Od 1 stycznia 2016 r. obowiązuje nowe świadczenie związane z macierzyństwem i rodzicielstwem. Adresowane jest zarówno do rodziców, którzy z powodu braku zatrudnienia nie mogą skorzystać z urlopów rodzicielskich, jak i do osób ubezpieczonych, których zasiłek macierzyński byłby niższy od świadczenia rodzicielskiego.
1 stycznia 2016 r. weszła w życie ustawa z 24 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych innych ustaw (DzU z 2015 r., poz. 1217). Nowelizuje ona m.in. ustawę z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm., dalej: ustawa zasiłkowa).
Na jej podstawie z nowego świadczenia rodzinnego, tzw. rodzicielskiego mogą skorzystać rodzice, którym urodziło się dziecko lub którzy przysposobili lub objęli opieką dziecko do ukończenia siódmego roku życia, a u dziecka, wobec którego zdecydowano o odroczeniu obowiązku szkolnego, do ukończenia przez nie dziesiątego roku życia.
Kto skorzysta
Świadczenie rodzicielskie należy się osobie, która nie ma uprawnień do świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, a więc nie ma uprawnień do zasiłku macierzyńskiego. To też wsparcie dla osób bezrobotnych bez względu na to, czy są zarejestrowane w urzędzie pracy czy nie, studentów, rolników oraz pracujących na umowach o dzieło. Co miesiąc przez rok po urodzeniu dziecka dostaną po 1000 zł nowego świadczenia rodzicielskiego, które nie jest objęte podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Z wnioskami w tej sprawie zainteresowani występują do gminnych organów, realizujących ustawę o świadczeniach rodzinnych. Chodzi o wójta, burmistrza lub prezydenta miasta właściwego ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie. W praktyce świadczenia rodzinne w gminach najczęściej wypłacają ośrodki pomocy społecznej, urzędy miast/gmin.
Świadczenie to obejmie też osoby ubezpieczone, których zasiłek macierzyński będzie niższy od świadczenia rodzicielskiego. Dotyczy to zarówno rodziców zatrudnionych na etacie lub część etatu, rolników, pracujących na zleceniach, jak i przedsiębiorców.
Dla ubezpieczonych
W myśl nowego brzmienia art. 31 ust. 3a ustawy zasiłkowej, gdy zasiłek macierzyński pomniejszony o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższy niż kwota świadczenia rodzicielskiego, kwotę zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych podwyższa się do poziomu świadczenia rodzicielskiego.
Od 1 stycznia 2016 r. podwyższenie to dotyczy także osób, które prawo do zasiłku macierzyńskiego nabyły przed tą datą, gdy kwota przysługującego im od 1 stycznia 2016 r. zasiłku pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższa od świadczenia rodzicielskiego.
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego otrzymają osoby, które mają prawo do zasiłku macierzyńskiego zarówno w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego, w okresie urlopu wychowawczego, jak i wtedy, gdy zasiłek ten należy się za czas po ustaniu tytułu ubezpieczenia. Podwyższenie przysługuje w okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres:
- urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego,
- dodatkowego urlopu macierzyńskiego albo dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, jeśli prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi tych urlopów powstało przed 2 stycznia 2016 r.,
- urlopu rodzicielskiego.
Ustalenie kwoty
Jeżeli miesięczny zasiłek macierzyński pomniejszony o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych jest niższy niż świadczenie rodzicielskie, zasiłek macierzyński pomniejszony o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych podwyższa się do poziomu świadczenia rodzicielskiego, tj. 1000 zł.
Przykład
Pani Mariola zatrudniona na 1/4 etatu, od 2 listopada 2015 r. przebywa na urlopie macie-rzyńskim z tytułu urodzenia dziecka i jest uprawniona do zasiłku macierzyńskiego. Podstawa wymiaru świadczenia wynosi 900 zł. Zasiłek macierzyński przysługuje w wysokości 100 proc. podstawy wymiaru.
Za styczeń 2016 r. pani Marioli należy się zasiłek macierzyński w kwocie:
900 zł : 30 = 30 zł (stawka dzienna)
30 zł x 31 dni = 930 zł.
Zaliczka na podatek dochodowy od osób fizycznych za styczeń 2016 r. wynosi 167 zł:(930 zł x 18 proc.), a kwota zasiłku macierzyńskiego pomniejszonego o zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych za styczeń 2016 r. wynosi:
763 zł (930 zł – 167 zł).
Podwyższenie zasiłku macierzyńskiego od 1 do 31 stycznia 2016 r. wynosi 237 zł. Kwotę tę obliczono następująco:
1000 zł – 763 zł = 237 zł.
