Wystąpienie przesłanek umorzenia składek daje ZUS jedynie możliwość, a nie obowiązek dokonania takiej redukcji. Decyzja w tym przedmiocie ma charakter uznaniowy. To oznacza, że organ rentowy ma możliwość wyboru rozstrzygnięcia w określonym stanie faktycznym. Na podstawie zgromadzonego materiału dowodowego dokona jego oceny. Może uznać racje ubiegającego się o umorzenie, ale nie musi.
Nie oznacza to oczywiście, że ZUS może podjąć decyzję w sposób dowolny, czyli odmówić uwzględnienia żądania przy jednoczesnym braku wyczerpującego wyjaśnienia przesłanek jego odrzucenia. Dopiero gruntowna analiza stanu faktycznego sprawy stanowi materiał będący podstawą do wydania decyzji o uznaniowym charakterze.