Prowadzę działalność gospodarczą. Mój dłużnik (sp. z o.o.) upadł. Wysłałem do sądu zgłoszenie wierzytelności. Sąd wydał zarządzenie o zwrocie pisma z powodu braków. Jednocześnie wezwał do ich uzupełnienia. Nie wskazałem, do jakiej kategorii należy zaliczyć zgłaszane wierzytelności. Moje wierzytelności to dwie faktury z odroczonym terminem płatności za dostarczony towar. Jak ustalić kategorię takiej wierzytelności?

– pyta czytelnik DOBREJ FIRMY.

Kategorie wierzytelności, a ściślej kategoria, w której zostanie zaspokojona dana wierzytelność w postępowaniu upadłościowym, wskazana jest w art. 342 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze. Przepis ten przewiduje cztery kategorie zaspokajania wierzytelności:

- kategoria pierwsza – koszty postępowania upadłościowego, należności z tytułu składek na ubezpieczenie emerytalne, rentowe i chorobowe pracowników, należności ze stosunku pracy, należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego za ostatnie dwa lata, renty należne za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci, ciążące na upadłym zobowiązania alimentacyjne, należności powstałe wskutek czynności syndyka albo zarządcy, należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów wzajemnych, których wykonania żądał syndyk albo zarządca, należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości oraz należności, które powstały z czynności upadłego dokonanych za zgodą nadzorcy sądowego;

- kategoria druga – podatki, inne daniny publiczne oraz niepodlegające zaspokojeniu w kategorii pierwszej należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne należne za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości wraz z należnymi od nich odsetkami i kosztami egzekucji;

- kategoria trzecia – inne wierzytelności, jeżeli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii czwartej, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji;

- kategoria czwarta – odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał, a także sądowe i administracyjne kary grzywny oraz należności z tytułu darowizn i zapisów.

Jak wynika z przytoczonego przepisu wierzytelność główna z tytułu zapłaty za dostarczony towar co do zasady zaspokajana jest w kategorii trzeciej. I taką kategorię powinno się wskazać, zgłaszając wierzytelność w postępowaniu upadłościowym.

Z pytania czytelnika nie wynika jednoznacznie, kiedy wierzytelności z tytułu płatności za dostarczony towar stały się wymagalne. Co do zasady do kategorii trzeciej zalicza się należności główne (kwota faktury) oraz odsetki za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości. Pozostałe odsetki naliczone za okres wcześniejszy niż rok przed ogłoszeniem upadłości powinny być zaliczone do kategorii czwartej.

Warto pamiętać, że nawet w przypadku gdy łączący strony stosunek prawny nie przewidywał zapłaty odsetek za opóźnienie w spełnieniu świadczenia, to na podstawie przepisów ogólnie obowiązujących, art. 359 § 1 kodeksu cywilnego w związku z art. 481 § 1 k.c., wierzycielowi należą się odsetki ustawowe za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, chociażby nie poniósł on żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi.

Nieco inaczej przedstawia się sytuacja w przypadku, gdy wierzytelność z tytułu rzeczonych faktur stała się wymagalna po dacie ogłoszenia upadłości. W takiej sytuacji zobowiązania pieniężne upadłego, których termin płatności świadczenia jeszcze nie nastąpił, stają się wymagalne z dniem ogłoszenia upadłości (art. 91 prawa upadłościowego). Jeżeli jednak w dniu ogłoszenia upadłości wierzytelność bez zastrzeżenia odsetek, a taką wierzytelnością, co do zasady, jest wierzytelność z tytułu zapłaty za dostarczony towar, nie była jeszcze wymagalna, na liście wierzytelności umieszcza się sumę pieniężną wierzytelności pomniejszoną o odsetki ustawowe, nie wyższe jednak niż 6 proc. i liczone za czas od dnia ogłoszenia upadłości do dnia wymagalności, najwyżej jednak za dwa lata (art. 247 prawa upadłościowego).

Jeżeli wiec suma wierzytelności wynosi 10 tys. zł i jest płatna za dwa lata od ogłoszenia upadłości, na liście wierzytelności w kategorii trzeciej umieszcza się ją w kwocie 8,8 tys. zł. Analogicznie jeżeli jest płatna po roku od ogłoszenia upadłości, na liście wierzytelności umieszcza się wierzytelność w kwocie 9,4 tys. zł.

Zasadą w postępowaniu upadłościowym jest niezaspokajanie z masy upadłości odsetek od wierzytelności należnych od upadłego za okres od dnia ogłoszenia upadłości. Wyjątkiem od tej zasady są odsetki od wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, wpisem w rejestrze, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym albo hipoteką morską. Odsetki te mogą być zaspokojone tylko z przedmiotu zabezpieczenia (art. 92 prawa upadłościowego).

Podstawa prawna:

art. 342 ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe i naprawcze (DzU nr 60, poz. 535 ze zm.)

Autor jest radcą prawnym, partnerem w Kancelarii Prawniczej DeBenedetti Majewski Szcześniak sp.k.