projekcie (inwestycji).

Dokonanie takich modyfikacji oznacza złamanie umowy o dofinansowanie. Wyraźnie wskazuje na to art. 57 rozporządzenia Rady nr 1083/ 2006 ustanawiającego przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności (DzUrz UE L 210 z 31 sierpnia 2006r. ze zm.).

[srodtytul]Wytrwać do końca[/srodtytul]

Jak w takiej sytuacji interpretować fakt ogłoszenia upadłości przez firmę lub ogłoszenia jej likwidacji?

Nie powinno być żadnych wątpliwości, że zaprzestanie prowadzenia działalności jest równoznaczne z niemożnością osiągnięcia lub utrzymania rezultatów projektu. W takiej sytuacji właściwa instytucja, która przyznała dotację, będzie miała prawo do natychmiastowego rozwiązania umowy o dofinansowanie. Konsekwencją tego będzie obowiązek zwrotu dotacji wraz z odsetkami.

Nie ma tu znaczenia, czy likwidacja firmy wynika z obiektywnych przyczyn, czy jest wynikiem błędnych decyzji osób nią zarządzających. Ponadto wymieniony art. 57 wyraźnie wskazuje, że zasadniczą modyfikacją, a tym samym uprawniającą do rozwiązania umowy o dofinansowanie, jest m.in. zaprzestanie prowadzenia działalności produkcyjnej.

Oczywiście można sobie wyobrazić sytuację, w której firma będąca w tarapatach lub w przededniu likwidacji kontynuuje jeszcze działalność. Jeżeli uda jej się utrzymać rezultaty projektu przez wymagany okres, zwrot dotacji może nie mieć miejsca.

[srodtytul]Przekształcenia za zgodą[/srodtytul]

Inną sytuacją jest także likwidacja lub przekształcenie firmy, ale nieskutkujące w praktyce zaprzestaniem działalności (np. wskutek przejęcia lub fuzji). Wówczas o planach takich przekształceń należy koniecznie poinformować instytucję, z którą została podpisana umowa, i starać się o odpowiednią modyfikację jej treści (np. w zakresie zmiany nazwy beneficjenta).

Dokonywanie jakichkolwiek przekształceń bez uprzedniej zgody jest zabronione. Przykładowo wzór umowy stosowany przez Małopolskie Centrum Przedsiębiorczości stanowi, że prawa i obowiązki beneficjenta wynikające z umowy nie mogą być przenoszone na rzecz osób trzecich bez zgody instytucji pośredniczącej.

Podobnie traktuje wzór umowy o dofinansowanie stosowany przez Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości, zgodnie z którym beneficjent w okresie kwalifikowalności wydatków oraz aż do dnia zakończenia okresu trwałości projektu, zobowiązuje się do nieprzenoszenia na inny podmiot praw i obowiązków wynikających z umowy.