Prowadzący takie placówki muszą spełniać wymogi przewidziane w przepisach przeciwpożarowych, a także budowlanych. O to, żeby było bezpiecznie, trzeba zadbać już na etapie budowy. Szczególną uwagę należy poświęcić prawidłowemu przeprowadzeniu instalacji – kominowej, gazowej, elektrycznej czy odgromowej.
, dopuszcza w art. 35 prowadzenie usług hotelarskich nie tylko w hotelach, motelach, pensjonatach, domach wycieczkowych, schroniskach młodzieżowych, schroniskach i na kempingach i polach biwakowych, lecz także w budynkach mieszkalnych jednorodzinnych i w zabudowie zagrodowej, w których do prowadzenia usług turystycznych wykorzystuje się najwyżej sześć pokoi.
Takie budynki nie są przekwalifikowywane pod względem pełnionej funkcji (to znaczy nie stają się motelem czy pensjonatem), nie zmienia się również ich kwalifikacja dotycząca kategorii zagrożenia ludzi. Mali wynajmujący zaliczani są zatem do kategorii ZL IV obowiązującej dla budynków mieszkalnych. Natomiast hotele i inne budynki zamieszkania zbiorowego są zgodnie z rozporządzeniem ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690, z późn. zm.), kwalifikowane do kategorii zagrożenia ludzi ZL V.
Wymagania w zakresie bezpieczeństwa pożarowego dla budynków mieszkalnych, oprócz ww. rozporządzenia ministra infrastruktury, reguluje również rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów z 21 kwietnia 2006 r. (DzU nr 80, poz. 563). Jeżeli chodzi o wymagania wynikające z warunków technicznych, to w większości są one spełniane już na etapie budowy.
Warto jednak pamiętać, żeby nie zawężać i nie zastawiać korytarzy lub nie wymieniać drzwi zewnętrznych na węższe, niż to ustalił projektant. Nie można też stosować łatwo zapalnych okładzin ścian w pomieszczeniach z piecami na paliwo stałe
(węgiel, drewno itp.). Jeżeli umieszcza się w nich piecyki bądź termy gazowe, to wprawdzie można zastosować palne okładziny, ale wówczas odległość urządzeń gazowych od ściany nie może być mniejsza niż 30 cm. W mieszkaniach nie ma natomiast obowiązku stosowania niepalnych okładzin sufitów. Biorąc jednak pod uwagę nie zawsze odpowiednie zachowanie gości, lepiej i w tym wypadku unikać łatwopalnych wykończeń. Nie można też zapomnieć o tym, by palne elementy wystroju wnętrz, przez które lub obok których przebiegają przewody grzewcze, wentylacyjne, dymowe czy spalinowe, były odpowiednio zabezpieczone przed zapaleniem się czy zwęgleniem.
Choć nie wynika to z przepisów, to wskazane jest, aby właściciel budynku, który wynajmuje pokoje, wyposażył go w gaśnice, a także w oznakowanie wskazujące nie tylko miejsce lokalizacji gaśnicy, lecz także kierunki ewakuacji i wyjścia ewakuacyjne.
Właściciel powinien też zadbać o przestrzeganie utrzymania odpowiedniego stanu technicznego budynku, jak również powinien uczulić gości na sprawy elementarnego porządku i przestrzegania bezpieczeństwa, np. przy paleniu tytoniu, stosowaniu elektrycznych urządzeń grzewczych (wielu gospodarzy zakazuje stosowania przywożonych ze sobą grzałek czy kuchenek, a oferuje w zamian elektryczne czajniki czy dostępny dla turystów aneks kuchenny). Szczególnie trzeba zadbać o bezpieczeństwo, gdy goście korzystają z otwartego ognia (np. grilla czy ogniska).
Coraz częstszym standardem zabezpieczenia przeciwpożarowego, także w budynkach mieszkalnych, są czujki dymu, które wykrywają pożar we wczesnej fazie jego rozwoju i mogą ostrzec gości o występującym zagrożeniu. Najlepiej umieścić czujkę w korytarzu na każdej kondygnacji budynku (takie sprawdzone standardy obowiązują choćby w budynkach jednorodzinnych w Wielkiej Brytanii czy USA). Czujki te muszą być połączone, aby w razie alarmu jednej wszystkie dawały sygnał do ewakuacji. Jeżeli ze względów oszczędnościowych ktoś decyduje się na tylko jedną, to lepiej umieścić ją na wyższej kondygnacji, dym unosi się bowiem do góry.
Osoby zajmujące się wynajmem pokoi powinny się też dobrze zastanowić, zanim zlokalizują pokoje dla gości na poddaszach. Jeśli się na to zdecydują, powinni pamiętać o ich oddzieleniu od palnej konstrukcji i palnego przykrycia dachu przegrodami o odpowiedniej klasie odporności ogniowej.
Obiekty, w których wynajmuje się do sześciu pokoi, podobnie jak mieszkania, powinny być w czasie ich użytkowania poddawane przez właściciela lub zarządcę okresowej kontroli, co najmniej raz w roku. Polega ona na sprawdzeniu stanu technicznego: przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych). Kontrolę stanu technicznego przewodów kominowych powinny przeprowadzać osoby mające odpowiednie kwalifikacje (mistrza kominiarskiego lub budowlane). Sama kontrola to jednak za mało – nie można zapomnieć o czyszczeniu przewodów kominowych z odpowiednią częstotliwością.
Jeżeli liczba pokoi na wynajem przekracza sześć, to obowiązują ostrzejsze wymagania przeciwpożarowe. Takie jak w hotelach, motelach, pensjonatach, domach wypoczynkowych lub schroniskach turystycznych. Przepisy techniczno-budowlane oraz przeciwpożarowe w odniesieniu do budynków zakwalifikowanych do kategorii zagrożenia ludzi ZL V wyznaczają konkretne wymagania z wszystkimi konsekwencjami w zakresie bezpieczeństwa pożarowego. Oznacza to, że budynki takie muszą mieć dodatkowe wyposażenie zabezpieczające przed pożarem. Generalnie im obiekt jest większy i wyższy oraz przeznaczony dla większej liczby użytkowników, tym więcej musi być zabezpieczeń.
Takie obiekty muszą być obligatoryjnie wyposażone m.in. w:
- system sygnalizacji pożarowej włączony w system monitoringu pożarowego Państwowej Straży Pożarnej (dotyczy budynków zamieszkania zbiorowego, w których przewidywany okres pobytu tych samych osób przekracza trzy doby, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200, oraz innych budynków zamieszkania zbiorowego, o liczbie miejsc noclegowych powyżej 50),
- dźwiękowy system ostrzegawczy (dotyczy budynków zamieszkania zbiorowego wysokich i wysokościowych, tj. o wysokości powyżej 25 m lub o liczbie miejsc noclegowych powyżej 200),
- stałe urządzenia gaśnicze wodne (dotyczy budynków zamieszkania zbiorowego, wysokościowych),
- gaśnice (szczegółowo ich ilość i rozmieszczenie określa rozporządzenie w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów),
- instalację wodociągową przeciwpożarową z hydrantami,
- dźwigi dla ekip ratowniczych (w budynkach wysokich i wysokościowych),
- przeciwpożarowy wyłącznik prądu (odcina on dopływ prądu do wszystkich obwodów, z wyjątkiem zasilających instalacje i urządzenia, których funkcjonowanie jest niezbędne w razie pożaru).
- drogi pożarowe.
Niezależnie od tego takie budynki muszą spełniać wiele innych wymagań wynikających z przepisów techniczno-budowlanych. Chodzi o spełnienie wymagań ewakuacyjnych w zakresie ilości i szerokości dróg i wyjść ewakuacyjnych oraz wystroju wnętrz (chodzi o stosowanie niepalnych materiałów). Prawo budowlane i wydane na jego podstawie rozporządzenia o warunkach technicznych szczegółowo regulują parametry dróg ewakuacyjnych oraz sposoby zabezpieczenia tych dróg przed zadymieniem. Określają również, co trzeba stosować do wykończenia wnętrz pokoi hotelowych, np. sufitów podwieszonych, okładzin ściennych, wykładzin podłogowych, mebli i innych elementów stanowiących trwałe wyposażenie pokoi. Przykładowo zabronione jest wykorzystywanie listew i osłon przewodów elektrycznych – wykonanych z materiałów łatwo zapalnych, które pod wpływem ognia i wysokiej temperatury są bardzo toksyczne lub intensywnie dymiące. Stosowanie materiałów łatwo zapalnych jest też zabronione na drogach tzw. komunikacji ogólnej (czyli np. w korytarzach) służących ewakuacji.
W każdym lokalu powinna być też wywieszona instrukcja bezpieczeństwa pożarowego. Przede wszystkim powinna ona określać, co należy robić, żeby nie dopuścić do pożaru, a także jak postępować, gdy już on powstanie.
Instrukcja bezpieczeństwa pożarowego powinna być poddawana okresowej aktualizacji, co najmniej raz na dwa lata, a także po takich zmianach sposobu użytkowania obiektu lub procesu technologicznego, które wpływają na zmianę warunków ochrony przeciwpożarowej.
Zanieczyszczenia z przewodów dymowych i spalinowych usuwa się:
- jeżeli w obiekcie są: paleniska zakładów zbiorowego żywienia i usług gastronomicznych (np. w obiekcie jest stołówka) – co najmniej raz w miesiącu,
- jeżeli paleniska opalane są paliwem stałym – co najmniej cztery razy w roku;
- jeżeli paleniska opalane są paliwem płynnym lub gazowym – co najmniej dwa razy w roku.
- zanieczyszczenia z przewodów wentylacyjnych usuwa się co najmniej raz w roku, jeżeli większa częstotliwość nie wynika z warunków użytkowych.
Kategoria zagrożenia ludzi jest umownym pojęciem określającym stopień niebezpieczeństwa pod względem użytkowania lub możliwości ewakuacji ludzi przebywających w budynkach mieszkalnych, zamieszkania zbiorowego oraz użyteczności publicznej. Wyróżnia się pięć kategorii zagrożenia ludzi określanych symbolami od ZL I do ZL V. Szczegółowy podział na wymienione kategorie określa § 209 ust. 2 rozporządzenia ministra infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, poz. 690 ze zm.).Zgodnie z tym podziałem do poszczególnych kategorii ZL zalicza się następujące budynki lub ich odrębne strefy pożarowe:
- ZL I – te, które zawierają pomieszczenia przeznaczone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się;
- ZL II – przeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak: żłobki, przedszkola, szpitale, domy starców, hospicja itp.;
- ZL III – użyteczności publicznej niekwalifikowane do kategorii ZL I i ZL II;
- ZL IV – mieszkalne jedno- i wielorodzinne;
- ZL V – zamieszkania zbiorowego niekwalifikowane do kategorii ZL I i ZL II.
W 2007 roku Państwowa Straż Pożarna skontrolowała 7289 obiektów zamieszkania zbiorowego. Odnotowano w nich 924 pożary, z czego 101 w motelach i hotelach oraz 95 w domach wczasowych i pensjonatach. Najczęstszymi uchybieniami stwierdzonymi w sprawdzanych obiektach było: przekroczenie dopuszczalnych długości przejść i dojść ewakuacyjnych, stosowanie łatwo zapalnych elementów wystroju korytarzy i pomieszczeń. Nie wszędzie wydzielano też ewakuacyjne klatki schodowe, brakowało zabezpieczenia przed zadymieniem klatek oraz wymaganego oświetlenia awaryjnego. Straż stwierdziła również wiele nieprawidłowości w zakresie odpowiedniej drożności dróg ewakuacyjnych, składowania materiałów palnych na drogach ewakuacyjnych oraz braku ich oznakowania wymaganymi znakami bezpieczeństwa.
