Przedsiębiorcy, którzy opłacają składki w stałej wysokości, nie mają obowiązku składania dodatkowych dokumentów do ZUS. Nie ma przy tym znaczenia, czy płacą składki w preferencyjnej wysokości (liczone od 30 proc. minimalnego wynagrodzenia) czy też od normalnej podstawy (w wysokości 60 proc. przeciętnego wynagrodzenia).

Problemy zaczynają się, gdy przedsiębiorca zachoruje na kilka tygodni lub zawiesi działalność w połowie miesiąca. Musi wówczas na nowo przeliczyć wysokość składek na ubezpieczenia społeczne i zmniejszyć je proporcjonalnie do długości okresu

nieprowadzenia działalności gospodarczej. Może się wtedy okazać, że nie musi płacić składki na Fundusz Pracy. Samo przeliczenie i wpłata obniżonych składek nie wystarczą. Przedsiębiorca musi jeszcze złożyć dodatkowo druk ZUS DRA, w którym  poda wysokości przeliczonych składek. Inaczej urzędnicy mogą uznać, że nie wywiązał się on ze swoich obowiązków, i wykreślić go z cennego ubezpieczenia chorobowego.

Sprawdź, ?kto płaci składki

Za osobę prowadzącą pozarolniczą działalność – zgodnie z art. 8 ust. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – uważa się:

a) w rozumieniu przepisów o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne,

b) z której przychody są przychodami z działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych,

Osoby prowadzące pozarolniczą działalność, opłacające składki wyłącznie za siebie lub osoby z nimi współpracujące co do zasady są zwolnione z obowiązku składania deklaracji rozliczeniowej, jeżeli w ostatnio złożonych dokumentach zadeklarowały minimalną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (art. 47 ust 2a ustawy ?o systemie ubezpieczeń społecznych ). Mniej obowiązków wobec ZUS mają więc te osoby, które nic nie zmieniają w swoich rozliczeniach.

Ustal, ?jak rozliczyć przerwę

Jeśli osoba prowadząca działalność w trakcie miesiąca przerwie to zajęcie w związku np. ze zwolnieniem lekarskim, to musi wówczas z kwoty składek na ubezpieczenia społeczne potrącić kwotę proporcjonalną do czasu przerwy.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniu (art. 18 ust 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych).

Przykład

W lutym 2014 pan Kazimierz, opłacający normalne składki ?na ubezpieczenia społeczne, przez tydzień korzystał ?ze zwolnienia lekarskiego. W takiej sytuacji musi on przy obliczaniu składek za luty podzielić składkę przez 28 dni lutego i później przemnożyć uzyskaną w ten sposób liczbę przez 21, dni kiedy faktycznie prowadził działalność gospodarczą.

Dla osób prowadzących pozarolniczą działalność minimalną podstawę wymiaru składek w 2014 r. stanowi kwota ?2247,60 zł (60 proc. prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego). Wówczas obliczenie należnej składki za luty minus siedem dni zwolnienia lekarskiego powinno wyglądać tak jak poniżej (nie należy zaokrąglać wyniku):

2247,60÷28=80,271429.

Następnie wynik dzielenia należy przemnożyć przez liczbę dni prowadzenia działalności w danym miesiącu

80,271429×21=1685,700009.

Dopiero po pomnożeniu należy dokonać zaokrąglenia ustalonej podstawy wymiaru składek do pełnych groszy, przyjmując, iż dokonuje się zaokrąglenia z uwzględnieniem trzeciego miejsca po przecinku. Obliczoną podstawę wymiaru składek należy zaokrąglić do pełnych groszy w górę, jeżeli końcówka jest równa lub wyższa od 0,50 grosza, albo w dół, jeżeli końcówka jest niższa od 0,50 grosza.

W takiej sytuacji wysokość podstawy do wyliczenia składek ?za luty wyniesie 1685,70 zł.

Składki liczone od zmniejszonej podstawy wyniosą:

Wtedy na konto ubezpieczeń społecznych przedsiębiorca przeleje 496,44 zł (bez dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego), a nie pełną składkę w wysokości 661,92 zł. ?A na Fundusz Pracy tylko 41,30 zł zamiast pełnej składki ?w wysokości 55,07 zł.

Osoby, które opłacają składki od wyższej podstawy niż minimalna, muszą szykować się na przeprawę z ZUS. Zakład nie uznaje bowiem proporcjonalnego zmniejszania podwyższonej przez przedsiębiorcę podstawy wymiaru. Wiele osób robi tak przed spodziewaną operacją czy narodzinami dziecka, aby w ten sposób otrzymać wyższe świadczenie z ZUS. Później, gdy skorzystają ze zwolnienia lekarskiego czy zasiłku macierzyńskiego w trakcie miesiąca, nie wiedzą, na jakich zasadach obliczyć składkę od takiej podstawy.

ZUS przyjmuje bowiem, że zgodnie z treścią art. 18 ust 9 i 10 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych proporcjonalnemu zmniejszeniu podlegają jedynie podstawy minimalne. Jeśli przedsiębiorca opłaca składkę od wyższej niż 2247,60 zł podstawy, to składki powinien zapłacić w pełnej wysokości. Nawet wtedy, gdy działalność prowadził tylko przez część miesiąca.

Na szczęście sądy powszechne (Sąd Apelacyjny  ?w Katowicach sygn. III AUa 2177/10 i Sąd Apelacyjny  ?w Poznaniu  sygn. III AUa 1510/12) uznały, że przedsiębiorca, bez ryzyka utraty czy obniżenia świadczeń, może proporcjonalnie zmniejszać także inne podstawy brane do wliczenia składek.

Dowiedz się, ?ile składki na NFZ

Składka na ubezpieczenie zdrowotne jest niepodzielna (art. 79 ust 2 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Nie ulega więc ona proporcjonalnemu zmniejszeniu za czas choroby. W takiej sytuacji zawsze jest ona płacona w pełnej wysokości 270,40 zł miesięcznie (wysokość w 2014 r.), choćby przedsiębiorca prowadził swoją działalność tylko przez jeden dzień w danym miesiącu.

Mało tego. Przedsiębiorca ma obowiązek opłacać składkę zdrowotną przez cały czas pobierania zasiłku chorobowego lub zasiłku macierzyńskiego, nawet wtedy, gdy dana osoba nie prowadziła działalności ?w danym miesiącu.

Wtedy składkę na ubezpieczenie zdrowotne wykazuje w składanej deklaracji rozliczeniowej ZUS DRA. Bywa, że taka osoba poza działalnością gospodarczą ma także inne aktywności zawodowe, pracuje np. na umowę-zlecenie. Przedsiębiorca płaci wtedy składkę zdrowotną zarówno z prowadzonej działalności gospodarczej,  jak i umowy-zlecenia.

Uwaga! Emeryci, renciści i niepełnosprawni w szczególnie trudnej sytuacji finansowej mogą liczyć na zwolnienie z zapłaty składki zdrowotnej z tytułu prowadzonej działalności. Muszą jednak spełnić dodatkowe wymagania wynikające z art. 82 ust 8 i 9 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.

W myśl tego przepisu składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest opłacana przez osobę, której świadczenie emerytalne lub rentowe nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia, a z działalności gospodarczej uzyskuje przychody w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie połowy najniższej emerytury lub z działalności gospodarczej opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Składka na ubezpieczenie zdrowotne nie jest też opłacana przez osobę zaliczoną do umiarkowanego lub znacznego stopnia niepełnosprawności w przypadku, gdy taka osoba uzyskuje przychody z działalności ?w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50 proc. najniższej emerytury lub opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Kto korzysta  ?ze zwolnienia

Obowiązkową składkę na Fundusz Pracy opłaca się od podstawy nie niższej, w przeliczeniu na okres miesiąca, niż minimalne wynagrodzenie. Takiej składki nie musi więc opłacać osoba, która w okresie pierwszych dwóch lat od rozpoczęcia działalności składki opłaca od podstawy w wysokości 30 proc. minimalnego wynagrodzenia.

Ze składek na Fundusz Pracy zwolnione są także osoby, które prowadzą pozarolniczą działalność, ale ukończyły już 55 lat dla kobiet i co najmniej 60 lat dla mężczyzn.

W pozostałych przypadkach, gdy prowadzący działalność gospodarczą opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od normalnej podstawy (w 2014 jest to 2247,60 zł) lub podwyższonej (maksymalnie opłaca się ją podwyższyć do 9365 zł miesięcznie), to zawsze opłaca także składkę na Fundusz Pracy. Nawet wtedy gdy po nieobecności związanej ze zwolnieniem lekarskim przedsiębiorcy proporcjonalnie zmniejszona podstawa brana do wyliczenia składek na ubezpieczenia społeczne będzie niższa od minimalnego wynagrodzenia.

Pamiętaj o wszystkich ?terminach

Składkę na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne za dany miesiąc osoba prowadząca pozarolniczą działalność odprowadza w terminie do:

W tych samych terminach przedsiębiorcy płatnicy składek mają także obowiązek przesłać do ZUS deklarację ZUS DRA, na której rozliczają wpłacone składki.

Niezapłacenie składek w terminie i niezłożenie niezbędnej dokumentacji jest traktowane jako brak rozliczenia z ZUS i powoduje wykreślenie przedsiębiorcy z ubezpieczenia chorobowego oraz konieczność korygowania dokumentów ubezpieczeniowych.

podstawa prawna: Ustawa z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn. DzU  z 2008 r., nr 164, poz. 1027)

podstawa prawna: Ustawa z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 4 grudnia 2013 r.,  poz. 1442)