Takie są założenia pięciu projektów ustaw przygotowanych przez minister nauki i szkolnictwa wyższego prof. Barbarę Kudrycką. We wtorek zatwierdził je rząd, a teraz trafią do Sejmu.
Pakiet ustaw zakłada nowe zasady oceny jednostek naukowych. Dokonywać ich będzie Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych – nowe ciało opiniodawcze w Ministerstwie Nauki. Jednostki naukowe będą zaliczone do jednej z trzech kategorii. Najsłabsze nie otrzymają środków z dotacji, średnie będą musiały wzmocnić działalność naukową. Elita – na poziomie wiodącym w skali kraju – otrzyma kategorię A. Do 2015 r. połowa nakładów budżetowych na naukę ma być dzielona w dwóch komórkach: Narodowym Centrum Nauki i Narodowym Centrum Badań i Rozwoju (NCBiR). Ta pierwsza instytucja będzie przyznawać konkursowo granty we wszystkich dziedzinach nauki na badania podstawowe, czyli oryginalne prace badawcze, podejmowane, aby osiągnąć postęp wiedzy w danej dziedzinie, ale bez warunku bezpośredniego zastosowania ich wyników w praktyce. Minimum 15 proc. środków ma trafić do młodych, dopiero zaczynających działalność naukowców. O granty będą występować nie tylko instytuty naukowe, ale i osoby fizyczne.
Działające od 2007 r. NCBiR zajmie się natomiast podziałem pieniędzy między podmioty robiące badania o charakterze stosowanym. Przyznania środków nie będzie już ograniczał minimalny limit wydatków 400 tys. euro na badania. Prawa autorskie do wyników badań będą zależeć od umów, a nie zawsze należeć do Skarbu Państwa.
Zmiany czekają też Polską Akademię Nauk i jednostki badawczo-rozwojowe. Te ostatnie czeka przekształcenie w instytuty badawcze działające pod ścisłą kontrolą i audytowane z zewnątrz. Ich finansowanie zostanie powiązane z poziomem realizacji celów statutowych, czyli badań. Jednostki osiągające najgorsze wyniki zostaną zreorganizowane albo w ogóle zlikwidowane.
