Większość firm wykorzystuje tylko jeden z rodzajów środków transportu - samochody. Jednak coraz więcej przedsiębiorstw kupuje lub bierze w leasing motocykle. I staje przed dylematem - odliczyć z faktury tylko 60 proc. VAT czy też cały? Za pierwszym rozwiązaniem opowiada się większość urzędów skarbowych. Nakazują one stosowanie definicji zawartych w kodeksie drogowym, mimo że ustawa o VAT w pierwszej kolejności odwołuje się do PKWiU. Zdarzają się jednak interpretacje korzystne dla podatników.

Podatnicy wciąż zadają to samo pytanie: czy przy zakupie lub leasingu motocykla obowiązują ograniczenia przewidziane dla samochodów osobowych, czy też podatek z faktury można odliczyć w całości? Jednak pomimo już trzech lat obowiązywania ustawy o VAT urzędy skarbowe wciąż nie wypracowały jednolitego stanowiska w tej sprawie. Większość z nich uważa, że firma kupująca motocykl może odliczyć 60 proc. VAT naliczonego, nie więcej niż 6000 zł. Powołują się na art. 86 ust. 3 ustawy o VAT. Przepis ten mówi, że w razie nabycia w Polsce samochodów osobowych oraz innych pojazdów samochodowych o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony podatek naliczony to 60 proc. kwoty podatku określonej w fakturze, nie więcej jednak niż 6000 zł. Takie same zasady obowiązują przy odliczaniu VAT z rat leasingowych.

Zdaniem większości urzędów motocykle należy zakwalifikować do innych pojazdów samochodowych. Argumentują, że ustawa o VAT nie definiuje pojęcia pojazdu samochodowego, a zatem należy odnieść się do definicji określonej w art. 2 ustawy z 20 czerwca 1997 r. Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn. w DzU z 2005 r. nr 108, poz. 908 ze zm., dalej kodeks drogowy). Zgodnie z pkt 33 tego przepisu "pojazd samochodowy" to pojazd silnikowy, którego konstrukcja umożliwia jazdę z prędkością 25 km/h, natomiast "motocykl" jest pojazdem samochodowym jednośladowym lub z bocznym wózkiem wielośladowym (art. 2 pkt 45). Przykładem takiej wykładni przepisów jest pismo Urzędu Skarbowego Warszawa-Ursynów z 22 listopada 2006 r. (1438/443/294122/2006/GK).

Z taką interpretacją trudno się zgodzić. Z ustawy o VAT wyraźnie wynika, że towary powinny być klasyfikowane według Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU), a nie innych ustaw. Dostrzegają to także niektóre organy podatkowe, np. Urząd Skarbowy w Wejherowie. W interpretacji z 6 listopada 2006 r. (PP/44367/I/06)uznał, że firma, który zawarła umowę leasingu motocykla, ma prawo odliczać cały VAT wynikający z otrzymywanych faktur. W uzasadnieniu napisano, że motocykle nie są wymienione w PKWiU w dziale 34 zatytułowanym "Pojazdy mechaniczne, przyczepy i naczepy", gdzie wyszczególnione są m.in. wszelkiego rodzaju samochody. Motocykle, które mają symbol PKWiU 35.41, zaklasyfikowano w odrębnym dziale 35 zatytułowanym "Sprzęt transportowy pozostały", między innymi wśród statków, okrętów, lokomotyw, rowerów, motorowerów itp. Na tej podstawie Urząd Skarbowy w Wejherowie uznał, że ograniczenia dotyczące odliczania VAT od samochodów osobowych motocykli nie dotyczą.

Są jeszcze inne argumenty przemawiające za takim rozumieniem ustawy o VAT. Art. 86 ust. 4 przewiduje bowiem wyjątki, kiedy zakup lub leasing samochodu lub pojazdu osobowego o masie całkowitej do 3,5 tony uprawnia do odliczenia całości VAT. Wynika z niego, że ograniczenia nie obowiązują m.in. w stosunku do pojazdów samochodowych mających otwartą część przeznaczoną do przewozu ładunków. Jeśliby uznać, że przepis ten należy stosować do jednośladów, to w stosunku do większości z nich i tak można by odliczyć cały VAT. Problemem jest jednak uzyskanie zaświadczenia z okręgowej stacji badania pojazdów, które w tej sytuacji jest niezbędne do odliczenia całego podatku naliczonego. Stacje nie chcą bowiem wydawać stosownych dokumentów, gdy chodzi o motocykle.

Czy można odliczyć VAT od paliwa do motocykli? Odpowiedź także zależy od tego, czy uznamy je za pojazdy samochodowe. Podobnie jak w wypadku odliczenia VAT przy zakupie większość odpowiedzi urzędów jest negatywna. Przykładami są interpretacje Urzędu Skarbowego Warszawa-Targówek z 20 października 2006 r. (1437/ZI/443/365/DJW/06) oraz Urzędu Skarbowego Warszawa-Praga z 27 września 2006 r. (1434/PV-162/06/AG). Zdarzają się jednak także odpowiedzi korzystne dla podatników, np. Pierwszego Urzędu Skarbowego w Rzeszowie z 22 sierpnia 2006 r. (I US-II/443/81/06).

Problem ograniczeń przy odliczaniu VAT nie dotyczy motorowerów. Możemy pomniejszyć podatek należny o całą kwotę podatku naliczonego przy zakupach. Motorowery nie są bowiem pojazdami samochodowymi ani w rozumieniu PKWiU, ani według kodeksu drogowego. Chodzi o pojazdy o pojemności silnika nieprzekraczającej 50 cm sześc., których konstrukcja ogranicza prędkość jazdy do 45 km/h. Do tej grupy należy m.in. większość coraz bardziej popularnych w naszym kraju skuterów. Zaletą motorowerów jest to, że osoby dorosłe do ich prowadzenia nie muszą mieć żadnych uprawnień.

Użytkownikom motocykli problemy mogą też sprawić zasady naliczania amortyzacji. W większości przypadków należy je uznać za środki trwałe eksploatowane sezonowo, a przepisy dotyczące ich amortyzacji są nieprecyzyjne. Przewidują bowiem, że podatnik może wybrać między dwoma wariantami. Pierwszy polega na ustaleniu wysokości miesięcznego odpisu przez podzielenie jego rocznej kwoty przez liczbę miesięcy w sezonie. Drugi nakazuje zastosowanie ogólnych zasad, czyli podzielenie rocznej amortyzacji przez 12 miesięcy w roku. Problem polega na tym, że nie wiadomo, czy w tym drugim wariancie odpisów można dokonywać przez cały rok, czy tylko w miesiącach, w których środek trwały jest wykorzystywany (to oznaczałoby znaczne wydłużenie okresu amortyzacji). Aby uniknąć ewentualnych sporów przy kontroli, najlepiej jest wybrać wariant pierwszy, po prostu amortyzować pojazd w okresie, kiedy jest wykorzystywany, zaliczając w koszty odpowiednio wyższe odpisy. Ta metoda nie budzi bowiem kontrowersji.

Przykład

W lutym 2007 r. spółka z o.o. kupiła motocykl. Jest to pojazd służbowy dla zatrudnionego serwisanta. Przyjęto, że będzie używany od kwietnia do września. Wartość początkowa wynosi 22 500 zł. Najbezpieczniejszym sposobem naliczania amortyzacji jest jej rozliczanie przez 6 miesięcy eksploatowania pojazdu. Roczna kwota odpisu amortyzacyjnego wynosi: 22 500 zł x 20 proc. = 4500 zł Miesięczny odpis naliczany od kwietnia do września wynosi: 4500 zł: 6 = 750 zł

Od początku tego roku małe przedsiębiorstwa oraz firmy rozpoczynające działalność mogą dokonywać jednorazowych odpisów amortyzacyjnych do kwoty nieprzekraczającej w roku podatkowym równowartości 50 000 euro (w 2007 r. jest to 199 000 zł). Dotyczy to środków trwałych zaliczonych do grupy 38 Klasyfikacji Środków Trwałych, z wyłączeniem samochodów osobowych. Czy korzystając z tych przepisów, można jednorazowo zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów wartość motocykla? Niestety, tu także trudno o jednoznaczną odpowiedź - pojawiają się bowiem te same problemy interpretacyjne, jakie od trzech lat występują w ustawie o VAT. Od 1 stycznia 2007 r. do ustaw o podatkach dochodowych wprowadzono bowiem analogiczną definicję samochodu osobowego, uznając, że są to pojazdy samochodowe o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu nie więcej niż 9 osób łącznie z kierowcą. Także wyjątki zostały określone tak samo, jak w ustawie o VAT. Prawdopodobnie przynajmniej część urzędów skarbowych będzie zdania, że dokonanie jednorazowego odpisu w takiej sytuacji jest niedopuszczalne. Bez obaw można natomiast odliczyć w ramach jednorazowej amortyzacji zakup motoroweru.

- Wydatki na zakup odzieży mogą być zaliczone do kosztów, jeśli potrzeba jej używania uwarunkowana jest m.in. charakterem działalności gospodarczej i funkcją, jaką pełni osoba wyposażona w daną odzież. Strój pracownika korzystającego z motocykla różni się od odzieży standardowej. Wydatek poniesiony na jego zakup ma więc związek z uzyskanym przychodem i można go uznać za koszt podatkowy (interpretacja Urzędu Skarbowego w Nowym Sączu z 22 grudnia 2004 r., PD-2/415-72-04).

- Do kosztów podatnik nie może zaliczyć wydatków związanych z zakupem odzieży ochronnej służącej do jazdy na motocyklu, bo nie mają one bezpośredniego związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie nie ma bezpośredniego wpływu na wielkość osiąganego przychodu. Bezpośrednim celem, jaki jest związany z zakupem odzieży ochronnej do jazdy na motocyklu, jest ochrona zdrowia. Takie wydatki mają charakter osobisty - ich poniesienie uwarunkowanie jest innymi względami aniżeli uzyskiwanie przychodów z działalności gospodarczej (interpretacja Urzędu Skarbowego Warszawa-Bemowo z 30 maja 2005 r., US. 31/DG/415/16/59/05/EŁ).