Zgodnie z ustawą zasiłkową mały pracodawca – czyli ten zgłaszający do ubezpieczenia chorobowego mniej niż 20 osób – nie ma uprawnień do tego, aby we własnym zakresie kontrolować chorujących pracowników w domu. ?W ich imieniu takie działania może podjąć wyłącznie inspektor z ZUS.
Takiej niezapowiedzianej wizyty domowej ZUS nie przeprowadzi jednak w okresie zwolnienia lekarskiego, za które podwładny ma prawo do wynagrodzenia chorobowego. Co więcej – mały pracodawca nie narzuci ZUS inspekcji nawet wtedy, gdy chodzi ?o zasiłek z ubezpieczenia chorobowego. Przepisy nie dają mu możliwości ubiegania się o taką weryfikację.
Mało możliwości
O problemie z kontrolą wykorzystywania zwolnień lekarskich pisaliśmy w „Dobrej Firmie" z 26 lutego 2014 r. W artykule „ZUS wyręczy w kontroli" pisaliśmy, że choć mały pracodawca nie może sam sprawdzać, czy chory się kuruje, to na jego prośbę organ rentowy wyśle na wizytę swoich inspektorów. Tę wersję pierwotnie potwierdził Zakład Ubezpieczeń Społecznych, ale po kilku dniach zmienił zdanie >patrz: pismo ZUS z 3 marca 2014 r.
A skoro tak, to sytuacja małego pracodawcy jest nie do pozazdroszczenia. Musi on bowiem zapłacić ?z własnej kieszeni pełną stawkę wynagrodzenia chorobowego, nawet jeśli wie, że podwładny niezgodnie?z przeznaczeniem wykorzystuje zwolnienie lekarskie. Sam nie skontroluje pracownika i nie zrobi tego za niego ZUS.
Szefowi pozostaje jedynie prośba do Zakładu, aby chorego wezwał na kontrolę do lekarza orzecznika. Taka możliwość wprost wynika z art. 59 ust. 12 ustawy zasiłkowej. Jednak ?w tym przypadku ZUS nie wyda decyzji o odmowie prawa do wynagrodzenia chorobowego (bo go nie finansuje), tylko przekaże wyniki kontroli do wiadomości pracodawcy.
Bez wynagrodzenia
Zgodnie z art. 92 § 3 pkt 2 k.p. prawo do wynagrodzenia za czas choroby nie przysługuje we wszystkich przypadkach, w których nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego. Zatem także wówczas, gdy podwładny w czasie zwolnienia lekarskiego nie kuruje się, lecz szusuje w Dolomitach. Ale to czysta teoria.
ZUS w każdym przypadku ma prawo przeprowadzić kontrolę prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich. Artykuł 68 ust. 1 ustawy zasiłkowej nie precyzuje bowiem, że ma to robić tylko wtedy, gdy to z jego środków ma być wypłacane świadczenie. Skoro jednak nie podejmie kontroli na wniosek zaniepokojonego pracodawcy, to „mała" firma musi w każdym przypadku wypłacić wynagrodzenie chorobowe za pierwsze 33/14 dni niezdolności do pracy w danym roku kalendarzowym. Nie ma możliwości pozbawienia podwładnego wynagrodzenia chorobowego, nawet jeśli ten po L-4 chwali się w pracy pięknymi zdjęciami z udanego urlopu na koszt firmy. Może go jednak zdyscyplinować karą porządkową, a w razie rażącego naruszenia – nawet zwolnić z dnia na dzień.
ZUS oczywiście może podjąć się takiej kontroli z własnej inicjatywy. Nie jest jednak zainteresowany wysyłaniem inspektorów na domowe kontrole wówczas, gdy sam nie wykłada pieniędzy na świadczenie dla chorego.
Cisza bez burzy
Jeśli jednak dojdzie do domowej kontroli inspektora z ZUS w czasie prawa do wynagrodzenia chorobowego, to o jej wyniku Zakład nie ma obowiązku nawet poinformować takiego małego przedsiębiorcy. Organ rentowy musi się natomiast podzielić z pracodawcą swoimi spostrzeżeniami z kontroli u lekarza orzecznika, a także poinformować ?o ujawnieniu sfałszowania zaświadczenia, ale nie o prawidłowości korzystania z L-4 (zob. art. 59 ust. 12 ustawy zasiłkowej).
ZUS NIE POMOŻE W DOMOWEJ KONTROLI
Stanowisko ZUS z 3 marca 2014 r. w sprawie kontroli zwolnień lekarskich
Znak: 992800/601/225/2014/WZS/11/CH
W świetle art 68 ustawy z 25 czerwca 1999r. ?o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby ?i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159) Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest uprawniony do kontrolowania ubezpieczonych co do prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy, gdy za okres niezdolności do pracy objęty tymi zwolnieniami przysługuje prawo do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego określonych przepisami tej ustawy, tj. zasiłku chorobowego, zasiłku opiekuńczego lub świadczenia rehabilitacyjnego. Jeżeli ZUS w wyniku kontroli stwierdzi wykorzystywanie zwolnienia lekarskiego od pracy niezgodnie z jego celem, wydaje decyzję ?o braku prawa do zasiłku albo świadczenia rehabilitacyjnego na podstawie ?art. 17 powołanej ustawy.
Ustawa w art. 63 ust. 2 wprost określa, że płatnik składek ma możliwość wystąpienia do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z wnioskiem ?w sprawie ustalenia uprawnień do zasiłku przysługującego ubezpieczonemu. Powołana ustawa nie zawiera postanowień szczególnych dotyczących możliwości występowania płatników składek do ZUS z wnioskami w sprawach innych świadczeń.
Płatnicy składek nie zostali upoważnieni do występowania do ZUS ?z wnioskami w sprawie ustalenia uprawnień do wynagrodzenia za czas choroby wypłacanego ze środków pracodawcy na podstawie art. 92 kodeksu pracy, a zatem także z wnioskami o podjęcie przez ZUS czynności takich, jak kontrola prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy w celu ustalenia tych uprawnień.
Szczególne postanowienia zostały przez ustawodawcę wprowadzone wyłącznie w zakresie kontroli prawidłowości orzekania o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby oraz wystawiania zaświadczeń lekarskich, przeprowadzanej przez lekarzy orzeczników ZUS. Zgodnie z art. 59 ust. 12 ustawy pracodawca ma możliwość wystąpienia z wnioskiem do ZUS ?o przeprowadzenie takiej kontroli dla celów wypłaty wynagrodzenia za czas choroby. Jednak w tym przypadku Zakład nie wydaje decyzji, tylko przekazuje wyniki kontroli do decyzji pracodawcy.
