Żona pracownika korzystała ?z urlopu macierzyńskiego od dnia porodu (tj. 30 czerwca 2013 r.). Po dwóch tygodniach urlopu ?dodatkowego przejął go nasz pracownik – ojciec dziecka. ?Korzystał z niego przez kolejne ?4 tygodnie (od 1 do 28 grudnia 2013 r.). Cały urlop rodzicielski wykorzystała żona. Teraz pracownik chce złożyć wniosek o udzielenie urlopu ojcowskiego od ?połowy marca br. Czy jeśli to zrobi, przyznana mu od stycznia 2014 r. podwyżka wpłynie na wysokość zasiłku?
– pyta czytelniczka.
Nie.
Podstawą wymiaru zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego będzie to samo wynagrodzenie, od którego płatnik naliczył wcześniej świadczenie za czas dodatkowego urlopu. Między okresami, za które pracownik miał prawo do zasiłku, nie było bowiem pełnych trzech miesięcy kalendarzowych przerwy.
Podwyżka wynagrodzenia nie wpłynie w tym przypadku na wysokość świadczenia. Wyższa pensja przysługuje bowiem za okres późniejszy niż ten, z którego płatnik musi ustalić podstawę wymiaru zasiłku.
Rodzice na prawie
W myśl art. 29 ust. 1, 2 , 5 i 5a ustawy z 25 czerwca 1999 r. ?o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2014 r., poz. 159 ze zm.; dalej ustawa zasiłkowa) zasiłek macierzyński przysługuje przez okres ustalony przepisami kodeksu pracy jako okres:
Ze świadczenia tego mogą korzystać zarówno osoby objęte ubezpieczeniem chorobowym obowiązkowo (pracownicy), jak też te, dla których jest ono dobrowolne – oczywiście pod warunkiem przystąpienia do niego i terminowego opłacania pełnych składek. ?W obydwu przypadkach prawo do zasiłku przysługuje pod warunkiem, że:
nastąpi w okresie ubezpieczenia chorobowego.
Podstawowy urlop macierzyński to zasadniczo uprawnienie matki dziecka. Jednak po spełnieniu określonych warunków może się ona zrzec jego części na rzecz ojca dziecka. Natomiast o dodatkowy macierzyński oraz rodzicielski może ubiegać się zarówno matka, jak i ojciec dziecka. Co więcej – z tego drugiego mogą oni korzystać w tym samym czasie.
Dodatkowym uprawnieniem, które przysługuje wyłącznie pracownikowi-ojcu wychowującemu dziecko, jest urlop ojcowski. Nie może go wykorzystać żadna inna osoba. Należy się on zarówno ojcom biologicznym, jak i adopcyjnym. Nie ma przy tym konieczności, żeby tata pozostawał w związku małżeńskim z matką dziecka.
2 tygodnie ?na wyłączność
Urlop ten przysługuje ?w wymiarze 2 tygodni, nie dłużej jednak niż:
Ojciec może ze swojego uprawnienia korzystać niezależnie od urlopów wykorzystywanych przez matkę. Ma więc prawo przebywać ?na nim w czasie, gdy żona jest na urlopie macierzyńskim. Bez znaczenia jest również to, czy matka dziecka pozostaje ?w stosunku pracy, czy może przebywa np. na urlopie wychowawczym.
Jeśli ojciec nie skorzysta ze swojego prawa, wolne przepada. Nie może go wybrać w zastępstwie matka dziecka.
Podstawę wymiaru zasiłku – chorobowego, opiekuńczego, jak też macierzyńskiego – stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi za 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających ten, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ustawy zasiłkowej). Przy krótszym stażu w rachunkach uwzględnia się pensję za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia z tego okresu.
Ta sama podstawa
Wydawałoby się, że każda krótka przerwa w chorobie, ?a już na pewno zmiana pobieranego świadczenia (np. z zasiłku opiekuńczego na chorobowy) spowoduje konieczność ustalenia podstawy wymiaru zasiłku na nowo. Jednak tak się nie dzieje za sprawą art. 43 ustawy zasiłkowej. Przepis ten wprowadza zasadę, że nową bazę do naliczenia świadczenia ustala się tylko wtedy, gdy od ostatnio pobieranego zasiłku – niezależnie od jego rodzaju – upłynęła przerwa trwająca co najmniej 3 miesiące. I nie chodzi tu o miesiące ustalone w wymiarze konkretnej liczby dni, ale o 3 miesiące kalendarzowe.
Przy krótszej przerwie między zasiłkami kolejne świadczenie trzeba więc ustalić z wynagrodzenia za ten sam okres, od którego obliczona została podstawa wcześniej pobieranego świadczenia.
Zmiana stawki ?bez znaczenia
Zasadniczo zmiana wysokości wynagrodzenia pracownika – w wyniku np. podwyżki czy jego obniżenia – rzutuje na podstawę wymiaru zasiłku, jeżeli nastąpiła przynajmniej w miesiącu poprzedzającym ten, w którym uzyskał on prawo do zasiłku. Gdy doszło do tego w miesiącu powstania niezdolności do pracy (lub ?w kolejnym miesiącu, gdy podwładny nadal pobiera zasiłek), nie wpłynie na kwotę świadczenia.
Przykład
Pan Piotr przedłożył zwolnienie lekarskie na okres choroby swojego 4-letniego syna ?od 26 lutego do 7 marca 2014 r. Od 1 marca 2014 r. dostał podwyżkę wynagrodzenia. Podstawę wymiaru zasiłku opiekuńczego stanowi jego przeciętna miesięczna pensja ?z okresu od lutego 2013 r. do ?stycznia 2014 r. To oznacza, ?że podniesienie pensji ?nie wpłynie na wysokość podstawy i nie należy jej przeliczać.
W podstawie zasiłku można uwzględnić wyższe wynagrodzenie wyłącznie wtedy, gdy podwyżka obejmuje miesiące, z których obliczany jest zasiłek.
Przykład
Pani Małgorzata 10 lutego ?2014 r. urodziła dziecko. ?Od tego dnia ma prawo ?do zasiłku macierzyńskiego. Podstawę jego wymiaru ?stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie pracownicy osiągnięte od lutego 2013 r. ?do stycznia 2014 r. ?W marcu 2014 r. zakład pracy wypłaci pracownikom podwyżki pensji z wyrównaniem od stycznia 2014 r. Wypłata nastąpiła w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego, ale wyrównanie należało się też za miesiące uwzględniane w podstawie wymiaru tego świadczenia ?(tj. za styczeń 2014 r.). Dlatego ?w podstawie zasiłku należy uwzględnić podwyższone wynagrodzenie i wypłacić wyrównanie świadczenia.
Pracownik, o którym mowa w pytaniu, będzie na urlopie ojcowskim od połowy marca br. Z części dodatkowego urlopu macierzyńskiego korzystał do 28 grudnia 2013 r. ?W tej sytuacji podstawa wymiaru zasiłku się nie zmieni. Między okresami pobierania świadczenia wystąpią bowiem tylko dwa miesiące kalendarzowe przerwy.
W odpowiedzi
Oznacza to, że podstawę wymiaru zasiłku za czas urlopu ojcowskiego trzeba ustalić ?z tego samego okresu, z którego zostało naliczone poprzednie świadczenie (za okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego), tj. od grudnia 2012 r. do listopada 2013 r. Podwyżka pensji zasadniczej od marca 2014 r. nie wpłynie zatem ?w żadnym stopniu na wysokość zasiłku za ten okres. Miesiąc, od którego należy się wyższe wynagrodzenie, nie wchodzi do podstawy obliczeń.
Co ważne, ojciec dziecka może wystąpić z wnioskiem ?o ten urlop nie później niż do ukończenia przez potomka 12. miesiąca życia. Gdyby pracownik wstrzymał się z wykorzystaniem urlopu ojcowskiego przynajmniej do 1 kwietnia 2014 r., podniesienie mu pensji rzutowałoby na wysokość zasiłku za ten okres. W tej sytuacji między okresami pobierania zasiłku wystąpiłaby 3-miesięczna przerwa i bazę świadczenia można byłoby ustalić ?z nowego okresu, w którym mieściłyby się również te z wyższym zarobkiem.