Związkowa kontrola wypowiadania umów o pracę dotyczy rozwiązania umowy z członkiem związku zawodowego albo pracownikiem, na którego obronę związek wyraził zgodę.

Obowiązek pracodawcy w tym zakresie nie istnieje, gdy pracownik nienależący do związku zawodowego nie wskazał do obrony swych interesów jednego z działających w zakładzie pracy związków zawodowych, jak również wtedy, gdy wskazany związek nie wyraził zgody na obronę pracownika niezrzeszonego w związkach zawodowych.

[srodtytul]Konieczne zawiadomienia[/srodtytul]

Udział związku zawodowego w postępowaniu poprzedzającym wypowiedzenie umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony nie jest obowiązkowy. Właściwa instancja związkowa może, lecz nie musi, wypowiedzieć się w kwestii zamierzonego przez pracodawcę rozwiązania umowy o pracę.

Obowiązkowe jest natomiast podjęcie przez pracodawcę działań umożliwiających związkowi zawodowemu zajęcie stanowiska w tej sprawie. Pracodawca jest więc zobowiązany zawiadomić na piśmie zakładową organizację związkową o zamiarze wypowiedzenia umowy zawartej na czas nieokreślony, podając przyczynę uzasadniającą rozwiązanie umowy.

Jeżeli związek uważa, że wypowiedzenie byłoby nieuzasadnione, może w ciągu pięciu dni od otrzymania zawiadomienia zgłosić na piśmie pracodawcy umotywowane zastrzeżenia. Pracodawca podejmuje decyzję w sprawie wypowiedzenia umowy po rozpatrzeniu stanowiska związku bądź po bezskutecznym upływie pięciodniowego terminu na zajęcie stanowiska.

Zawiadomienie związku zawodowego jest jedną z przesłanek dopuszczalności wypowiedzenia przez pracodawcę umowy na czas nieokreślony. Pracodawcy nie wolno wypowiedzieć pracownikowi umowy, jeżeli nie upłynęły okresy przewidziane do zajęcia stanowiska przez organy związkowe.

Zastrzeżenia związku nie będą natomiast stanowiły przeszkody w rozwiązaniu umowy z pracownikiem przez pracodawcę. Mogą one jednak stanowić argument na rzecz pracownika w razie jego odwołania się do sądu pracy.

[srodtytul]Redukcje grupowe...[/srodtytul]

Przepisy [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=9B29544CA2642717C361761C7BD5B0EB?id=169524]ustawy o zwolnieniach grupowych[/link] stosuje się, jeżeli pracodawca zatrudnia co najmniej 20 pracowników i zamierza rozwiązać stosunki pracy z przyczyn niedotyczących pracowników.

Jeżeli przyczyny te stanowią wyłączny powód uzasadniający wypowiedzenie bądź rozwiązanie na mocy porozumienia stron stosunku pracy, a zwolnienia w okresie nieprzekraczającym 30 dni obejmują mniejszą liczbę pracowników niż:

- 10 – gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,

- 10 proc. – gdy zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,

- 30 – gdy zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników,

– są to zwolnienia indywidualne.

Szczególny tryb zwolnień grupowych polega na tym, że pracodawca jest zobowiązany zawiadomić działające u niego zakładowe organizacje związkowe o przyczynach zwolnienia, liczbie pracowników i grupach zawodowych objętych zwolnieniem, okresie zwolnień, kryteriach doboru i kolejności zwolnień, jak również ewentualnie o dodatkowych uprawnieniach pracowniczych związanych ze zwolnieniem.

Nie później niż 20 dni od przekazania tych informacji pracodawca i związki zawodowe powinny dążyć do zawarcia porozumienia. Porozumienie to zawierają wszystkie lub przynajmniej reprezentatywne organizacje związkowe.

Określa ono postępowanie w sprawie zwolnień oraz obowiązki pracodawcy z nimi związane. W razie niemożności zawarcia porozumienia pracodawca wydaje regulamin zwolnień. Następnie zawiadamia urząd pracy.

Jeśli u pracodawcy nie działają organizacje związkowe, nie ma obowiązku przeprowadzania tego trybu zawiadomienia o zamierzonym wypowiedzeniu. Pracodawca może wypowiedzieć warunki pracy i płacy pracownikom chronionym, jeżeli z przyczyn niedotyczących pracowników nie jest możliwe dalsze ich zatrudnianie na dotychczasowych stanowiskach pracy.

W takim przypadku stosuje się tryb konsultacji indywidualnej z [link=http://www.rp.pl/aktyprawne/akty/akt.spr;jsessionid=B5E347C50E4D2860978BAD3D891C7A48?n=1&id=76037&wid=337521]kodeksu pracy [/link]ze związkiem zawodowym, pod warunkiem oczywiście, że związek istnieje u pracodawcy. Przy jego braku, konsultacji indywidualnej nie przeprowadza się z przedstawicielami pracowników. Taki obowiązek powinien być bowiem wskazany konkretnie w przepisach prawa.

[srodtytul]... i indywidualne[/srodtytul]

Przy zwolnieniach grupowych, jeżeli u danego pracodawcy nie działają zakładowe organizacje związkowe, uprawnienia tych organizacji przysługują przedstawicielom pracowników wyłonionym w trybie przyjętym u danego pracodawcy.

Do trybu zwolnień indywidualnych nie stosuje się jednak tych przepisów. Wynika z tego, że pracodawca przy zwolnieniach indywidualnych nie musi konsultować z przedstawicielami pracowników zamiaru przeprowadzenia zwolnień.

Pracodawca nie musi również zawiadamiać na piśmie związków zawodowych czy przedstawicieli pracowników o przyczynach zamierzonego zwolnienia indywidualnego czy grupach zawodowych pracowników objętych zamiarem zwolnienia w tym trybie. Nie ma również obowiązku przekazania na piśmie powiatowemu urzędowi pracy informacji o planowanych zwolnieniach.

A zatem pracodawca nie musi określać zasad postępowania w sprawach dotyczących pracowników objętych zamiarem indywidualnego zwolnienia w regulaminie, po konsultacji z przedstawicielami pracowników. Nie ma również obowiązku powtórnego zawiadomienia powiatowego urzędu pracy.

Zamiast tych obowiązków pracodawca, u którego działają związki zawodowe, powinien jednak przeprowadzić indywidualną konsultację zamiaru zwolnienia pracownika z reprezentującym go związkiem zawodowym w trybie określonym w kodeksie pracy. Jeśli jednak u pracodawcy związki zawodowe nie istnieją, pracodawcy nie obowiązuje nawet konsultacja indywidualna.

[ramka][b]Uwaga [/b]

Kodeks pracy nakłada na pracodawcę obowiązek współdziałania w indywidualnych sprawach ze stosunku pracy jedynie z tą organizacją związkową, której członkiem jest pracownik, którego sprawa jest przedmiotem ustaleń pracodawcy z organizacją związkową. W sprawach dotyczących stosunku pracy pracownik może być reprezentowany wyłącznie przez organizację, do której należy.[/ramka]