Jeżeli przedsiębiorca zachoruje w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i uzyska z tego tytułu prawo do zasiłku, to zaprzestanie prowadzenia działalności nie pozbawi go prawa do świadczenia, gdy nie zachodzą inne warunki wykluczające do niego prawo. Podobnie dzieje się w razie zawieszenia biznesu, bo wiąże się to z ustaniem tytułu do ubezpieczenia chorobowego.

- Prowadzę działalność gospodarczą od 2009 r. Od początku byłem zgłoszony do wszystkich ubezpieczeń, w tym do dobrowolnego chorobowego. Od 1 lutego br. zawiesiłem biznes na trzy miesiące (do 30 kwietnia br.). 12 lutego br. miałem wypadek samochodowy. Z tego powodu otrzymałem zwolnienie lekarskie na okres od 12 lutego do 25 marca br., które złożyłem w ZUS. Czy fakt, że zachorowałem w czasie zawieszenia działalności, oznacza, że nie uzyskam prawa do zasiłku?

– pyta czytelnik.

Przedsiębiorca z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej objęty jest obowiązkowymi ubezpieczeniami od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, na który ją zawiesi na podstawie przepisów ustawy z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 220, poz. 1447 ze zm., dalej ustawa o swobodzie). Tak wskazuje art. 13 pkt 4 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. DzU z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm., dalej ustawa o sus).

Chwilowo bez zobowiązań

Przedsiębiorca, który nie zatrudnia pracowników, może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Okres ten może być oznaczony w dniach, miesiącach albo w miesiącach i dniach i liczy się go na podstawie przepisów kodeksu postępowania administracyjnego.

Tak wynika z art. 14a ust. 1-1c ustawy o swobodzie. Natomiast ust. 3 tego przepisu mówi, że w czasie zawieszenia wykonywania działalności przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Luka w opłatach

Zawieszenie biznesu powoduje, zgodnie z art. 36a ust. 2 ustawy o sus, ustanie obowiązku ubezpieczeń społecznych od dnia, w którym rozpoczęło się to zawieszenie do dnia poprzedzającego dzień wznowienia wykonywania działalności.

W tym okresie przedsiębiorca nie jest objęty obowiązkowymi ubezpieczeniami społecznymi ani zdrowotnym. Może jednak zgłosić się do ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz zdrowotnego.

Ale wtedy – jako osoba objęta dobrowolnymi ubezpieczeniami emerytalno-rentowymi – nie może zgłosić się do chorobowego. Taki przywilej przysługuje bowiem tylko tym osobom, dla których ubezpieczenia emerytalno-rentowe są obowiązkowe.

Zmieścić się w czasie

Z zasady prawo do zasiłku chorobowego przysługuje pod warunkiem, że niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Są jednak wyjątki od tej zasady, określone w art. 7 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (tekst jedn. DzU z 2010 r. nr 77, poz. 512 ze zm., dalej ustawa zasiłkowa).

Przepis ten mówi, że zasiłek chorobowy przysługuje po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego, jeśli niezdolność do pracy trwa co najmniej 30 kolejnych dni, a niezdolność do pracy powstała po ustaniu ubezpieczenia w ciągu 14 dni, a nawet trzech miesięcy – w razie zapadnięcia na chorobę zakaźną, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej choroby, której objawy ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni.

W tym zakresie trzeba jednak odróżnić ustanie ubezpieczenia chorobowego od ustania tytułu do tego ubezpieczenia. Przedsiębiorca ma tytuł do ubezpieczenia chorobowego przez cały okres prowadzenia biznesu, ale nie musi się do niego zgłaszać albo może z niego zrezygnować po jakimś czasie. W tym drugim przypadku nie może liczyć, że uzyska zasiłek, jeśli zachoruje po ustaniu ubezpieczenia chorobowego.

Biznesmen ma prawo do zasiłku chorobowego pod warunkiem, że stanie się niezdolny do pracy po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego – czyli nie tylko po likwidacji biznesu, ale też po jego zawieszeniu. Przedsiębiorca uzyska zatem prawo do zasiłku, jeśli zachoruje:

- w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego i będzie niezdolny do pracy nieprzerwanie po zawieszeniu biznesu,

- w okresie zawieszenia działalności gospodarczej, pod warunkiem, że będzie niezdolny do pracy bez przerwy co najmniej 30 dni i zachoruje:

– nie później niż w ciągu 14 dni od zawieszenia działalności,

– przed upływem trzech miesięcy od zawieszenia biznesu – w razie choroby zakaźnej, której okres wylęgania jest dłuższy niż 14 dni lub innej, której objawy chorobowe ujawniają się po okresie dłuższym niż 14 dni.

Spełnienie powyższych warunków nie oznacza jeszcze, że ZUS będzie wypłacał świadczenie. Przedsiębiorca musi jeszcze oświadczyć, czy nie istnieje żadna z okoliczności wymienionych w art. 13 ustawy zasiłkowej, które pozbawiają prawa do zasiłku po ustaniu ubezpieczenia chorobowego.

Ważne wykluczenia

Ma to miejsce wówczas, gdy osoba niezdolna do pracy:

- ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy albo nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego,

- kontynuuje lub podjęła działalność zarobkową, która stanowi tytuł do obowiązkowych lub dobrowolnych ubezpieczeń chorobowych albo zapewnia prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby,

- nie nabyła prawa do zasiłku w czasie ubezpieczenia z powodu zbyt krótkiego stażu ubezpieczeniowego, ponieważ była objęta ubezpieczeniem chorobowym nieprzerwanie nie dłużej niż przez 90 dni,

- jest uprawniona do zasiłku dla bezrobotnych, zasiłku przedemerytalnego lub świadczenia przedemerytalnego,

- podlega obowiązkowo ubezpieczeniu społecznemu rolników określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników,

- jeżeli ubezpieczenie to ustało po wyczerpaniu prawa do zasiłku chorobowego.

ZUS wypłaci

Czytelnik zawiesił działalność od 1 lutego br. Od tego dnia nie opłaca obowiązkowych składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne. Nie mógł też zgłosić się do ubezpieczenia chorobowego. Wypadek miał co prawda miejsce po ustaniu tytułu do ubezpieczenia chorobowego (zawieszeniu biznesu), ale już 12-go dnia od ostatniego dnia ubezpieczenia.

Ponadto lekarz wydał zwolnienie na 42 dni. W związku z tym przedsiębiorcy przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności do pracy przypadający w czasie zawieszenia działalności, pod warunkiem, że nie zachodzi żadna z okoliczności wykluczających prawo do świadczenia po ustaniu ubezpieczenia (np. prawo do emerytury lub renty).

Prawo do zasiłku przysługującego w czasie zawieszenia biznesu, a także jego wysokość ZUS ustali na zasadach określonych dla osób niezdolnych do pracy po ustaniu zatrudnienia.