Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 23 rozporządzenia ministra pracy i polityki socjalnej ?z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne ?i rentowe (DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.; dalej rozporządzenie składkowe) z opłat na ZUS zwolnione są pochodzące z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych środki przeznaczone na rehabilitację zawodową, społeczną ?i leczniczą takich osób zatrudnionych ?w zakładach pracy chronionej i zakładach aktywności zawodowej (z wyłączeniem finansowanych z niego wynagrodzeń). Nie ma zatem wątpliwości, że to uprawnienie przysługuje pracodawcy, który ma status zakładu pracy chronionej.

Bez przywileju

Gorzej mają te firmy, które nie mają już tego statusu, a jednocześnie posiadają środki zgromadzone w zfron. Jeśli finansują z nich potrzeby swoich niepełnosprawnych podwładnych, pełna wartość tych świadczeń podlega oskładkowaniu. Nie ma znaczenia, że  cały czas wydatkowane są według zasad obowiązujących zakłady pracy chronionej, tj. zgodnie z przepisami ustawy o rehabilitacji oraz rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej ?z 19 grudnia 2007 r. w sprawie zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (DzU z nr 245, poz. 1810 ze zm.).

Taki pracodawca na razie nie skorzysta ze zwolnienia składkowego, nawet jeśli rygorystycznie przestrzega zasad prawidłowego gospodarowania środkami zfron. Niestety, ani przepisy z zakresu ubezpieczeń, ani wykładnia ZUS i resortu pracy nie są w tej sytuacji po stronie pracodawcy i ubezpieczonego. Już w piśmie z 25 października 2012 r. (992900/400-246/ 2012/WUK) ZUS uznał, że firmy, które utrzymują zfron po utracie statusu zakładu pracy chronionej, nie mogą w dalszym ciągu korzystać z ulgi składkowej przy wypłacie świadczeń z tego funduszu.

Co więcej, płatnicy nie mogą też liczyć na zwolnienie ze składek świadczeń finansowanych z zfron na innej podstawie.

W piśmie z 31 stycznia 2013 r. (992900/400/355/2012/WUK) ZUS przypomniał swoje stanowisko w tej sprawie. Potwierdził je w interpretacji z 24 grudnia ?2013 r. (DI/100000/451/1436/2013). Chodziło o wypłaconą niepełnosprawnemu ze środków zfron zapomogę losową ?z tytułu długotrwałej choroby w postaci jednorazowego bezzwrotnego dofinansowania na zakup leków i o umorzoną pożyczkę finansową. Płatnik uznał, że tego rodzaju świadczenia nie powinny podlegać oskładkowaniu, a ulga ta wynika z § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia składkowego. Przepis ten mówi, że podstawy wymiaru składek nie stanowią zapomogi losowe ?w przypadku klęsk żywiołowych, indywidualnych zdarzeń losowych lub długotrwałej choroby. ZUS nie podzielił jego zdania.

Tylko jedna możliwość

Podkreślił, że okoliczności wskazane ?w § 2 ust. 1 pkt 22 rozporządzenia składkowego muszą mieć charakter nadzwyczajny i nieprzewidywalny. A środki ?z zfron należy wydatkować na  ściśle określone w rozporządzeniu cele niepełnosprawnych, w sposób planowy, usystematyzowany i kompleksowy. Dlatego zdaniem ZUS, nie sposób uznać, że środki z tytułu jednorazowego bezzwrotnego świadczenia na zakup leków oraz umorzoną pożyczkę można uznać za zapomogi losowe w rozumieniu tego przepisu.

Jak wskazał ZUS, świadczenia finansowane ze środków zfron mogą podlegać uldze składkowej tylko na podstawie § 2 ust. 1 pkt 23 rozporządzenia. A ten wymaga, by podmiotem rozporządzającym tymi pieniędzmi był zakład pracy chronionej. „Stanowisko przeciwne byłoby sprzeczne z prawem, bo sankcjonowałoby możliwość wyłączenia z podstawy wymiaru składek określonego przychodu ?z różnych podstaw prawnych zawartych w rozporządzeniu" – podsumował ZUS.

Walka o ulgę z pomocą płatników

Biuro Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych przygotowało projekt zmian w rozporządzeniu MPiPS z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ?(DzU nr 161, poz. 1106 ze zm.) Celem zmiany ma być wyłączenie ?z podstawy wymiaru składek środków otrzymywanych ?na rehabilitację zawodową, społeczną oraz leczniczą osób niepełnosprawnych, z zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych (zfron) – wypłacane przez dysponentów ?tego funduszu, którzy nie legitymują się już statusem ?zakładu pracy chronionej.

Jak wskazuje biuro, wprowadzenie tej zmiany wymaga oszacowania jej finansowych skutków dla budżetu ZUS. Biuro Pełnomocnika ?ds. Osób Niepełnosprawnych nie dysponuje niezbędnymi danymi. Nie mają ich również inne organy administracji, PFRON ani ZUS.

Dlatego biuro prosi pracodawców, którzy po 1 stycznia 2004 r. utracili status zakładu pracy chronionej, a nadal są dysponentami zfron, o przedstawienie danych, które pozwolą oszacować skutki finansowe zmiany rozporządzenia. W komunikacie biura znajduje się plik do wypełnienia i wysłania w terminie do 31 marca 2014 r. Obejmuje on dane:

- nazwę pracodawcy,

- adres mejlowy do kontaktów z BON,

- stan zatrudnienia ogółem w grudniu 2013 r.,

- ?stan zatrudnienia osób niepełnosprawnych w grudniu 2013 r.,

- ?wydatki z zfron na świadczenia dla osób niepełnosprawnych ?w grudniu 2013 r.,

- średnioroczne  zatrudnienie ogółem w 2013 r.,

- średnioroczne zatrudnienie osób niepełnosprawnych w 2013 r.,

- ?wydatki z zfron na świadczenia dla osób niepełnosprawnych – suma z 2013 r.

Informacje na ten temat znajdują się na stronie: http://www.niepelnosprawni.gov.pl/aktualnosci/art365,apel-do-pracodawcow-przedluzenie-terminu.html.