Pożyczka to jedna z umów opodatkowanych podatkiem od czynności cywilnoprawnych (PCC). Zobowiązanym do jego zapłaty jest pożyczkobiorca. Stawka podatku wynosi 2 proc. (zakładając, że pożyczka nie została zakwalifikowana jako zmiana umowy spółki).
Ustawa o PCC przewiduje, że [b]opodatkowaniu nie podlegają czynności cywilnoprawne, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana VAT lub zwolniona z tego podatku.[/b] Zasadą jest bowiem, że ta sama czynność nie powinna być równocześnie opodatkowania PCC oraz VAT. Opodatkowane PCC są zatem czynności cywilnoprawne podejmowane przez podatników w ramach obrotu nieprofesjonalnego, podczas gdy obrót profesjonalny jest opodatkowany VAT.
[srodtytul]Nie tylko profesjonaliści [/srodtytul]
Aby zatem ustalić, czy umowa pożyczki może być wyłączona z opodatkowania PCC, istotny jest sposób jej potraktowania na gruncie ustawy o VAT. Jeśli chodzi o odpłatne pożyczki pieniężne, mieszczą się one w zakresie ustawy o VAT, bo stanowią niewątpliwie świadczenie usług podlegające opodatkowaniu VAT.
Równocześnie usługi takie, kwalifikowane jako pośrednictwo finansowe, są zwolnione z tego podatku. W efekcie prowadzi to do sytuacji, w której dana pożyczka nie jest objęta ani VAT (powód to zwolnienie z tego podatku), ani PCC (z uwagi na wyłączenie umowy z opodatkowania PCC).
Scenariusz ten ma bez wątpienia zastosowanie, gdy pożyczki udzielane są przez podmioty profesjonalnie zajmujące się tego rodzaju działalnością finansową.
Wątpliwości pojawiają się, gdy pożyczka udzielana jest przez przedsiębiorcę, który prowadzi np. działalność handlową, a tylko przy okazji udziela jednorazowej pożyczki. W takim przypadku należy ocenić, czy udzielając pożyczki, występuje on w charakterze podatnika VAT. Odpowiedź negatywna oznaczałaby, że udzielenie pożyczki nie będzie w ogóle podlegało przepisom ustawy o VAT. Tym samym pożyczkobiorca będzie co do zasady zobowiązany do zapłaty PCC w związku z zawarciem umowy.
[srodtytul]Nawet jednorazowe czynności [/srodtytul]
Pożyczkodawca występuje w roli podatnika VAT, o ile pożyczka udzielana jest w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej (w rozumieniu ustawy o VAT). Podatnikiem jest bowiem ten, kto wykonuje samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel lub rezultat. Dla oceny, czy pożyczkodawca działa jako podatnik VAT, kluczowe znaczenie ma więc pojęcie działalności gospodarczej, która obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, również wtedy, gdy czynność została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar wykonywania w sposób częstotliwy.
Uzasadnione jest zatem twierdzenie, że [b]nawet jednorazowe pożyczki udzielane przez przedsiębiorców, dla których nie jest to podstawowa działalność, wchodzą w zakres prowadzonej przez nich działalności gospodarczej.[/b] Udzielenie pożyczki następuje bowiem w ramach obrotu profesjonalnego przedsiębiorcy, który powinien być traktowany w tym zakresie jako podatnik VAT.
[ramka][b]Fiskus nie zawsze ma rację[/b]
Nie można zgodzić się z niektórymi organami podatkowymi, które uważają, że decydującym kryterium jest częstotliwość udzielania pożyczek. Nie powinna mieć ona kluczowego znaczenia. Należy odnosić ją do całej działalności firmy, a nie poszczególnych realizowanych przez nią czynności. Skoro dany przedsiębiorca prowadzi działalność gospodarczą, to każda czynność dokonana w ramach tej działalności, nawet jednorazowa, jest objęta VAT. [/ramka]
[i]Autorka jest doradcą podatkowym w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy[/i]
