Osoby, które chcą założyć własną firmę bądź rozwinąć działalność już istniejącego przedsiębiorstwa, potrzebują kapitału. Często poszukują go w programach finansowanych z funduszy strukturalnych. Okazuje się jednak, że realizacja inwestycji z wykorzystaniem tych funduszy wymaga zaangażowania własnych środków. Dopiero po zakończeniu inwestycji można się starać o refundację części poniesionych kosztów. Jeżeli takimi środkami nie dysponujemy, jest to poważna bariera. Jednak niejedyna.
Barierą jest również to, że wsparcie będzie udzielane głównie inwestycjom w nowoczesne technologie. Banki i inne instytucje finansowe zaś do takich inwestycji podchodzą z dużą ostrożnością. Jest to zrozumiałe, gdyż z natury rzeczy wiążą się one z dużym ryzykiem. I tu pojawia się problem. Istnieje ciekawy pomysł na nowoczesną firmę, mamy biznesplan, ale nie mamy środków, a bank odmawia udzielenia kredytu. Co zrobić w takiej sytuacji? Gdzie szukać pieniędzy?
Otóż w Polsce powstają już firmy, których głównym celem nie jest produkcja lub świadczenie usług. Udzielają one wsparcia wysoce nowatorskim przedsiębiorstwom w pierwszych miesiącach ich funkcjonowania. Jednak również one potrzebują dodatkowego kapitału lub gwarancji innych instytucji. Nie mogą się dynamicznie rozwijać, gdyż zbyt szybko musiałyby wycofywać pieniądze z inwestycji już rozpoczętych.
Banki, jako instytucje najbardziej wyspecjalizowane i dysponujące największymi środkami, byłyby bardziej skłonne do udzielania kredytów obciążonych większym ryzykiem, gdyby miały oparcie w specjalnych funduszach lub gwarancjach innych podmiotów.
Zarysowane dylematy, które w pewnym stopniu hamują rozwój przedsiębiorczości w Polsce, szczególnie w dziedzinie nowych technologii, mogą zostać rozwiązane. Z pomocą przychodzi program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji.
Competitiveness and Innovation Framework Programme (CIP), czyli wspomniany program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji, to narzędzie utworzone przez Komisję Europejską. Jest on podzielony na trzy podprogramy:
- program na rzecz przedsiębiorczości i innowacji (EIP),
- program na rzecz wspierania polityki dotyczącej technologii informacyjnych i komunikacyjnych (ICT-PSP),
- program dla Europy „Inteligentna energia” (IEE)
.
Podstawowym celem całej inicjatywy jest wsparcie przedsiębiorczości poprzez łatwiejszy dostęp do finansowania. Szczególnie chodzi o etap rozpoczęcia i wstępnego rozwoju działalności małych i średnich przedsiębiorstw (MSP) oraz tworzenie warunków sprzyjających współpracy między nimi, zwłaszcza transgranicznej i międzynarodowej. Wsparcie dotyczy zarówno działań innowacyjnych w przedsiębiorstwach, w tym innowacji ekologicznych, promocji kultury przedsiębiorczości i innowacyjności, jak również promocji i wsparcia reform administracyjnych i gospodarczych związanych z przedsiębiorczością i innowacyjnością.W przypadku najważniejszego z punktu widzenia przedsiębiorców programu na rzecz przedsiębiorczości i innowacji wskazane cele będą realizowane poprzez wykorzystanie:
- wspólnotowych instrumentów finansowych dla MSP,
- usług wspierających działalność gospodarczą i innowacyjność,
- systemu wsparcia dla innowacji w biznesie,
- wsparcia dla innowacji proekologicznych,
- koordynacji z polityką państw uczestniczących w programie.
Program daje wiele możliwości. Wszystko zależy od zainteresowanego podmiotu i tego, co tak naprawdę chce osiągnąć. Dla osób, które mają pomysł i chcą rozwinąć własną działalność, to szansa na zdobycie informacji o podmiotach, które są gotowe zainwestować kapitał w innowacyjne przedsięwzięcie. To rodzaj platformy kojarzącej popyt na środki finansowe zgłaszany przez nowo powstające firmy oraz podaż kapitału pochodzącego od instytucji finansujących, w tym od tzw. aniołów biznesu.
Dla pierwszych to możliwość pozyskania kapitału. Dla drugich to szansa zwiększenia własnych możliwości inwestycyjnych, poprzez uzyskanie kapitału z Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego. Pozwoli im to rozszerzyć zakres działalności i inwestować w kolejne przedsięwzięcia bez konieczności szybkiego wycofywania środków zainwestowanych wcześniej. Ponadto dla firm inwestujących w innowacyjne przedsiębiorstwa przewidziano dodatkowe wsparcie. Mają one możliwość uzyskania gwarancji oraz współdziałania z innymi firmami – co ogranicza i rozkłada ryzyko. Takie firmy mogą też korzystać ze szkoleń i doradztwa w sprawie oceny ryzyka związanego z inwestycjami w nowoczesne i innowacyjne technologie.
Firmy, w tym z sektora bankowego, zajmujące się finansowaniem innych podmiotów, dzięki programowi mogą zatem zwiększyć swoje możliwości w zakresie:
- tworzenia atrakcyjniejszych warunków kredytowych,
- wydłużenia okresu kredytowania,
- zmniejszenia wymagań dotyczących udziału własnego,
- dywersyfikacji ryzyka,
- pozyskania dodatkowych środków na ekspansję,
- rozwoju oferty skierowanej do MSP,
- zwiększenia zaangażowania firmy we współpracę z innymi MSP,
- rozwijania działalności na perspektywicznym i rozwijającym się rynku innowacyjnych firm,
- skorzystania z prestiżu wynikającego z faktu wyboru projektu w ogólnoeuropejskim konkursie.
Dla głównych zainteresowanych, czyli innowacyjnych MSP, to przede wszystkim łatwiejszy dostęp do finansowania innowacyjnych inwestycji oraz uzyskanie bardziej atrakcyjnych warunków tego finansowania.
W przeciwieństwie do funduszy strukturalnych, które są dzielone pomiędzy państwa, a każde z nich otrzymuje określoną kwotę, budżet programu CIP jest jeden dla całej Unii Europejskiej. Oznacza to, że składane projekty będą konkurować w ogólnowspólnotowych konkursach lub przetargach. Za wybór najlepszych odpowiada Komisja Europejska poprzez agencje wykonawcze. Całkowity budżet programu wynosi 3,6 mld euro. Zgodnie z podziałem na szczegółowe programy nakłady finansowe kształtują się na poziomie 2,1 mld euro na EIP oraz po 730 mln na ICT-PSP i na IEE.
W Polsce za realizację programu odpowiadają krajowe punkty kontaktowe. Za koordynację ich działań odpowiada z kolei Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości. Ponieważ program jest podzielony na trzy segmenty, również dla każdego z nich istnieje specjalny punkt kontaktowy. W zakresie instrumentów finansowych rolę taką pełni Związek Banków Polskich, dla pozafinansowych instrumentów programu EIP oraz dla ICT-PSP Instytut Podstawowych Problemów Techniki Polskiej Akademii Nauk. Z kolei dla programu „Inteligentna energia” – Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA. Informacje o programie można uzyskać na stronie www.cip.gov.pl, gdzie znajdziemy również pomocne linki. Ogłoszenia o konkursach znajdują się natomiast na stronie http://ec.europa.eu/cip/eip_en.htm
Małgorzata Snarska-Świderska, kierownik Biura Innowacji Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE
Program ramowy na rzecz konkurencyjności i innowacji jest programem ogólnoeuropejskim. Uruchamiając go, Komisja Europejska postanowiła między innymi wesprzeć źródła finansowania innowacyjnych przedsięwzięć. Mają one pozwolić na uzyskanie finansowania na różnych etapach ich rozwoju: przy zakładaniu przedsiębiorstwa, w fazie startu, w fazie ekspansji oraz na etapie transferu przedsiębiorstwa. Aplikować o te środki będą instytucje finansowe, natomiast przedsiębiorcy staną się beneficjentem pośrednim tych instrumentów. Instytucje pośrednictwa finansowego (banki, instytucje kredytowe, fundusze pożyczkowe i typu venture capital), uzyskując wsparcie finansowe z programu CIP, mają zwiększyć finansowanie sektora małych i średnich przedsiębiorstw.
Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN
, al. Żwirki i Wigury 81, 02-091 Warszawa
tel. (+48-22) 828 74 83
e-mail: cip.eip@kpk.gov.pl
e-mail: cip.ict@kpk.gov.pl
Związek Banków Polskich
ul. Kruczkowskiego 8, 00-380 Warszawa
tel./faks (+48-22) 696 64 95
e-mail: kpkcip@zbp.pl
Krajowa Agencja Poszanowania Energii SA
ul. Mokotowska 35, 00-560 Warszawa
tel. (+48-22) 626 09 10
faks (+48-22) 626 09 11
e-mail: kpkcip_iee@kape.gov.pl