Każdy przedsiębiorca musi co miesiąc przelewać wpłatę na ubezpieczenie emertytalne, rentowe, wypadkowe, na Fundusz Pracy i ubezpieczenie zdrowotne. Jedynie składka chorobowa jest dla niego dobrowolna. Wszystkie należności na ubezpieczenia społeczne płaci od deklarowanej podstawy, która nie może być niższa od ustawowego minimum. W 2014 r. dla rozpoczynających karierę w biznesie wynosi ono 504 zł, a dla tych bez prawa do preferencji – 2247,60 zł.

Opłacając składki od najniższych pułapów, nie można oczekiwać wysokich zasiłków. Aby zagwarantować sobie wyższe świadczenia za czas choroby czy po urodzeniu dziecka, przedsiębiorcze matki często podwyższają podstawę wymiaru opłat na ZUS. Jednak i tu są pewne ograniczenia – przedsiębiorca nie może zadeklarować podstawy składki chorobowej wyższej niż ?250 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia. Do końca 2014 r. ustawowe maksimum wynosi 9365 zł.

Czasami jednak nieprzemyślana inwestycja przerośnie korzyści.

Po pierwsze

Podniesienie podstawy wymiaru składek dotyczy wszystkich należności na ZUS. Od zadeklarowanej podstawy trzeba więc odprowadzać zwiększone daniny nie tylko na ubezpieczenie chorobowe, ale wszystkie składki społeczne. A to dlatego, że nalicza się ją od tej samej podstawy, od której ustalana jest składka emerytalna. Nie można zadeklarować, że tylko wpłata na chorobowe będzie naliczana od wyższej podstawy, a reszta od najniższej. Jedynie bazę do ustalania wysokości składki zdrowotnej określa się odrębnie i można ją pozostawić na minimalnym poziomie.

Po drugie

Nie przeszarżuj w deklarowaniu zwiększonych danin. Zgłaszana podstawa nie powinna być wyższa niż ustawowe maksimum. Oczywiście jeżeli jedynym celem przedsiębiorczej matki jest chęć uzyskania wyższego zasiłku macierzyńskiego, a nie np. zwiększenie wpłat na przyszłą emeryturę. Jeśli przedsiębiorca się zagalopuje i opłaci składki od wyższej podstawy – np. 12 tys. zł – to i tak ZUS ograniczy podstawę wymiaru składki chorobowej, od której zostanie ustalona wysokość zasiłku. W ten pośredni sposób dojdzie do ograniczenia wysokości zasiłku. Naliczone ?i opłacone składki od takiej dobrowolnie zawyżonej podstawy wymiaru składek nie będzie można skorygować. Ostatecznie przedsiębiorca wie, co robi, i ma prawo wpłacać więcej na poczet swojej przyszłej emerytury...

Po trzecie

Opłacanie składek w wyższej wysokości zwiększy obowiązki dokumentacyjne przedsiębiorcy. Co miesiąc będzie musiał składać deklaracje ZUS DRA. ?Z obowiązku tego zwolnieni są jedynie ci, którzy deklarują opłaty od obowiązującego ich ustawowego minimum.

Po czwarte

Zwiększone składkowe nakłady finansowe nie zawsze przełożą się na wyższy zasiłek w przyszłości. Teoretycznie im wyższa podstawa wymiaru, od której dokonano wpłaty na ubezpieczenie chorobowe, tym większe świadczenie. A to dlatego, że ZUS nalicza je od średniej podstawy wymiaru składki chorobowej opłaconej za 12 miesięcy poprzedzających ten, w którym powstało prawo do zasiłku (art. 48 ust. 1 ustawy z 25 czerwca 1999 r. ?o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, tekst jedn. DzU z 2014 r. poz. 159 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa). Zasiłek będzie wyższy tylko wtedy, gdy okres opłacania podwyższonych składek będzie stosunkowo długi. Wówczas roczna średnia będzie rzeczywiście wyższa ?i przełoży się na wzrost stawki pobieranego świadczenia.

Po piąte

Zadeklarowanie wyższych opłat na pewno opłaci się temu, kto startuje z własnym biznesem, lub temu, kto dopiero co przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego, jeżeli wie, że niedługo będzie korzystać z zasiłku ?(np. kobieta w ciąży, osoba przewlekle chora, biznesmen udający się niebawem na planową operację itp.). Tu ZUS obliczy podstawę wymiaru zasiłku jako średnią podstawę wymiaru składki chorobowej ?z faktycznego okresu ubezpieczenia, krótszego niż 12 miesięcy (art. 48 ust. 2 w zw. ?z art. 36 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Po szóste

Bizneswoman może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego nawet jeden miesiąc przed nabyciem prawa do zasiłku. Jeśli więc ktoś chce uzyskać wyższy zasiłek po porodzie, ale wcześniej przystąpił do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego ?i odprowadzał składki od ustawowego minimum, powinien wyrejestrować się z tego ubezpieczenia co najmniej na 30 dni (lub chwilowo zawiesić działalność) i ponownie do niego przystąpić z maksymalną podstawą wymiaru składek. W takiej sytuacji ZUS ustali wysokość zasiłku macierzyńskiego od podstawy, od której opłacono składkę chorobową po ponownym zgłoszeniu się do chorobowego – pod warunkiem że ubezpieczenie będzie trwało przynajmniej jeden pełny miesiąc kalendarzowy.

Po siódme

Po odwieszeniu działalności i ponownym przystąpieniu do ubezpieczenia przedsiębiorcza mama nie ma prawa do zasiłku chorobowego przez trzy miesiące od zgłoszenia. Aby je uzyskać, musi mieć co najmniej 90-dniowy okres dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. To oznacza, że po „odwieszeniu" działalności lub po ponownym przystąpieniu do ubezpieczenia chorobowego prawo do zasiłku chorobowego przysługuje po opłaceniu składek społecznych za co najmniej 90 dni firmowej aktywności. Nie dotyczy to jednak zasiłku opiekuńczego i macierzyńskiego. Te świadczenia można uzyskać bez tzw. okresu wyczekiwania.

Po ósme

Tylko opłata za pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia chorobowego daje przedsiębiorcy gwarancję, że ZUS naliczy mu świadczenie od zadeklarowanej wysokiej podstawy. Jeśli zachoruje wcześniej, dostanie je w wysokości minimalnej. W wyroku z 6 września 2012 r. (II UK 36/12) Sąd Najwyższy stwierdził, że od zasady, iż ZUS nalicza świadczenia ?z ubezpieczenia społecznego od kwoty zadeklarowanej, obowiązuje jeden tylko wyjątek: gdy niezdolność do pracy powstała już w pierwszym miesiącu ubezpieczenia. Wówczas bazą do naliczenia zasiłku jest minimalna podstawa wymiaru składek obowiązująca konkretnego przedsiębiorcę – czyli aktualnie 2247,60 zł lub 504 zł po odliczeniu 13,71 proc. – bez względu na to, od jakiej kwoty składka na ubezpieczenie chorobowe za ten miesiąc została faktycznie opłacona. Co to oznacza w praktyce? Nawet jeśli matka opłaci składki na ubezpieczenia społeczne ?(i chorobowe) od wyższej podstawy niż minimalna, ale uzyska prawo do zasiłku w pierwszym miesiącu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, otrzyma zasiłek naliczony od minimalnej podstawy wymiaru składek, a nie od kwoty faktycznie opłaconej. Warto o tym pamiętać przy ponownym przystępowaniu do chorobówki.

Po dziewiąte

Zasiłku macierzyńskiego przedsiębiorcza rodzicielka nie straci bez względu na to, czy po porodzie kontynuować będzie działalność, czy zdecyduje się ją zawiesić.

Od narodzin dziecka bizneswoman podlega ubezpieczeniom społecznym z racji pobierania zasiłku macierzyńskiego. To odrębny od firmy tytuł do ubezpieczeń. Poród nie oznacza jednak konieczności zrezygnowania z aktywności biznesowej. Tu nie obowiązuje art. 17 ustawy zasiłkowej zakazujący pracy ?w czasie pobierania zasiłku. Może zatem nadal prowadzić działalność, ale musi w tym czasie opłacać składkę zdrowotną.

Co więcej, mimo zawieszenia firmy kobieta nadal będzie miała prawo do wysokiego zasiłku. Podstawy jego wymiaru ZUS nie ograniczy do równowartości 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia, jak to się dzieje przy wypłacie zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu do ubezpieczenia (art. 48 ustawy zasiłkowej).

Przykład

Bizneswoman płaci minimalny ZUS i przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Okazało się, że jest w ciąży. Postanowiła podwyższyć ?podstawę składek, aby w razie niedyspozycji zapewnić ?sobie wysoki zasiłek. ?Po trzech miesiącach wysokich opłat uzyskała ciążowe L4 na dwa miesiące. Aby nie płacić składki zdrowotnej, zawiesiła biznes. ?Za czas choroby po zawieszeniu firmy otrzymała zmniejszony zasiłek (liczony od 100 proc. przeciętnego wynagrodzenia). ?Gdy po zakończeniu zwolnienia lekarskiego odwiesiła działalność, przystąpiła ponownie do ubezpieczeń społecznych (w tym do chorobowego). Znów płaciła maksymalne składki. Po porodzie znów zawiesiła biznes, ale uzyskany wysoki zasiłek macierzyński nie został ograniczony do podstawy ?w wysokości 100 proc. przeciętnej płacy.

Po dziesiąte

Nie warto ryzykować i zakładać fikcyjnej firmy czy chwilowo podwyższać podstawy wymiaru składek w prowadzonym biznesie tylko po to, aby uzyskać wysoki zasiłek macierzyński. ZUS zawsze może prześwietlić przedsiębiorcę i sprawdzić, czy jego działania nie zmierzają do wyłudzenia zasiłków z ubezpieczeń. Prawdopodobieństwo kontroli zamienia się niemal w pewność, gdy wystąpią dodatkowe okoliczności wskazujące na działania zmierzające do zdobycia znacznie wyższego zasiłku. Chodzi np. o niskie dochody ?z działalności, obniżenie podstawy składek zaraz po okresie pobierania zasiłku czy zgłoszenie zawieszenia działalności mimo dalszego jej prowadzenia. Może to być podstawą do wydania decyzji odmawiającej prawa do zasiłku liczonego od deklarowanej maksymalnej podstawy wymiaru składki.